انرژی را پاس بداریم

عوامل بسیاری در بهبود مصرف انرژی دخیل است. در واقع با تغییرات و ارتقای سیستم‌های فناوری و همچنین سازماندهی و مدیریت بهتر در بخش‌های مختلف مانند حمل و نقل، می‌توان مصرف انرژی را در وضع مطلوبی قرار داد. از نظر کارشناسان بهینه‌سازی انرژی تمام عملیاتی را که هدفشان کاهش مصرف انرژی است، شامل می‌شود.

از جمله این عملیات می‌توان به بخش خدمات ـ روشنایی، سیستم گرمایشی و حمل و نقل ـ اشاره کرد که با خرید تجهیزات مناسب، تخصیص سرمایه برای کاهش مصرف در ساختمان‌ها و تسهیلات موجود به بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌پردازند.

اجتناب از مصرف غیرضروری انرژی مسلما نیازمند همکاری تک‌تک افراد یک جامعه است، اما تولید فناوری‌هایی که اثر رفتار افراد را در مصرف بی رویه بکاهد نیز ضروری است. ازجمله تعبیه ساخت دستگاه‌های کنترل دمای اتاق یا خاموش شدن خودکار چراغ اتاق‌هایی که کسی در آنجا نیست، مانند اتاق‌های هتل. در این راستا چند نمونه از روش‌های بهینه‌سازی انرژی را در ادامه مرور می کنیم.

حمل و نقل

در این بخش می‌توان با استفاده از وسایل نقلیه موثرتر به جابه‌جایی مسافران و همچنین کالاها پرداخت. در واقع به جای استفاده از خودرو و کامیون‌ها از نقل و انتقال ریلی بهره جست. با این کار می‌توان در مصرف سوخت به مقدار بسیار زیادی صرفه‌جویی کرد. همچنین در استفاده از وسایل حمل و نقل کالا مانند کامیون‌ها باید دقت کافی به عمل آید. به طور مثال کامیون‌ها به اندازه کافی بارشوند و از حرکت‌دادن کامیون‌های نسبتا خالی جلوگیری شود. ازطرفی در تولید وسایل نقلیه باید استانداردهای لازم همچون آیرودینامیک بودن، وزن کمترخودرو و لاستیک‌های پیشرفته‌تر درنظر گرفته شود تا از مقدار مصرف سوخت مورد نیازشان کاسته شود.با در دسترس قراردادن حمل و نقل عمومی می‌توان مردم را به استفاده نکردن از خودروهای شخصی‌شان تشویق و در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرد. همچنین سرعت مطلوب خودرو، 90 کیلومتر درساعت، به صرفه جویی در مصرف بنزین بسیار کمک می‌کند.

قیمت انرژی و مالیات

گاهی اوقات برخی دولت‌ها با تحمیل افزایش قیمت انرژی، مصرف کنندگان را مجبور به صرفه‌جویی می‌کنند. اما این راه حل چندان مؤثر نیست، چراکه به محض افزایش درآمد، مصرف انرژی نیز افزایش می‌یابد و با این راه حل نمی‌توان در بهینه‌سازی مصرف انرژی چندان اعتباری بخشید.

برخی کشورها نیز با دریافت مالیات بر انرژی به مصرف‌کنندگان انگیزه صرفه‌جویی می‌دهند. در کالیفرنیا (آمریکا) مالیات بر انرژی رده بندی شده و همه مصرف کنندگان می‌توانند از یک خط انرژی مبنا که مالیات کمی به آن تعلق می‌گیرد، استفاده کنند، اما اگر میزان مصرف از آن خط مبنا بیشتر شود مالیات نیز بسیار افزایش می‌یابد. با اجرای چنین برنامه‌هایی ساکنان پرمصرف برای انرژی هزینه بیشتری می‌پردازند.

