نگاه سینما به ورزش سیاسی

واقعیت این است که ارتباط ورزش و سیاست فراتر از محیط‌ها یا چهره‌های ورزشی، بستر ارتباطی این دو عرصه اجتماعی را در بر گرفته است. ورزش، دعوت از توده‌ها برای لذت بردن از رقابتی سالم است و سیاست نیز نظر به همان توده دارد و اینجاست که قدرت نهفته در مفهوم ورزش، سیاست را جذب خود می‌کند.

همین تلاقی ورزش و سیاست موضوعی است که حتی سینماگران نیز به آن اهمیت می‌دهند. کم نیستند فیلم‌های ورزشی که با درونمایه سیاسی ساخته شده و روی پرده نقره‌ای سینما، بازتابی بوده‌اند از تصویر درهم تنیدگی سیاست و ورزش. این فیلم‌ها هرچند به ظاهر داستان‌هایی غیرواقعی را روایت می‌کنند، اما کیست که نداند بسیاری از این سوژه‌ها ریشه در واقعیاتی دارد که هرازچند گاهی مانند ماجرای اخیر فساد در فیفا جنجالی جهانی به‌پا می‌کند.

از میان فیلم‌های سینمایی ورزشی مشهور می‌توان از «گل! رویا آغاز می‌شود»، «زیدان: پرتره قرن 21»، «فوتبال شائولین»، «مثل بکهام شوت کن» و آثاری از این نوع اشاره کرد، اما برخی دیگر از فیلم‌های سینمایی مانند «پیروزی» یا «فرار به‌سوی پیروزی»، از جنس ورزش و سیاست است. این فیلم داستان زندانیانی را روایت می‌کند که با طرح نقشه انجام مسابقه فوتبال قصد دارند از زندان فرار کنند. در این فیلم که سال 1981 ساخته شده، چهره‌های مطرح دنیای فوتبال از جمله «پله» و «بابی مور» دیده می‌شوند. فیلم‌های دیگری نیز چون «نژاد» یا «تبعیض نژادی» اثر تازه استیون هاپکینز هم به حاشیه‌های سیاست و ورزش اشاره می‌کنند. این فیلم داستان جسی اوونس دوومیدانی کار سیاهپوست آمریکایی در المپیک ۱۹۳۶ برلین را روایت می‌کند که قهرمانی‌اش پاسخی بود به شعارهای نژادپرستانه هیتلر.

شاید استفاده همزمان از علاقه‌مندان به مسائل سیاسی و نیز هواداران فوتبال برای جذب مخاطب، بهانه خوبی برای کارگردانان برجسته باشد که سراغ موضوعاتی بروند که به «ورزش سیاسی» مرتبط باشد. موضوعاتی که می‌تواند پیدا و پنهان ورزش و سیاست را در کنار هم تصویر کند. همین درهم‌تنیدگی متأخر ورزش و سیاست است که حتی استراتژیست‌های تبلیغاتی گروه‌های تروریستی را هم تحریک می‌کند تا به ورزشگاه‌ها به‌عنوان یک مقصد برای انجام عملیات تروریستی نظر کنند. تروریست‌هایی که برگزارکنندگان المپیک را تهدید می‌کنند که همان کاری را خواهند کرد که پیش از این در ورزشگاه «استادو فرانس» می‌خواستند به نمایش بگذارند. احتمالا سینما در آینده باید آثار بیشتری درباره ورزش و سیاست بسازد. سوژه‌های نابی چون سرریز فساد سیاستمداران غربی در ورزش یا استفاده تروریست‌ها از نشاط ورزشی برای خودنمایی تبلیغاتی حتما ذهن بسیاری از سینماگران را به خود مشغول کرده و باید منتظر ماند و دید که آینده سینمای سیاسی در فضاهای ورزشی چطور رقم خواهد خورد.