نخستین نقشه از پراکنش مورچه‌ها در جهان

تا به حال رفت و آمد تند و تیز مورچه‌ها را دنبال کرده‌اید؟ لابد در آن لحظه فکر کرده‌اید که با این عجله کجا می‌روند و چه می‌کنند؟ نخستین نقشه پراکنش مورچه‌های جهان، سرانجام پانزدهم مرداد امسال و پس از مطالعه قریب ۱۵ هزار گونه مورچه توسط پژوهشگران دانشگاه هنگ‌کنگ در معرض قضاوت جامعه علمی قرار گرفت تا پرده‌ای از رازهای آنها بگشاید.

کد خبر: ۸۲۷۵۳۴

محققان برای تهیه این نقشه، حدود چهار سال وقت گذاشته و تلاش کرده‌اند با نمایش پراکنش این موجودات ماهر و زبردست، روزنه‌ای هرچند کوچک به دنیای شگفت‌انگیز حشرات بگشایند. این نقشه جالب ـ که حاصل چندین سال مطالعه پژوهشگران است‌ـ ‌اکنون در وبگاه antmaps.org برای عموم مردم قابل مشاهده است. علاقه‌مندان می‌توانند در این نقشه، شاهد غنای گونه‌ای مورچه‌ها در اقصی نقاط جهان باشند. غنای گونه‌ای، اشاره به تعداد گونه‌های مختلفی دارد که در جوامع اکولوژیک مختلف و مناطق گوناگون زیست می‌کنند. لازم به یادآوری است که غنای زیستی، تعداد گونه‌ها را برآورد می‌کند، نه فراوانی آنها را. فرضا در این تحقیق ثابت شده که ایالت کوئینزلند استرالیا میزبان بیشترین تعداد گونه مورچه‌های بومی است و این مساله بیانگر غنی بودن خود زیستگاه است. مراجعه‌کنندگان به وبگاه مذکور می‌توانند با کلیک روی هر کشور، اطلاعاتی خارق‌العاده از مورچه‌ها به دست آورند. برای کشور ما تعداد 1180 گونه مورچه ثبت شده که ۲۲۰ گونه آنها بومی هستند. گونه‌های بومی، گونه‌هایی هستند که به‌طور طبیعی در یک جای معین یافت می‌شوند و در نقطه دیگری از جهان نمی‌توان آنها را مشاهده کرد. در ضمن این وبگاه فهرست گونه‌های مختلف را هم به تفکیک در معرض دید خوانندگان قرار داده تا امکان پژوهش‌های آینده میسر شود.

هر هفته، چندین و چند کشف تازه

این نقشه معرف موقعیت‌های جغرافیایی زیستی قریب ۱۵ هزار نوع مختلف از مورچه‌هاست. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، بیشترین تعداد گونه‌های بومی مورچه یعنی رقمی نزدیک به 1400گونه فقط در ایالت کوئینزلند استرالیا به ثبت رسیده است. پروژه تهیه نقشه مورچه‌ها حاصل همکاری دو متخصص به نام بنویت گوئه‌نارد و پروفسور اوان اکونومو از موسسه علوم و فناوری اوکیناواست. گوئه‌نارد در مصاحبه با گاردین می‌گوید: زمانی که بحث تنوع‌زیستی به میان می‌آید، حشرات یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. مورچه‌ها در اغلب اکوسیستم‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند، زیرا آنها مواد غذایی خاک را به گردش درمی‌آورند و از طرفی به پراکنش دانه‌ها نیز کمک می‌کنند. مورچه‌ها در عین حال یکی از گروه‌هایی هستند که مطالعات زیادی روی آنها انجام شده است. ما در این تحقیق تلاش کردیم بین گونه‌های بومی و آنهایی که خواسته یا ناخواسته به محیط وارد شده‌اند، تمایز قائل شویم.

گوئه‌نارد به‌عنوان یک زیست‌شناس معتقد است، این نقشه می‌تواند اطلاعات مهمی را درباره حیات حشرات در اختیار محققان قرار دهد و این مساله بدون‌تردید در تحقیقات علمی بخصوص مطالعات مربوط به حفاظت از حیات‌وحش نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد. این محقق افزود: این نقشه به ما در پاسخگویی به یک پرسش بسیار مهم کمک خواهد کرد و آن هم این است که ما تا چه اندازه در حفاظت از مناطق خاص موفق عمل کرده‌ایم. اینجاست که نقش مورچه‌ها به عنوان شاخص‌های سلامت زیستی بوضوح مشخص خواهد شد. به نظر می‌رسد، کار روی این نقشه کماکان ادامه خواهد داشت، زیرا دائما گونه‌های جدید مورچه‌ها در دنیا کشف می‌شود. گوئه‌نارد که در یک طرح پژوهشی در دانشگاه هنگ‌کنگ همکاری دارد، می‌گوید: من و همکارانم به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که تنها سال گذشته و در خلال انجام این پروژه در شهر خودمان حداقل ۱۲ گونه مورچه جدید کشف کرده‌ایم. واقعیت این است که ما تقریبا هر هفته شکل‌های جدیدی از حیات را کشف می‌کنیم و این دقیقا همان چیزی است که من را شیفته این کار کرده است!