محصولات

در زمینه تولید وسایل خانگی یا ابزارهای صنعتی باید به مصرف بهینه انرژی در این وسایل توجه شود و همچنین اطلاعات لازم در این خصوص باید به خریداران داده شود. البته امروزه تولیدکنندگان با استفاده از برچسب‌های زیستی که به مقدار مصرف انرژی کالا اشاره دارد سعی می‌کنند خریداران را آگاه کنند.

مصرف‌کنندگان معمولا درباره مصرف و صرفه‌جویی موثر به خوبی راهنمایی نمی‌شوند. یک مثال مهم از این صرفه‌جویی استفاده از لامپ‌های جدید کم مصرف به جای نوع قدیمی آن است. لامپ‌های کم مصرف اگرچه ممکن است گرانتر باشند، اما در مصرف انرژی مقرون به صرفه هستند و از طول عمر بیشتری نسبت به لامپ‌های قدیمی برخوردارند. آگاه کردن مردم در زمینه مصرف بهینه انرژی نیازمند سرمایه‌گذاری مالی و زمانی مناسب است و البته دولت باید به نگرانی‌های مردم و نیازهایشان توجه کند و راه‌حل‌های مناسب به آنها پیشنهاد دهد.

به طور مثال فروشندگان معتقدند با قرار دادن لامپ بالای سر اجناس‌شان می‌توانند توجه مشتریان را جلب کنند اما از طرفی مطالعات سلامتی تشخیص داده است که سردرد، اضطراب، فشار خون و خستگی، به طور کلی با افزایش بیش از حد روشنایی در محیط کار یا زندگی ارتباط مستقیم دارد و معلوم شده است که نور طبیعی روز علاوه بر کاهش مصرف انرژی می‌تواند میزان کارایی افراد را به ویژه در محیط‌های کارگری افزایش دهد.

طراحی ساختمان

یکی از مهم‌ترین روش‌های بهبود مصرف انرژی در ساختمان‌ها، ممیزی انرژی است. ممیزی انرژی مجموعه اقداماتی است که برای شناسایی، چگونگی مقادیر و موقعیت‎های مصرف انرژی در یک فعالیت یا فرآیند، انجام و طی آن فرصت‎ها و امکانات صرفه‎جویی انرژی مشخص می‌شود و مورد ارزیابی قرار می‎گیرد. این کار باید به وسیله گروه متخصص و حرفه‌ای انجام شود و البته می‌تواند در بخشی از برنامه‌های ملی قرار گیرد.

با تولید فناوری‌ها و ارزیابی‌های هوشمند، مصرف‌کنندگان و مالکان خانه‌های مسکونی و تجاری می‌توانند مصرف انرژی‌شان را بررسی و کنترل کنند. به طور مثال در ساخت ساختمان‌ها می‌توان از سیستم غیرفعال خورشیدی استفاده کرد. در این سیستم ـ مانند فضای گلخانه‌ای پنجره‌ها ـ دیوارها و سقف ساختمان‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با کمک یک مکانیسم غیرفعال، انرژی خورشیدی را در خود جمع آوری و ذخیره کرده و در زمان مناسب به فضای داخلی ساختمان منتقل می‌کنند. این سیستم نیازی به استفاده از ابزارهای الکتریکی و مکانیکی ندارد و با ساخت آن می‌توان از آب و هوای محلی بهره برد.

روش‌های استفاده بهینه از انرژی در برخی کشورها

آمریکا: در آمریکا، مسئولان شهری در تلاش هستند فرهنگ پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری را میان مردم رواج دهند تا از مصرف انرژی برای حمل و نقل کاسته شود. رفت و آمد به نقاط دور برای رفتن به سر کار یا هر وظیفه دیگر موجب می‌شود مصرف انرژی بسیار بالا برود و مقامات، تسهیلاتی را در نظر گرفته‌اند تا افرادی که می‌توانند به جای رفت و آمد در خانه کارهایشان را انجام دهند از نظر حرفه‌ای در شرایط مطلوبی قرار گیرند و از میزان رفت و آمد‌ها در سطح شهر کاسته شود.

لبنان : لبنان با مصرف انرژی قابل بازیافت توانسته مصرف انرژی کشورش را بهبود بخشد.

ژاپن: جزایر ژاپن به اندازه کافی انرژی برای کشور ندارد. برای این‌که غول اقتصادی ژاپن روز به روز رشد کند ژاپنی‌ها علاوه بر واردات انرژی با کاهش مصرف سوخت از طریق بهینه‌سازی و کنترل نشر دی‌اکسیدکربن، انرژی کشور را در سطح مطلوبی نگه داشته‌اند.

سوئیس: یکی از ابتکارهای سوئیس برای بهبود مصرف انرژی طراحی شهرهای انرژی است. در واقع شهری که بتواند مصرف انرژی خود را در حد مطلوبی حفظ کند، عنوان شهر انرژی را گرفته و جوایز و تسهیلاتی به آن تعلق می‌گیرد. بخش‌های بخش‌های خصوصی نیز در این کار به دولت یاری می‌رسانند تا جایی که سوئیس سال 2004 توانست 29 درصد از مصرف انرژی خود بکاهد و سال 2008 عنوان بهترین کشور در مصرف انرژی ـ سبزترین کشور ـ را به دست آورد.

درآمدزایی با تولید برق

کشور آلمان با وجود این‌که از روزهای آفتابی متوسطی در طول سال برخوردار است، اما به بزرگترین تولیدکننده انرژی خورشیدی در جهان تبدیل شده است.

اما چگونه؟ جامعه آلمان در زمینه تولید انرژی به هوشیاری رسیده و مصرف‌کنندگان برق تشویق به تولید برق از طریق انرژی خورشیدی شده‌اند. آنها با نصب فناوری تولید انرژی و ارسال آن به شبکه برق‌رسانی دولت علاوه بر این‌که مایحتاج انرژی الکتریکی خود را تامین می‌کنند، با فروش برق تولیدی خود به دولت می‌توانند درآمد نسبتا خوبی کسب کنند. افرادی که این نوع فناوری‌ها ـ سلول‌های خورشیدی ـ را روی سقف خانه‌هاشان نصب می‌کنند، می‌توانند به سادگی از انرژی خورشید بهره جسته و برق تولید کنند و مازاد آن را به دولت بفروشند و از این طریق ماهانه درآمد ثابتی داشته باشند.

کشور آلمان با این روش مردم را به تولید برق و در نتیجه انرژی سبز تشویق می‌کند و توانسته در سال 2010، 10 درصد و در سال 2013، 50 درصد انرژی الکتریکی کشور را تامین کند.

البته سوال مهم این که دولت پول خریداری این انرژی را چگونه به دست می‌آورد؟ باید گفت که این انرژی به مصرف‌کنندگان دیگر رسیده و از محل استفاده آنها هزینه خریداری انرژی‌های تولید شده به‌دست می‌آید.همه فواید نیروی خورشید و باد را به خوبی می‌دانیم. هزینه تولید سوخت در آنها در حد صفر است، هزینه نگهداری بسیار کمی می‌طلبد و محیط‌زیست را آلوده نمی‌کند.

در آمریکا نیز برخی شهروندان با استفاده از سیستم تولید برق خورشیدی موفق به تولید برق و ارسال آن به شبکه برق خانگی شده‌اند. در سان فرانسیسکو، استفاده از این سیستم چنان زیاد شده که احتمال آن می‌رود مردم این ایالت و واحدهای اقتصادی در زمینه تولید برق از دولت کاملا مستقل شوند.

هرسال برتعداد مردمی که به خرید سلول‌های خورشیدی می‌پردازند، افزوده می‌شود و چنین تخمین زده می‌شود که تا 10 سال آینده شهروندان این ایالت بتوانند 3000 تا 6000 دلار در سال از طریق فروش برق تولیدی از انرژی خورشیدی درآمد کسب کنند.

Worldenergy / مترجم: نادیا زکالوند