حرکت به سمت مرگ و بیماری هنگام گردگیری

پژوهش‌ها نشان می‌دهد هنگام تمیز کردن منزل، هوای داخل منزل دو تا صد برابر آلوده‌تر از هوای بیرون از خانه است. به همین دلیل بهتر است هنگام گردگیری، درها و پنجره‌های خانه باز شود تا این مواد آلاینده با وزش باد از خانه خارج شده و آسیب کمتری به دستگاه تنفسی وارد شود.

مواد شوینده و ریه‌ها

بعضی مواد شوینده که برای تمیز کردن خانه و برای از بین بردن جرم‌ها و شست‌وشوی سرویس بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، حاوی گازهای شیمیایی و ترکیب‌های مضری است که در صورت رعایت نکردن بهداشت می‌تواند آسیب شدیدی به دستگاه تنفسی و پوست وارد کند. بنابراین پیش از استفاده از این مواد باید تمهیدات لازم را برای جلوگیری از آسیب بخار آنها به ریه‌ها در نظر گرفت.

برای این منظور علاوه بر انتخاب نوع کم ضررتر مواد شوینده بهتر است از ماسک‌های مخصوص برای جلوگیری از استنشاق گازهای سمی و ورود گرد وغبار به دستگاه تنفسی هنگام خانه‌تکانی استفاده شود.

توصیه ویژه بیماران

افرادی که مبتلا به آسم یا بیماری‌های مزمن تنفسی باشند، حتی در تماس با مقدار اندک مواد شیمیایی نیز ممکن است دچار عوارض خطرناکی شوند که موجب تشدید بیماری ریوی آنها شود. تماس با پودرهای شوینده و استنشاق بوی آنزیم‌های این مواد می‌تواند باعث بروز حمله‌های آسم و تنگی نفس در این افراد شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد آنزیم‌ها یکی از علل مهم بروز آسم شغلی در افرادی است که با این مواد در تماس هستند.

نشانه‌ها را بشناسید

تماس‌ مکرر با مواد شوینده‌ ممکن است نشانه‌هایی مانند سردرد، تهوع، استفراغ و سوزش چشم را به صورت گذرا به همراه داشته باشد، اما معمولا افراد این نشانه‌ها را نادیده می‌گیرند. ‌در حالی که تماس طولانی‌مدت با مواد شوینده باعث بروز بیماری‌های مختلف تنفسی و آسم، حساسیت و حتی سرطان‌های بدخیم ریه و آسیب به دیگر بافت‌ها و اندام‌ها می‌شود.

علائم اولیه مسمومیت با مواد شوینده درسیستم تنفسی ایجاد شده و ممکن است از سوزش و خارش در سیستم تنفسی،‌ حلق و مجاری حلقی شروع و با علائم دیگری مانند سرفه‌های خشک، ‌بروز تنگی نفس و حتی خس‌خس سینه همراه شود. در موارد شدید نشانه‌ها می‌تواند باعث ایجاد اختلال در میزان اکسیژن و در نهایت خفگی شود. به محض بروز نشانه‌های اولیه سرفه، خارش و سوزش در حلق و گلو فرد باید از محیط خارج شده و هوای تازه استنشاق کند. در صورت عدم رفع نشانه‌ها پس از شست‌وشوی مخاطی، فرد باید بلافاصله به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کند.

انواع و خطرات مواد شوینده را بشناسید

مواد شوینده انواع مختلفی دارند و از آنجا که هرکدام حاوی ترکیب‌های ویژه‌ای هستند، به همان نسبت هم می‌توانند اثرهای سویی بر بخش‌های مختلف بدن بویژه دستگاه تنفسی به جا بگذارند.

شوینده‌های شیمیایی حاوی آمونیا: این مواد دارای ترکیب‌های آمونیا یا آمونیاک هستند. استفاده بیش ازحد از این مواد شیمیایی باعث تحریک مخاط چشم، پوست، مجراهای تنفسی و ریه‌ها می‌شود.

شوینده‌های حاوی ترکیب‌های آمونیوم: این گروه از شوینده‌ها علاوه بر عوارضی که برای شوینده‌های آمونیاکی ذکر شد، باعث ضعف سیستم ایمنی بدن نیز خواهند شد. این اختلال فرد را درمقابل ابتلا به انواع بیماری‌ها، ضعیف و مستعد می‌کند.

شوینده‌های حاوی ترکیب‌های کلرین: این ماده شیمیایی اثرات تحریکی و تخریبی در سطوح مخاطی بدن از جمله چشم، گلو، پوست و ریه‌ها به جا‌ می‌گذارد. این عامل محرک در افراد سالم عارضه ریوی واضحی نداشته، ولی در بیماران مبتلا به بیماری‌های ریوی خطرناک بوده و ممکن است آسیب‌های جدی به آنها وارد کند.

شوینده‌های حاوی هیدروکسید سدیم: این ترکیب ماده شیمیایی دیگری است که علاوه بر تحریک سیستم تنفسی، باعث آسیب پوست، چشم و دیگر اندام‌ها می‌شود. این ترکیب ماده‌ای سوزاننده بوده و از بین برنده بافت‌های مخاطی به شمار می‌آید.

برای امنیت به این نکته‌ها دقت کنید

هنگام تمیز‌کردن منزل بویژه وقتی از مواد شوینده استفاده می‌کنید، به این نکته‌ها دقت کنید تا از آسیب ناشی از آلاینده‌ها در امان بمانید. رعایت این نکته‌ها بویژه برای افرادی که دچار حساسیت بهاری هستند، بسیار مهم است.

ـ هنگام گردگیری و شست‌وشوی بخش‌های مختلف منزل، درها و پنجره‌ها را بازبگذارید.

ـ برای حفظ سلامتی ریه‌ها و دیگر بخش‌های تنفسی از ماسک‌ مناسب استفاده کنید.

ـ برای شست‌وشو و گردگیری از دستکش مناسب یعنی انواع ضخیم با لایه محافظ درونی استفاده کنید. اگر لایه داخلی دستکش به پوست‌ دست‌تان آسیب می‌رساند، ابتدا دستکش نخی پوشیده و سپس دستکش لاستیکی را دست کنید. بهتر است دستکش‌هایی با یک لایه محافظ داخلی را انتخاب کنید.

ـ اگر به بیماری ریوی یا آسم دچار هستید یا دچار حساسیت فصلی هستید، به‌هیچ وجه از شوینده‌های شیمیایی استفاده نکنید.

ـ اگر فرزند شما زمینه حساسیت یا آسم دارد، هنگام خانه‌تکانی او را از منزل بیرون ببرید و بعد خانه‌تکانی را شروع کنید.

دکتر سهیلا خلیل‌زاده، متخصص ریه و فوق‌تخصص ریه کودکان‌/‌ استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی