تغییر قانونی که اقتصاد کشور را ویران کرد

ایران تنها کشوری نیست که هدفمندی یارانه‌ها را تجربه می‌کند. پیش از این انگلستان در دوران خانم مارگات تاچر نیز سیاست‌های نئوکلاسیک را به مرحله اجرا درآورد که شبیه قانون هدفمندی یارانه‌های ما بود. تا پیش از روی کار آمدن خانم تاچر، مردم انگلستان در رفاه زندگی می‌کردند؛ چون به همه چیز سوبسید داده می‌شد و هزینه این کار را هم از مالیات به دست می‌آوردند. اما با روی کار آمدن خانم تاچر، یارانه‌ها لغو شد و مردم فقیرتر شدند و از آن طرف صنعت‌زدایی شد. به‌طوری که اکنون بخش خدمات اقتصاد انگلستان مانند بانک‌ها و بیمه‌ها گسترده‌تر شده است؛ در حالی که قبل از دوران تاچر بیشتر کالاهای صنعتی صادر می‌شد و اکنون خدمات صادر می‌شود.

در همین حال اقتصاد ایران نیز با اجرای نادرست قانون هدفمندی یارانه‌ها با یک فاجعه روبه‌رو شده و رشد اقتصادی آن سه سال متوالی منفی شد. البته تحریم‌ها نیز مشکلات اقتصادی را تشدید کرد. اما درنهایت به نظر من قانون هدفمندی یارانه‌ها خود یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ایران است و دولت آینده نباید وارد فاز جدید اجرای هدفمندی یارانه‌ها شود.

در بررسی سیاست‌های اقتصادی ایران متوجه می‌شویم مردم ایران در دو دوره فقیرتر شدند. یکی دوره ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی است که سیاست تعدیل اقتصادی اجرا شد و دوم، دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد که سیاست هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد؛ یعنی در این دو دوره فقرا فقیرتر و ثروتمندان ثروتمندتر شدند.

به‌عقیده من کسی که قانون هدفمندی یارانه‌ها را به اجرا درآورد از یارانه اطلاع کافی نداشت. اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها باعث کاهش ارزش پول ملی در کنار مسائلی چون تحریم بود. 18 آذر سال 89 اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها کلید خورد و با شعار آزادسازی قیمت‌ها قرار بود همه اقتصاد کشور به‌دست بخش خصوصی داده شود و سوبسید‌های دولتی از میان برداشته شود. اما سیاست‌های اشتباه مشاوران اقتصادی دولت دهم باعث شد هزینه‌ تولید افزایش یابد و رشد منفی اقتصادی در کشور حاکم شود.

هر دانشجوی اقتصادی که اقتصاد خرد را آموخته باشد می‌داند وقتی قیمت نهاد‌ها افزایش می‌یابد هزینه نهایی اقتصادی به سمت بالا و چپ منتقل می‌شود. اما در این میان دولت باید توجه داشته باشد هزینه تولید را کاهش دهد. با این اتفاق مشکل اشتغال کشور نیز حل شده و باعث رضایت و همچنین رشد اقتصادی می‌شود. در نهایت این که رویه قانون هدفمندی یارانه‌ها باید تغییر کند و دولت موضوعاتی مانند اشتغال را در برنامه اصلی خود بگنجاند، نه این‌که مانند احمدی‌نژاد تنها به فکر درآمد بیشتر باشد.

دکتر مهدی تقوی

اقتصاددان