کوه‌تراشی در کمین منافع ملی

از سوی دیگر،‌ کوهستان‌ها باعث می‌شوند، ما از آب شیرین برخوردار باشیم. به‌طور مثال، سرزمین خودمان با وجود این که در کمربند خشک جهان قرار گرفته، اگر از 180 رودخانه دائمی برخوردار است، به دلیل وجود کوهستان‌هایی با ارتفاع 3 تا 5 هزار متر است. کوهستان‌ها همچنین باعث ایجاد باد، تلطیف هوا، کاهش دما و بارندگی می‌شوند. درواقع هر کوهستانی یک گرادیان حرارتی ایجاد می‌کند، به طوری که به ازای هر صد متر افزایش ارتفاع یک کوه، دمای هوا در منطقه یک درجه کاهش می‌یابد که این کاهش دما، بارش برف و باران و به دنبال آن، کاهش آلودگی هوا را به همراه دارد.

رشد و نمو 1728 گونه گیاهی اندمیک و انحصاری در ایران نیز که هیچ جای دیگر دنیا وجود ندارد و کشور ما را به یکی از ذخایر ارزشمند ژنتیک دنیا تبدیل کرده است، از دیگر مزایای کوهستان‌هاست که زیستگاه این گونه‌های اندمیک است. تمام این مزایا باعث شده، از کوه‌ها و کوهستان‌های ایران به عنوان نگین این سرزمین یاد شود؛ از همین رو باید حفاظت از این نگین ارزشمند با حساسیت ویژه دنبال شود و تحت هیچ شرایطی اجازه تغییر کاربری و پاک‌تراشی در کوهستان‌ها صادر نشود، چراکه آنها ضامن حفظ حیات و تمدن ایرانی هستند. البته تاکنون تعرضات زیادی در کوهستان‌های سراسر کشور صورت گرفته که ازجمله آن می‌توان به تعرضات به کوهستان ‌های شمال مشهد و شمال شهر تهران اشاره کرد که در بیانات رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره شده بود. در همین ارتباط، چندی پیش اتفاق دیگری در بجنورد؛ مرکز خراسان شمالی افتاد، به این ترتیب که کوه ارزشمند باباموسی، قربانی جانمایی غلط فرودگاه بجنورد شد، چون فرودگاه بجنورد باید کمی از این شهر فاصله گرفته و به سمت شیروان می‌رفت، اما به خاطر این که در قلمرو شیروان قرار نگیرد، سهم بزرگی از باباموسی را تراشیدند و در نتیجه، بسیاری از جلوه‌های طبیعی و پوشش گیاهی منطقه را از دست دادیم. در شیراز هم یکی از هتل‌های معروف این شهر در بدنه یکی از کوه‌های این شهر و با تراشیدن این کوه ساخته شد و به نظر می‌رسد اکنون این رسم ایجاد شده که برای ایجاد یک چشم‌انداز زیباتر و البته به جای ساخت یک برج بلندمرتبه‌تر، هتل یا مجموعه‌ای را روی کوه بسازیم و در این کار از یکدیگر سبقت می‌گیریم. اخیرا در کوه شاه شهرستان بافت استان کرمان نیز می‌خواستند به بهانه معدن کاوی و برداشت سنگ آهن، بلندترین کوه منطقه را که پنجمین کوه بلند ایران با ارتفاع 4000 متر بوده و از برف و آب دائم برخوردار است، کوه‌تراشی کنند که اگر این اتفاق می‌افتاد، از آنجا که این کوه سرچشمه تنها رود دائمی جنوب شرق ایران است، هلیل رود نابود می‌شد و به دنبال آن تمدن در کرمان و جیرفت به مخاطره می‌افتاد، آن هم به خاطر ایجاد فقط 200 نفر اشتغالزایی. همه اینها نشان‌دهنده نبود درک و شناخت درست از ارزش‌های محیط‌زیستی است، زیرا در سرزمینی که 7/89 درصد آن عاری از هرگونه مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای بالای 2000 متر است،​ این نهایت بدسلیقگی است که چنین سازه‌هایی را در مناطق کوهستانی آن مستقر و احداث کنیم، مساله مهمی که متاسفانه در چیدمان توسعه به آن توجهی نمی‌شود.

محمد درویش

مدیر دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست