موصل، فلوجه یا گرمه؟

حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق سال 2016 را سال بازپس‌گیری موصل و پایان کار داعش عنوان کرده و خالد العبیدی وزیر دفاع این کشور شش ماه آینده را موعد نهایی نجات موصل از دست داعش دانسته است.

اما براستی پس از تسلط نصفه و نیمه بر شهر الرمادی، کدام ناحیه برای امنیت عراق و مردم آن اهمیت بیشتری دارد و آیا تنها نقطه استراتژیک باقیمانده در دست داعش شهر موصل است؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال بهتر است نگاهی به چند ناحیه مهم باقیمانده در اشغال گروه تروریستی داعش بیندازیم و به طور مشخص اهمیت آزادسازی موصل را با دو منطقه نزدیک به بغداد یعنی شهرهای فلوجه و گرمه که مانند بالش زیر سر بغداد است، مقایسه کنیم.

موصل دومین شهر بزرگ عراق ـ‌ همسان با بصره ـ در شمال غرب این کشور است که بیش از 400 کیلومتر با بغداد فاصله دارد.

این شهر که مرکز استان نینواست و اهالی آن را اعراب سنی، اقشار مختلف شیعه و اکراد تشکیل می‌دهند، طی رویداد مشکوکی در خرداد 1393 توسط داعش اشغال شد که در همان زمان بسیاری از جمله نوری‌مالکی نخست‌وزیر وقت را باور این بود که موصل نه به دلیل برتری نظامی داعش، بلکه براساس توطئه از پیش طراحی شده سقوط کرده است.

سقوط موصل که موجب شد تجهیزات نظامی و وجوه نقدی فراوانی نصیب داعش شود ضربه بزرگی به عراق بود و پس از آن شهرهای مهم دیگری به جرگه متصرفات داعش اضافه شد. این شهر در کنار شهر رقه سوریه، یکی از دو مرکز تجمع تروریست‌های داعش است و بازپس‌گیری آن ضربه مهلکی بر پیکر داعش خواهد بود.

اما شهر فلوجه در غرب شهر بغداد و میانه راه پایتخت تا شهر رمادی است. فلوجه 50 کیلومتر با بغداد فاصله دارد و از زمان اشغال عراق توسط آمریکا در کنترل بعثی‌‌ها و تندروهای وابسته به القاعده بوده و آمریکایی‌ها هرگز نتوانسته یا نخواسته‌اند بر این شهر مسلط شوند.

به گفته کارشناسان عراقی، فلوجه لانه داعش و تروریست‌های وابسته به آن است که طی سال‌ها کنترل بر آن و اخراج شهروندان عادی، آن را به مرکز عملیات خود تبدیل کرده‌‌اند و تمام فعالیت‌های تروریستی که طی سال‌‌‌های گذشته در بغداد و کربلا رخ داده، در فلوجه طراحی و تامین امکانات شده است.

برخی از فرماندهان نظامی عراق فلوجه را به مثابه سر مار توصیف می‌کنند و معتقدند اگرچه موصل شهر مهمی است، اما فلوجه به دلیل نزدیکی به بغداد و اهمیت نمادین آن برای تروریست‌های داعش، باید در اولویت آزادسازی قرار گیرد و سخن گفتن از آزادی موصل و فراموش کردن فلوجه، بی‌توجهی به امنیت بغداد و شهرهای مذهبی است اما آزادسازی فلوجه به آسانی ممکن است؟ پاسخ این سوال از سوی کارشناسان نظامی عراق مثبت است. اما بدون تسلط بر گرمه بسیار مشکل است.

بخش گرمه که جمعیت آن پیش از اشغال به حدود 15 هزار نفر می‌رسید، در 35 کیلومتری شمال غرب بغداد و در مرکز مثلث بغداد ـ سامرا ـ فلوجه واقع است.

وجود نخلستان‌های بسیار در اطراف

و تسلط طولانی تروریست‌ها بر آن از یک سو و نزدیکی آن به بغداد و شهر مقدس کاظمین از سوی دیگر بر اهمیت آن افزوده است. به گونه‌ای که تروریست‌ها با اندکی تحرک می‌توانند با موشک‌های کاتیوشا، کاظمین و بغداد را هدف قرار دهند و تهدیدات امنیتی شاهراه بغداد به سامرا به طور عمده از همین ناحیه طراحی و اجرا می‌شود.

موقعیت سوق‌الجیشی گرمه موجب شده همگان این ناحیه را دروازه ورود به فلوجه بدانند و داعش نیز در عمل از گرمه به عنوان سپری برای جلوگیری از تصرف فلوجه بهره برده است. از زمان اوج‌گیری فعالیت داعش در عراق و اشغال شهرهای این کشور، نیروهای عراقی و بویژه داوطلبان مردمی در ورودی‌های این شهر حضور دارند؛ اما هرگز اجازه ورود به آن را نیافته‌اند.

تصمیم‌گیران نظامی عراق نیز با توجیهاتی که در این مقال نمی‌گنجد، بازپس‌گیری گرمه را به تعویق انداخته و هم‌اکنون حتی از به زبان آوردن نام گرمه و فلوجه در سخنرانی‌های حماسی خود در مبارزه با داعش پرهیز می‌کنند.

حال باید دید تصمیم مسئولان نظامی عراق همان است که در تبلیغات سیاسی بیان می‌شود یا راهکار دیگری در نظر دارند که به دلیل حفظ اسرار نظامی از بیان آن طفره می‌روند.

ابراهیم علی برزی - مدیر نمایندگی صداوسیما در عراق