استان‌های محروم خط‌شکن سرشماری اینترنتی

علیرضا زاهدیان، معاون مرکز آمار ایران در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد که ما پیش‌بینی کرده بودیم حدود 35 درصد مردم در طرح سرشماری اینترنتی شرکت کنند، اما تا صبح روز چهارشنبه این‌هفته، فقط 6 درصد مقدار پیش بینی شده در این طرح شرکت کردند.

البته زاهدیان که قائم‌مقامی ستاد سرشماری عمومی نفوس و مسکن را هم به‌عهده دارد، تاکید می‌کند که سرشماری اینترنتی تا 24 مهر ادامه دارد و ما پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان این مدت، مشارکت 6 درصدی به حدود 10 درصد برسد.

شاید در ظاهر این‌گونه تحلیل شود که در استان‌های کم برخوردارتر به‌دلیل ضریب پایین نفوذ اینترنت، استقبال کمتری از سرشماری اینترنتی انجام شده، اما جالب است که به گفته زاهدیان، اتفاقا در کلانشهرها و استان‌های برخوردارتر، استقبال از سرشماری اینترنتی کمتر بوده است، اما در عوض، استان‌های محروم تر از سرشماری اینترنتی بیشتر استقبال کرده‌اند.

سمنان، بوشهر، خراسان جنوبی، یزد و کردستان، پنج استانی اند که به گفته این مقام مسئول، بیشترین همکاری را در طرح سرشماری اینترنتی داشته‌اند. حتی اگر تا پایان روز سرشماری اینترنتی، این پیش‌بینی 10 درصدی مرکز آمار ایران محقق شود، باز هم می‌توان گفت که با وجود پیش بینی 35 درصدی اولیه، فقط حدود 30 درصد اهداف سرشماری اینترنتی محقق شده است.

مرکز آمار: نتایج بد نیست، تجربه اولمان بود

دلایل استقبال سرد از سرشماری اینترنتی، یکی دو تا نیست. اگر از عامه مردم بپرسید حتی خیلی هایشان از طرح سرشماری اینترنتی خبر ندارند، چه برسد به این‌که نسبت به ثبت نام اینترنتی، بی‌میل باشند.

زاهدیان، معاون مرکز آمار ایران، اعتقاد دارد که اتفاقا اطلاع‌رسانی خوبی از طریق رسانه‌ها، بخصوص صداوسیما در این خصوص انجام شده، اما چون این کار برای اولین‌بار در ایران اتفاق افتاده است، نباید سطح انتظارات را خیلی بالا برد. به گفته این مقام مسئول تا صبح روز قبل، حدود یک میلیون و 588 هزار خانوار ایرانی، معادل حدود پنج میلیون و 400 هزار نفر در سرشماری اینترنتی شرکت کرده اند که این آمارها برای کشوری که برای اولین بار، این تجربه را از سرمی گذراند، آمار خوبی است و نتیجه‌اش بد نشده است، زیرا در خیلی از کشورهای توسعه یافته هم آمار مشارکت مردم در اولین سرشماری اینترنتی‌شان از حدود 7 تا 8 درصد، تجاوز نکرده است.

از نگاه او، وقتی ضریب نفوذ اینترنت در ایران 45 درصد برآورد می‌شود، هدفگذاری 35 درصدی برای ثبت‌نام اینترنتی در سرشماری، قطعا هدفگذاری ایده‌آلی است که در سال اول محقق نمی‌شود، اما چون نمی‌خواستیم سطح خواسته‌هایمان را پایین بیاوریم، همان سطح ایده‌آل را پیش‌بینی کردیم.

عادت مردم ایران به انجام کارها در دقایق پایانی هم از دیگر دلایلی است که به اعتقاد زاهدیان، این پیش‌بینی‌های ایده آل تا این لحظه محقق نشده است.

او از مردم می‌خواهد که به همدیگر اطلاع بدهند و برای صرفه‌جویی در منابع کشور، یکدیگر را به سرشماری اینترنتی تشویق کنند و مطمئن باشند که براساس قانون همه اطلاعات ثبت شده آنها محرمانه می‌ماند.

دولت الکترونیک نهادینه نشده است

مرکز آمار ایران، هزار جایزه یک میلیون تومانی و دو گیگ اینترنت رایگان را برای تشویق به انجام سرشماری اینترنتی پیش‌بینی کرده است، ولی به نظر می‌رسد که این مشوق‌ها نتوانسته مردم را پای رایانه بکشاند و آنها را به ثبت‌نام اینترنتی ترغیب کند. دکتر عباسعلی زالی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، ریشه این استقبال سرد را در محقق نشدن دولت الکترونیک در ایران می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: تا وقتی که دولت الکترونیک در کشور نهادینه نشود، نباید انتظار داشت که مردم نسبت به ثبت‌نام اینترنتی در سرشماری، علاقه‌مند باشند.

جا نیفتادن فرهنگ دولت الکترونیک در کشور موجب شده به باور زالی، سرشماری اینترنتی در ایران، بیشتر شبیه یک مانور و تمرین باشد تا مردم با سرشماری اینترنتی آشنا شوند، بنابراین نباید از این نوع سرشماری که بیشتر شبیه یک کلاس درس است، انتظار زیادی داشته باشیم.

همچنین علی‌اکبر محزون، جمعیت‌شناس و سرپرست دفتر ریاست مرکز آمار ایران در گفت‌وگو با جام‌جم به گوشه‌ای از فواید سرشماری اینترنتی اشاره می‌کند و می‌گوید: سرعت بالاتر، کاهش هزینه ها، مانور توسعه دولت الکترونیک، حرکت در جهت اقتصاد مقاومتی، حذف کاغذ و گذار از سرشماری سنتی به مدرن، قسمتی از فواید سرشماری اینترنتی است که با مشارکت مردم، این اهداف محقق خواهد شد.

نباید فراموش کرد که هنوز خیلی از خانواده‌ها، بخصوص در مناطق محروم، دسترسی به اینترنت ندارند. افزون بر این، ملموس نبودن فواید سرشماری اینترنتی برای بسیاری از خانواده‌ها، جدی نگرفتن آن و ضعف آگاهی‌رسانی در این حوزه هم باعث شده کمتر کسی حاضر شود 15 دقیقه وقت بگذارد و سرشماری را به شکل اینترنتی انجام دهد.

امین جلالوند - جام‌جم