اردوغان‌ از سرگیری روابط خفت‌بار را پذیرفت

کانال 10 تلویزیون اسرائیل گزارش داد، نشستی محرمانه بین رئیس سازمان (جاسوسی) موساد و وزیر خارجه ترکیه در سوئیس برگزار شد که نتیجه این نشست دستیابی به برخی تفاهم‌های اولیه بوده است. به نوشته این منبع انتظار می‌رود این تفاهم‌ها طی روزهای نزدیک امضا شوند. گفته می‌شود از جمله تفاهم‌های صورت گرفته بین طرفین، عبور لوله انتقال گاز اسرائیل از خاک ترکیه است. به گفته یک مقام ناشناس اسرائیلی، احداث خط لوله گاز از ترکیه به اسرائیل هم یکی دیگر از موارد توافق بوده است.ترکیه هم اکنون در معرض تهدید از دست دادن منابع گاز وارداتی خود از سوی روسیه است.روابط میان مسکو و آنکارا بعد از ساقط شدن یک بمب‌افکن روسی توسط جنگنده‌های ترکیه در منطقه مرزی میان سوریه و ترکیه به شدت متشنج شد و روسیه می‌گوید دور تازه‌ای از تحریم‌ها را علیه ترکیه شروع خواهد کرد.

روز چهارشنبه گذشته ژوزف چیهانور مشاور نخست‌وزیر اسرائیل در امور ترکیه و یوسی کوهن، مشاور امنیت رژیم صهیونیستی با فریدون شیرین اوغلو معاون وزیر امور خارجه ترکیه در زوریخ سوئیس دیدار کردند. بنا بر اعلام منابع ترک، دو طرف در سوئیس درخصوص عادی‌سازی روابط به طور کلی به توافق رسیده‌اند. با این حال هنوز هیچ یک از طرفین رسما در این باره اظهار نظری نکرده‌ است.

به ضرر فلسطین

در گزارش رسانه‌های خبری اسرائیل آمده است، آنکارا موافقت کرده است فعالیت‌های جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) را در خاک ترکیه محدود و صالح العاروری، از اعضای این جنبش را از این کشور اخراج کند.

العاروری مقیم استانبول، یک اسیر فلسطینی است که مسئولان اسرائیلی بیش از پنج سال پیش بعد از آزادی، او را از فلسطین بیرون راندند. اسرائیل مدعی است که العاروری سرگرم سازماندهی گروه‌های نظامی در کرانه باختری و برنامه‌ریزی برای عملیات ضداسرائیلی است. برخی منابع نیز مدعی هستند هدف ترکیه از اخراج این مبارز فلسطینی آن است که از سوی آمریکا متهم به حمایت از گروه‌های تروریستی نشود. در این میان اسامه حمدان، مسئول روابط بین‌الملل جنبش حماس گفته است بزودی خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس به منظور گفت‌وگو با مسئولان ترک عازم این کشور خواهد شد.

یکی دیگر از موارد تفاهم صورت گرفته میان رژیم صهیونیستی و ترکیه، بازگشت سفیران طرفین است. همچنین این تفاهم خواهان لغو دعاوی اقامه شده علیه نظامیان ارتش اسرائیل به اتهام دست داشتن در جنایت کشتی مرمره است. رسانه‌های اسرائیلی اعلام کردند تل‌آویو موافقت کرده است 20 میلیون دلار به عنوان غرامت به قربانیان کشتی مرمره بدهد و همچنین صندوق خیریه‌ای برای زیان‌دیدگان این حادثه تشکیل دهد. این درحالی بود که پیشتر آنکارا گفته بود به غیر از پرداخت غرامت، اسرائیل باید به‌محاصره غزه پایان دهد. نکته‌ای که به نظر می‌رسد در آخرین توافقات حاصل شده، دست‌کم تا اینجای کار به کلی نادیده گرفته شده است.

عادی‌سازی روابط

چند روز پیش، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرده بود عادی‌سازی روابط با اسرائیل امکان‌پذیر است، زیرا بهبود ارتباطات به سود تمام کشورهای منطقه خواهد بود. ترکیه در گذشته مهم‌ترین متحد اسرائیل در خاورمیانه به‌شمار می‌رفت اما پس از انتقادهای رجب طیب اردوغان از سیاست‌های این رژیم در قبال فلسطین و نیز برخی تنش‌های شدید بین طرفین مانند حمله ارتش رژیم صهیونیستی به کشتی ماوی مرمره که 9 تبعه ترک در جریان آن کشته شدند، روابط دولت حزب عدالت و توسعه و رژیم صهیونیستی سرد شد. اردوغان که در آن زمان ژست طرفداری از فلسطین به خود می‌گرفت، تهدید کرد تا زمانی که محاصره غزه برداشته نشود، روابط با اسرائیل عادی نخواهد شد. اما اکنون به‌نظر می‌رسد وی که به‌شدت در یک انزوای منطقه‌ای و بین‌المللی به‌سر می‌برد نه تنها حاضر شده دست یاری به سوی صهیونیست‌ها دراز کند بلکه حتی حاضر شده است رهبران حماس را که از هم فکران قدیمی خود بودند، وجه المصالحه این امر قرار داده و اظهارات تند مقام‌های اسرائیلی همچون «اردوغان دست از یاوه گویی بردارد» را هم نادیده بگیرد.

قائم‌پناه در گفت‌وگو با جام‌جم:

سیاست خارجی ترکیه را منافع مادی تعیین می کند

معصومه زارع

بین الملل

یک مقام رژیم صهیونیستی که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید تل‌آویو با آنکارا بر سر عادی‌سازی دوباره روابط به توافق اولیه رسیده‌ است. در همین رابطه با صمد قائم‌پناه استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم که آن را می‌خوانید:

دلیل نزدیکی ترکیه به اسرائیل در این برهه زمانی چیست؟

در روابط بین کشورها آنچه باید نقش اصلی را بازی کند، بحث منافع است. ترکیه تاکنون نتوانسته موفقیتی در قبال حل بحران سوریه کسب کند. بحث بحران عراق نیز موضوع دیگری است. به همین دلیل ترکیه این روزها به نوعی در منطقه دچار انزوا شده است و به دنبال متحد قدیمی خود یعنی رژیم صهیونیستی رفته تا با هماهنگی و همکاری اسرائیل، عربستان و اردن ائتلاف جدیدی را در منطقه مقابل ائتلاف بین ایران، عراق، سوریه و روسیه تشکیل دهد.

مشکلات انرژی ترکیه از جمله گاز تا چه حد سبب نزدیکی ترکیه به رژیم صهیونیستی بوده است؟

ترکیه در پی تهیه و تدارک منابع جایگزین در صورت اعمال تدابیر شدید اقتصادی از سوی روسیه در روزهای آینده است. این منابع می‌تواند اقلیم کردستان عراق و ترکمنستان باشد.

به نظر شما رویکرد ترکیه برای خروج از انزوا با استفاده از اسرائیل رویکرد درستی است؟

اگر سیاست خارجی کشورها را به لحاظ ارزشی نگاه کنیم، صحیح نیست اما سیاست خارجی ترکیه را منافع مادی تعیین می‌کند. به همین دلیل ترکیه با ارزیابی شرایط فعلی خود به این نتیجه رسیده که دوران سرد روابطش با اسرائیل را بهبود ببخشد؛ هرچند این روابط به‌طور کامل قطع نشده بود.