به عروسک‌ها اعتماد کنیم

اهمیت عروسک و نقش حیاتی آن در شکل‌ گرفتن روح و شخصیت کودکان، از دیرباز مرکز توجه بسیاری از پژوهشگران و روان‌شناسان بوده است. عروسک‌ها نبض دنیای کودکی هستند و حضور قدرتمندشان می‌تواند خیال را پرواز دهد، قصه‌ بسازد، شعر بسراید و مسئولیت را در قالب نقش‌پذیری به کودکان بیاموزد. برای بررسی تاریخ حضور عروسک‌ها باید صدها سال به عقب بازگشت. هنر عروسک سازی و عروسک‌گردانی نه تنها تاثیر شگرفی در ساخت فانتزی‌های کودکانه دارد، بلکه عروسک‌گردانی ریشه‌ عمیقی در باورها و سنت‌ها و فرهنگ عامه مردم ایران داشته است. عروسک‌ها در دوره‌ای از فرهنگ مردم ایران، جلوه‌ بیرونی زندگی پهلوانی و برگزاری آیینی نظیر باران خواهی بوده‌اند.

اما واقعیت این است که هیچ‌کس بدرستی نمی‌داند عروسک‌ها از کجا آمده‌اند و زمان ورود آنها به دنیای بیرونی دقیقا چه مقطعی از تاریخ بوده است. همین‌که بتوان با قاطعیت اطمینان داشت که جایگاه عروسک‌ها و عروسک‌گردانی آن‌قدر قدمت دارد که در تاریخ ملل نقش موثری برای انتقال فرهنگ ایفا کرده است، پس بدون تردید می‌توان به عروسک‌ها در شکل‌گیری شخصیت کودکان اعتماد کرد.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سال‌هاست که درهای کتابخانه‌هایش را روی عروسک‌ها گشوده است. نمایش عروسکی به عنوان یکی از فعالیت‌های شاخص کتابخانه، از محبوبیت گسترده‌ای میان اعضا و مربیان برخوردار است. سادگی و لذت، دو اصل مهم و پایدار در فعالیت‌های کتابخانه‌ای کانون است و نمایش عروسکی فرصت مغتنمی است برای تقویت پیوند جهان قصه و عروسک‌ها. آنچه در نمایش عروسکی اتفاق می‌افتد علاوه بر تاثیر شگفت‌انگیز دنیای عروسک‌ها بر فانتزی‌های کودکانه و انتقال غیرمستقیم پیام‌هایی که به خوب زیستن کمک می‌کنند، چگونگی ارتباط میان بزرگ‌ترها و کودکان است که سرشار از درس زندگی و آموزه‌های عمیق معنوی برای کودکان و نوجوانان است. در فرآیند شکل‌گیری نمایش عروسکی، عروسک‌ها با هدایت عروسک‌گردان‌ها شکل می‌گیرند، قصه پرداخت می‌شود و جهانی به وسعت عمق لطافت روحی کودکان و نوجوانان به روی صحنه نقش می‌بندد. حس خوب همکاری و کار گروهی، احترام به عقاید دیگران و مسئولیت پذیری در گروه نمایش،رویدادهای مهم و غیرمستقیم این ژانر نمایشی است و آنچه در پایان اتفاق می‌افتد، خروجی فرآیندی است که به منظور پرورش فکر و روح و شخصیت کودکان و نوجوانان تدبیر شده است.

هفدهمین جشنواره سراسری نمایش عروسکی برخاسته از قصه‌هایی است که به دنیای کودکان پیوند خورده و در قالب عروسک‌ها جان گرفته‌اند. یکی از مزایای این جشنواره، حضور و اجرای بزرگ‌ترها و کوچک‌ترها در کنار یکدیگر است که به بهره‌گیری بیشتر هر دو گروه می‌افزاید.

باید به خاطر داشت که جشنواره‌ها زمانی تاثیرگذار و موفق خواهند بود که محصول جریان عادی کتابخانه‌ها باشند و نمایش عروسکی با توجه به ویژگی‌های خاص خود، می‌تواند آرام‌آرام حرکت کند و در ایستگاه پایانی خود و با پرهیز از تاثیر مسابقه و رتبه‌بندی‌های رایج جشنواره‌ها، به عنوان اثری هنری و نتیجه‌ مشارکتی شاد و پویا، برگ درخشانی را به دفتر جشنواره نمایش عروسکی بیفزاید و به سفر خود ادامه دهد.

به یاد داشته باشیم که شکفتگی استعدادها و بروز خلاقیت‌ها در دنیایی پرنشاط و امیدبخش اتفاق می‌افتد و کتابخانه‌های کانون به عنوان بستری مناسب برای این امر، جایگاه بسزایی در ساختن فردایی روشن برای کودکان و نوجونان به خود اختصاص داده‌اند.

علیرضا حاجیان‌زاده

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان