منشور حقوق شهروندی پلیس راهور؛ از رونمایی تا اجرا

با توجه به نحوه اجرای قوانین در کشور می‌توان پیش‌بینی کرد منشور حقوق شهروندی پلیس راهور نمی‌تواند تمامی مشکلات این حوزه را بر طرف کند، زیرا کارشناسان براین باورند که برای رفع مشکلات این حوزه باید بر اجرای قوانین پافشاری کرد نه این‌که آنها را در قالب منشور ارائه کرد.

دیروز جزئیات منشور حقوق و تکالیف پلیس راهنمایی و رانندگی رسانه‌ای شد؛ منشوری که دوشنبه گذشته جانشین فرمانده ناجا از آن رونمایی کرد. به نظر می‌رسد این منشور با هدف کاهش شکایت شهروندان از پلیس راهور تدوین شده، زیرا به گفته رئیس پلیس راهور ناجا بیشترین آمار تماس‌های شهروندان با ۱۹۷ شکایت از ماموران پلیس راهور و نحوه برخورد آنهاست.

منشور حقوق شهروندی پلیس راهور

براساس این منشور پلیس متعهد می‌شود خدمتش را به امید اجر در درگاه خداوند و بدون چشمداشت قدردانی یا کسب امتیاز مادی انجام دهد. ‌ مامور موظف می‌شود به حقوق شهروندان در آزادی رفت و آمد احترام گذاشته و هیچ محدودیتی را جز موارد ممنوعه مندرج در قانون اعمال نکند.

همچنین مامور پلیس خود را ملزم می‌داند با هرگونه نقض قانون و مقررات ترافیکی به‌دلیل تعرض به حقوق و آزادی‌های دیگران، تهدید سلامت سایر افراد و تهدید مصالح عمومی، قانونی برخورد کند.

براساس این منشور، سفارش‌پذیری و عمل به توصیه‌های افراد صاحب نفوذ در انجام اقدامات مغایر با قوانین و مقررات به دور از عملکرد پلیس خواهد بود و عملکرد مامور نباید باعث ترس افراد شده و آنان در صورت نیاز بتوانند آزادانه حق خود را مطالبه کنند. پلیس موظف است در صورت وقوع تصادف بدون هرگونه ملاحظه سهم دستگاه‌های دخیل را در نظر بگیرد. علاوه بر این مامور باید از هرگونه سوء‌استفاده از لباس و موقعیت شغلی خود خودداری کند. اینها بخشی از مفاد حقوق شهروندی است که به اختصار به آنها اشاره شد، اما نکته اینجاست که این نکات باید به‌خوبی اجرا شود تا بتوان به رفع مشکلات این حوزه امیدوار بود.

ثبات در رفتار پلیس

عضو هیات‌رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم به نبود ثبات در رفتار پلیس به عنوان ضعف اشاره کرده و توضیح می‌دهد: ماموران نباید یک روز برای اجرای قوانین پا فشاری و روز دیگر در این حوزه ضعیف عمل کنند،زیرا چنین رفتاری در نهایت به ضرر جامعه است.

افزون بر این، عباس قائدرحمت تاکید می‌کند: پلیس برخی وقت‌ها به قول معروف مظلوم‌کشی می‌کند، برای نمونه به‌درستی نمی‌توانند با برخی راکبان موتورسیکلت‌ها که نظم را به هم می‌زنند، برخورد کنند، اما در مقابل با افرادی که سهوا مرتکب تخلف می‌شوند و دسترسی به آنها آسان است، به‌شدت برخورد می‌کنند و متاسفانه گاهی این برخورد توام با تندی است.

سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان این‌که دیده شده برخی وقت‌ها ماموران سلیقه‌ای عمل می‌کنند، توضیح می‌دهد: پلیس باید تمام تلاش خود را به کار گیرد تا تمامی شهروندان فارغ از جایگاه اجتماعی و شغلی‌شان به قوانین راهنمایی و رانندگی احترام بگذارند. به گفته وی، پلیس راهور نباید پلیس جریمه باشد بلکه باید به معنای واقعی پلیس راهنمایی و رانندگی باشد.

امکانات نامناسب پلیس

نمی‌توان انکار کرد که پلیس راهور با امکانات محدودی که در اختیار دارد در سرما و گرما خدمات زیادی را به شهروندان ارائه می‌کند، پس این سختی‌ها ممکن است سبب خستگی مفرط آنها شده و در نحوه برخوردشان با شهروندان تاثیر بگذارد، به‌همین دلیل مجلس و دولت نیز برای رفع مشکلات این حوزه باید منابع بیشتری به پلیس اختصاص دهند.

قائد‌رحمت عنوان می‌کند: در این بین باید آموزش‌های لازم به پلیس داده شود به نحوی که ماموران به اندازه کافی با علوم روان‌شناسی و جامعه‌شناسی آشنا شوند.

در واقع اطلاعات ماموران نباید فقط به قوانین راهنمایی و رانندگی خلاصه شود .

حقوق شهروندی، چالش پلیس

یکی از چالش‌های جدی مدیران ارشد پلیس در حوزه راهنمایی و رانندگی نحوه برخورد ماموران با شهروندان است، کم و بیش مدیران عالی پلیس به این موضوع توجه دارند، به همین دلیل آنها سامانه 197 را راه‌اندازی کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد کمبود امکانات و تجهیزات سبب شده آنها نتوانند خواسته شهروندان را به درستی اجرا کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی درباره این که چرا شکایت از پلیس راهور در بین شهروندان بیشتر دیده می‌شود، در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند: بخشی از این ماجرا به این دلیل است که پلیس راهور حضور بیشتری در جامعه دارد.

در این بین باید یادآور شد که نبود برنامه جامع فرهنگی و آموزشی نیز دلیل دیگری است که می‌توان از آن به عنوان شرایط نامناسب حوزه ترافیک یاد کرد.

علیرضا اسماعیلی بیان می‌کند: بعضی وقت‌ها تعامل نامناسبی بین شهروندان و پلیس شکل می‌گیرد به این صورت که هنگام اجرای قانون، شهروندان با ماموران چانه زنی می‌کنند،بنابراین باید شهروندان نیز در این حوزه آموزش‌های لازم را فرا بگیرند.

فناوری، چاره کار

کارشناسان معتقدند برای کاهش چالش بین شهروندان و ماموران بهترین راه این است که با استفاده از فناوری، مواجهه شهروندان و ماموران را کاهش داد.

اسماعیلی ابراز می‌کند: افزایش دوربین‌های کنترل ترافیک در این میان نقش به سزایی دارد،چون سطح مواجهه مردم با پلیس را کاهش می‌دهد.

افزون بر این در کشورهای پیشرفته درباره نحوه برخورد شهروندان با ماموران قوانین بسیار شفاف و محکمی وجود دارد، برای نمونه هنگامی که پلیس خودروی شخص متخلفی را متوقف می‌کند، شهروند نباید از خودروی خود پیاده شده و حتی کمربند ایمنی‌اش را باز کند، این درحالی است که در کشورمان پلیس توقع دارد شخص از خودرو پیاده شده و مدارکش را ارائه کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی می‌افزاید: نباید فراموش کرد که ماموران پلیس نیز به عنوان شهروند این کشور با شرایط مشابه اقتصادی – اجتماعی رو‌به‌رو هستند، این درحالی است که بیشتر آنها در این میان حتی نمی‌توانند شغل دوم نیز داشته باشند، بنابراین برای رفع مشکلات این چنینی ماموران نیز باید راهکاری در نظر گرفت.

اسماعیلی توضیح می‌دهد: بخشی از دلایل شرایط کنونی را می‌توان به ضعف‌های درون سازمانی نسبت داد، زیرا با بهبود وضع باید در ماموران نیز برای فعالیت بهتر انگیزه ایجاد کرد به این منظور باید قوانین حمایتی از پلیس نیز بهبود یابد تا ماموران بتوانند به‌درستی اعمال قانون کنند.

دوری از سطحی‌نگری

چالش‌های حوزه ترافیک زمانی به طور کامل بر طرف می‌شود که مدیران به این باور برسند که برای رفع مشکلات حوزه ترافیک سطحی‌نگری را کنار بگذارند، بنابراین باید اززوایای دیگری نیز به این مساله پرداخت، چون زیرساخت‌های ترافیک در کشورمان مناسب نیست یعنی حجم خودروها با تجهیزات و جاده‌های کشور همخوانی ندارد.

مهدی آیینی

جامعه