بایدهای اقتصاد پس از توافق احتمالی وین

به گزارش خبرنگار جام‌جم، در این مسیر این پرسش پیش می‌آید که اگر توافق هسته‌ای میان ایران و غرب انجام شود چه اتفاقی برای اقتصاد ایران می‌افتد؟ به گفته کارشناسان اقتصادی جدای از تغییرات قیمتی هیجانی که در قیمت دلار و سکه و حتی بورس قابل پیش‌بینی است، رفع تحریم‌ها اثراتی در اقتصاد ایران خواهد داشت که برخی از این اثرات اگر مدیریت نشود و برای آن برنامه‌ریزی صورت نگیرد، می‌تواند اثر نامطلوب بر اقتصاد کشور بگذارد.

به زعم کارشناسان، مهم‌ترین این اثرات را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد؛ دسته اول رفع ممنوعیت از انتقال وجوه بلوکه شده ایران در کشورهای خریدار نفت ایران است که البته گزارش شفافی درباره رقم آن وجود ندارد و ارقامی بین 80 تا 180میلیارد دلار برای آن عنوان می‌شود.

روشن است اگر دولت از این وجوه نادرست یا احیانا سیاسی و انتخاباتی ـ با توجه به درپیش بودن انتخابات مجلس در اسفند امسال ـ استفاده کند می‌توان انتظار بازگشت بیماری هلندی (بیماری مخصوص کشورهای نفتخیز که بر اثر فروش مصنوعی دلار به بانک مرکزی و چاپ پول بدون پشتوانه رخ می‌دهد) و رشد مجدد تورم را داشت.

اثر دوم توافق اما باز شدن درها روی سرمایه‌گذاران خارجی است که کارشناسان بر مدیریت این سرمایه‌ها و جهت‌دهی آن به سوی ورود فناوری‌های نوین تاکید دارند.

این گزارش می‌افزاید: اثر سوم توافق، رفع محدودیت فروش نفت ایران است که احتمالا باعث رشد تدریجی درآمدهای نفتی در یک بازه زمانی خواهد شد.

با این حال نگرانی موجود این است که دولت با چشیدن طعم مجدد درآمدهای نفتی دست از اقدامات اصلاحی درجریانی مانند افزایش سهم مالیات بر درآمد بکشد یا این اقدامات را شل کند.

سرانجام اثر چهارم توافق نیز رفع ممنوعیت‌های نقل و انتقال پول، کشتیرانی و حمل و نقل و باز شدن بازارهای جدید صادراتی است که باید از هم‌اکنون صادرکنندگان و تولیدکنندگان برای آن برنامه داشته تا در ازای ورود غربی‌ها به بازار ایران، ایرانیان نیز به بازار این کشورها ورود کنند البته آن گونه که از مکانیسم توافق احتمالی وین برمی‌آید، رفع کامل تحریم‌ها دست‌کم تا دسامبر 2015 (دیماه امسال) وقت می‌خواهد اما موضوع اینجاست که تا آن زمان بیشتر از 5.5 ماه زمان باقی نیست لذا وقت برای برنامه‌ریزی و کسب آمادگی برای هضم اثرات رفع تحریم‌ها کم نیز هست.

آثار رفع تحریم از سال 95 نمایان می‌شود

مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق ایران و چین در گفت‌وگو با جام‌جم دراین باره اظهار کرد: در صورت توافق ایران با غرب، شاهد تاثیرات روانی مثبت در کوتاه‌مدت هستیم اما تشعشعات اصلی توافق در سال 95 مشخص خواهد شد.

وی افزود: مردم در این دو سال اخیر شرایط کشور و دولت را بخوبی درک کردند و دولت بعد از رفع تحریم‌ها نیز باید این شرایط را در نظر داشته باشد. واقعیت این است که همه مشکلات ما به تحریم‌ها باز نمی‌گردد حتی در مواردی تحریم‌ها باعث شد اقتصاد ایران چابک‌تر عمل کند و تحریم را فرصتی برای فراهم کردن زیرساخت‌های کشور تلقی کرده و از این محدودیت بهترین استفاده را کند که تا حدودی هم موفق بود.

این فعال بخش خصوصی اضافه کرد: بدون شک ایران از نظر بالقوه بهترین موقعیت را برای سرمایه‌گذاری دارد. از سوی دیگر در ابلاغیه رهبر معظم انقلاب برای برنامه ششم توسعه آمده است، متوسط رشد اقتصادی کشور باید 8 درصد باشد و برای دستیابی به این رشد نیاز به سرمایه‌گذار خارجی است، اما این سرمایه‌گذاری باید همراه با انتقال فناوری انجام شود.

وی با اشاره به آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران، گفت: حدود یکصد میلیارد دلار منابع کشور بلوکه شده است، اما این مبالغ دردی از ایران دوا نمی‌کند. بهترین گزینه برای صرف این مبلغ، ایجاد اشتغال و کاهش هزینه‌های تولید است.

حریری افزود: بزرگ‌ترین و معروف‌ترین شهرهای دنیا شهرهایی هستند که به آب‌های آزاد دسترسی دارند. نیویورک یکی از همان شهرهاست. اما متاسفانه شهرهای جنوبی ایران که چند صد کیلومتر به آب‌های آزاد دسترسی دارند جزو مناطق محروم هستند. از این‌رو ما باید برنامه‌ریزی داشته باشیم و آن مناطق را آبادتر کنیم و از مرکزیت‌محوری فاصله بگیریم.

نایب رئیس اتاق ایران و چین تصریح کرد: مهم‌ترین کاری که باید بعد از رفع تحریم‌ها انجام دهیم، اجرای اقتصاد مقاومتی و تولید پایدار است. در این صورت هیچ زمانی شاهد بیکاری در کشور نخواهیم بود و هر چه جمعیت کاری به کشور اضافه شود فضا برای اشتغال فراهم خواهد بود. دولت در این زمینه باید تعرفه‌ها را برداشته و تولیدکننده را به فضای رقابتی و حضور در بازارهای جهانی راهی کند. اکنون برخی تولیدکنندگان ما با خیال راحت تولید می‌کنند و مطمئن هستند که محصولاتشان با هر کیفیتی فروش می‌رود اما زمانی که تعرفه‌های حمایتی نباشد تولیدکننده مجبور می شود خود را به‌روز نگه دارد و هزینه‌های خود را کاهش دهد.

همه پول‌های بلوکه شده سرمایه‌گذاری شود

مرتضی عزتی کارشناس اقتصادی درباره آزاد شدن و صرف پول‌های بلوکه شده پس از تحریم به جام‌جم گفت: تمامی پول‌های بلوکه شده ایران در صورت آزاد شدن باید سرمایه‌گذاری و در صندوق توسعه ملی واریز شود.

وی افزود: اگر دولت بتواند این مبالغ را در بخش‌های تولیدی با بهره‌وری بالا هزینه کند می‌توانیم شاهد شکوفایی اقتصادی در کشور باشیم.

استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرد: ایرادی که به اقتصاد کشور وارد است دخالت‌های زیاد دولت در آن است. اگر توافق صورت گیرد دولت باید به سمت کاهش تصدیگری خود در اقتصاد برود و این مسیر را با سرعت بیشتری طی کند.

عزتی تصریح کرد: همچنین دولت باید نظارت خود را روی صادرات و واردات کشور بیشتر کند و همه در‌های غیرقانونی این حوزه را مسدود کند. این اقدام باعث می‌شود هزینه‌های دولت کاهش یابد. از سوی دیگر اگر دولت بتواند هزینه‌های جاری خود را مدیریت کند و کشور را ارزان‌تر اداره کند، توانمندی خود را در این حوزه اثبات کرده است.

