محکومان بی‌گناه را دریابیم

هر تعریف دیگری که انسان برای برخورداری از یک زندگی خوب دارد، در محدوده ماموریت رسانه می‌گنجد. اصلا هر مطلب دیگری که در رسانه منعکس می‌شود، اعم از موضوعات سیاسی، اقتصادی، علمی و حتی آگهی‌ها و کسب درآمد برای این است که مخاطب رسانه بهتر بتواند به یک یا چند هدف از اهداف تعریف شده خود برای ادامه یک زندگی خوب برسد؛ وگرنه قرار نیست رسانه به اهداف خود دست یابد بی‌آن که نسبت به جامعه و مخاطبان خود مسئولیتی احساس نکند.

تعهد اجتماعی

زمانی عنوان می‌کردند آیا هنر در خدمت هنر است یا رستگاری انسان؟ امروز همین سوال را در حوزه رسانه طرح می‌کنیم که آیا قرار است رسانه فقط برای تبدیل شدن به یک رسانه موفق جشنواره‌ای کار کند یا در مسیر ایفای تعهد اجتماعی و تبدیل شدن به خدمتگزاری برای انسان متعالی و خلاق.

مگر نگفتند عقل سالم در بدن سالم است، پس یکی از مسئولیت‌های حتمی رسانه کمک به تامین سلامت جسمی و روحی شهروندان است. یعنی رسانه از منظر مسئولیت اجتماعی و اخلاقی موظف است با انتشار اطلاعات همراه با توصیه‌های موثر و کافی، به شهروندان کمک کند از بیماری‌ها پیشگیری کنند، تغذیه درست داشته باشند، نسبت به تشخیص بیماری‌های پنهان و ناشناخته خود حساس باشند و قبل از آن که دیر شود و برخی بیماری‌ها ادامه زندگی آنها را تهدید کند، به رفع خطر بپردازند.

رسانه این ماموریت و رسالت را معمولا در قالب‌های مختلف انجام می‌دهد. انتشار گزارش‌ها و اطلاعات مستقیم و صریح، فرهنگ‌سازی از طریق سریال‌ها یا فیلم‌ها، بحث و گفت‌وگو با متخصصان برای افزایش حساسیت جامعه تنها چند نمونه شاخص و شناخته شده از این قالب‌هاست.

قابلیت‌های رسانه

موضوع، گاه از توصیه مستقیم و غیرمستقیم به شستن دست با آب و صابون شروع می‌شود و تا چگونگی گریز از ابتلا به بیماری‌های عفونی مثلا انجام واکسیناسیون به موقع امتداد می‌یابد. اما موضوع، همیشه این همه ساده نیست. موضوعاتی از قبیل تصادفات رانندگی، ابتلای به ایدز، اجتناب از خشونت، احتراز از بزهکاری، اعتیاد به مواد مخدر و ده‌ها موردی که بشر امروزی را در برابر دشوارترین چالش‌های تاریخی خود قرار داده، بخش دیگری از همین موضوعات است.

مسئولیت اجتماعی و رسالت تخصصی و حرفه‌ای رسانه فقط در چارچوب یک انجام وظیفه قرار نمی‌گیرد. حفظ توان و قابلیت‌های نیروی خلاق جامعه، داشتن کودکان و جوانانی سرزنده و برومند، کاهش هزینه‌های درمان، به حداقل رساندن هزینه‌های سنگین نگهداری از افراد معلول، از کار افتاده، افسرده و ناتوان جامعه همه جزو نتایج این توجه و ماموریت است.

خوشبختانه رسانه‌های ما در ارتباط با برخی از این موضوعات انجام وظیفه می‌کنند. در مورد اعتیاد، روابط سالم اجتماعی، توجهات فرهنگی و مانند آن کارهایی صورت گرفته است.

البته موضوع فقط این نیست که اطلاعیه یک وزارتخانه یا نظر یک پزشک در کنفرانس علمی بیان شود و دیگر هیچ. این‌گونه اطلاع‌رسانی‌ها انجام می‌شود؛ اما این که این انجام وظیفه کافی یا موثر بوده موضوع درخور توجهی است که باید به آن عنایت داشت. باورکنیم تاثیرگذاری و نقش رسانه و قابلیت‌های آن بسیار بیشتر و مهم‌تر از این است.

علی اکبر عبدالرشیدی

استاد دانشگاه و پژوهشگر ارتباطات