وی با اشاره به نوع مصرف درآمدهای نفتی بعد از رفع تحریم‌ها نیز گفت: دولت باید سهم درآمدهای نفتی را در بودجه کاهش دهد و به سمتی پیش برود که ریالی از درآمد نفتی در بودجه در نظر گرفته نشود و دولت همه امورات خود را از طریق مالیات تامین کند. روشی که دولت در یکی دو سال اخیر پیش گرفته بسیار مناسب است اما نباید پس از رفع تحریم‌ها در این مسیر شل شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به پرداخت یارانه نقدی افزود: یارانه اگر قرار است پرداخت شود باید به تولید اختصاص یابد نه این که به صورت نقدی به برخی افراد داده شود. اگر یارانه به تولید پرداخت شود برای همان افرادی که قدرت خرید پایینی دارند بسیار بهتر است چرا که کالا را با قیمت کمتری خریداری خواهند کرد.

عزتی ادامه داد: دولت اگر همین شرایط تحریم را برای خود نگه دارد می‌تواند در هر مساله‌ای عملکرد مناسب داشته باشد.

انتظار کاهش قیمت دلار را نداشته باشیم

همچنین هادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی در این باره به جام‌جم گفت: برخی مردم بر این باورند که قیمت دلار در صورت توافق هسته‌ای کاهش می‌یابد اما حقیقت ماجرا این خواهد بود که کاهش قیمت دلار به معنای نزولی بودن قیمت کالاهای وارداتی است و تولید داخلی دوباره در معرض تهدید قرار می‌گیرد.

وی افزود: تحریم‌ها اگر برداشته شود هزینه تولید کاهش می‌یابد. به این دلیل که در گذشته برای خرید مواد اولیه به علت تحریم باید از چند کانال که بعضا غیررسمی بودند هزینه پرداخت می‌شد، اما اگر این هزینه‌ها با رفع تحریم‌ها کاهش یابد هزینه تولید نیز پایین خواهد آمدواین یک فرصت برای تولید و صادرات ماست که از هم‌اکنون باید برای آن برنامه داشت.

فقط اقتصاد مقاومتی دوای درد است

اسدالله عسکر اولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: غربی‌ها با منحرف کردن روند مذاکرات نشان دادند نمی‌توان خیلی روی حرف‌هایشان حساب کرد. در نتیجه فعلا اتفاق خاصی در اقتصاد ایران و همچنین روند مذاکرات نخواهد افتاد، لذا ما باید از نسخه داخلی که اقتصاد مقاومتی است استفاده کنیم و دولت در این مسیر باید اسب خود را زین کند.

وی افزود: غربی‌ها درطول مذاکرات وارد مسائل سوریه، یمن و عراق شدند که ارتباطی با موضوع هسته‌ای ندارد.

همچنین آنها قصد دارند از مراکز نظامی ایران بازدید کنند. اما این غیرممکن است و هیچ زمانی تیم مذاکره‌کننده حاضر نیست آبروی کشور را به خطر بیندازد و این مسائل را قبول کند.

عسکراولادی تصریح کرد: لذا اگر مذاکرات به نتیجه برسد تا زمانی که تحریم بانک مرکزی و همچنین فروش نفت لغو نشود برای ایران سودی به دنبال نخواهد داشت که این اتفاق هم در کوتاه مدت بعید به نظر می‌رسد.

رئیس اتاق ایران و چین گفت: اکنون افرادی که به نام سرمایه‌گذار برای ورود به ایران اعلام آمادگی می‌کنند سرمایه‌گذار واقعی نیستند بلکه نمایندگان کشورهای مختلف هستند که قصد دارند به ایران بیایند و اجناس بنجل و بی‌کیفیت خود را به ما عرضه کنند.

وی با اشاره به احتمال توافق هسته‌ای دروین اظهار کرد: اگر توافق صورت گیرد تا دوسال آینده تغییری در اقتصاد ایران نخواهد افتاد. اما اولین نشانه ها در کریسمس 2016 که بهمن ماه ماست نمایان خواهد شد.

اقتصاد - محمدحسین علی‌اکبری