آرامش در سفره با «چراغ راهنمایی سلامت»

در حالی که متولیان نظام سلامت تاکید دارند که امسال سلامت مواد غذایی در اولویت کاری قرار دارد، اما همین هفته قبل هم مسئولان سازمان استاندارد اعلام کردند که ماست صادراتی به عراق به دلیل وجود روغن غیرمجاز پالم در آن مرجوع شده است، یعنی عراقی‌ها هم دیگر به سلامت محصولات غذایی در ایران شک کرده‌اند؛ محصولاتی که البته در داخل کشور خودمان بدون سختگیری به فروش می‌رسد.

با وجود تردیدهایی که مردم برای مصرف مواد غذایی دارند، در این شرایط واقعا خیلی‌ها نمی‌دانند که کدام محصول غذایی سالم است و کدام ناسالم؟

در این اوضاع و احوال، خبر خوش این است که رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور از روی کار آمدن برچسب جدید غذایی خبر داده است.

دکتر مجید حاج‌‌فرجی در برنامه زنده ذره‌بین که با موضوع سلامت و ارتقای ایمنی غذا از شبکه سلامت پخش شد، خبر داد که از این پس روی همه مواد غذایی، برچسب «چراغ راهنمایی سلامت» نصب می‌شود؛ برچسبی که خطرآفرین بودن یا نبودن آن مواد غذایی را توضیح می‌دهد. آگاهی دادن به مردم در حوزه سلامت برای کاهش بار بیماری‌ها، هدف عمده این برچسب اعلام شده است. سازمان غذا و دارو و انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشگاه‌ها با کمک «چراغ راهنمایی سلامت» اقدام به طرح برچسب کرده‌اند که البته این برچسب هم‌اکنون در دنیا رایج است.

به اعتقاد حاج‌فرجی، چراغ راهنمایی سلامت باعث می‌شود تا مردم با هر سطح سوادی براحتی تشخیص دهند که یک فرآورده غذایی برای آنها مناسب است یا نه.

این چراغ سلامت، در سه رنگ قرمز، زرد و سبز طراحی شده است. مواد غذایی که چراغ سبز می‌گیرد، در همه ابعاد از ایمنی و سیاست‌های تغذیه سالم برخوردار است.

اما به گفته حاجی‌فرجی، اگر برچسب مواد غذایی زرد باشد، یعنی واجد سطح پایین‌تری از سلامت بوده، ولی در کل استاندارد است. همچنین اگر رنگ چراغ قرمز باشد، کسی که آن مواد غذایی را مصرف می‌کند، باید خطر را احساس کند. درکل انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور در تلاش است که این علامت قرمز روی مواد غذایی را به زرد و در نهایت به سبز تبدیل کند.

داشتن استاندارد؛ شرط یک محصول سالم

نکته‌ای که نباید فراموش کرد، این است که چه چراغ راهنمایی وجود داشته باشد و چه وجود نداشته باشد. مواد غذایی همواره باید از یک استاندارد لازم برخوردار باشند، به همین دلیل است که به گفته این مقام مسئول، برای تولید هر ماده غذایی باید استانداردی در نظر گرفته ‌شود، اما گاهی استانداردها نیز باید تغییر کنند که این امر به خاطر نوع و میزان مصرف یک محصول در سطح کشور است. هر پنج سال یک بار سازمان استاندارد، بازنگری و اصلاح استاندارد‌ها را انجام می‌دهد تا محصولات غذایی با استاندارد جدید وارد بازار شوند.

البته با توجه به افزایش روزافزون مراکز غذایی در کشور، برخی اوقات این استانداردها دور زده می‌شود. رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی بر این باور است که متاسفانه کمترین نظارت در مراکز تهیه غذا و رستوران‌ها صورت می‌گیرد که لازم است بیش از پیش بر این مراکز نظارت انجام شود.

بوفه‌ مدارس؛ تهدید یا فرصت

یکی از عمده جاهایی که احتمال دارد محصول غذایی ناسالم و عاری از استاندارد لازم به دست شهروندان برسد، بوفه‌های مدارس است.

اما رئیس مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور در برنامه زیر ذره‌بین عنوان کرد که در 55 درصد از بوفه‌های مدارس سراسر کشور مواد غذایی سالم توزیع می‌شود، این حرف یعنی این‌که هنوز در برخی بوفه‌های مدارس کشور، محصول ناسالم به دست دانش‌آموزان می‌رسد.

دکتر خسرو صادق‌نیت توضیح داده که در بازرسی‌های انجام شده در نیمه اول سال تحصیلی از مدارس کشور مشخص شد که تنها در کمتر از 5 درصد مدارس کشور مواد غذایی نامناسب توزیع می‌شود که با آنها برخورد شده است و در این راستا، تاکنون بیش از 80 هزار بوفه در مدارس سراسر کشور مورد بازرسی قرار گرفته‌اند.

همچنین با توجه به تفاهم‌نامه بین وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش، قرار بر این شده است که از مصرف مواد غذایی نامناسب مثل سوسیس و کالباس و نوشابه در مدارس خودداری شود.

در سال گذشته هم به گفته صادق‌نیت، سه قلم مواد غذایی سوسیس، کالباس و نوشابه از بوفه‌ها حذف شد و در ادامه اجرای این تفاهم‌نامه بزودی مواد غذایی مثل چیپس و همبرگر هم از بوفه‌ها حذف می‌شود.

براساس این تفاهم‌نامه قرار است به جای خوراکی‌های نامناسب در مدارس، خوراکی‌های سالم مثل شیر توزیع شود. گرچه این تفاهم‌نامه‌ها کارساز و اقدامی موثر به حساب می‌آید، اما باید دید آیا در مقام عمل هم بوفه‌داران مدارس، مفاد این تفاهم‌نامه را در سال 94 رعایت می‌کنند یا خیر؟

تشدید بازرسی‌ها در بازار مواد غذایی

جدای از مدارس، سلامت دیگر مراکز عرضه مواد غذایی نیز باید زیر ذره‌بین قرار بگیرد تا جامعه‌ای سالم‌تر داشته باشیم که این کار نیز جز با بازرسی و نظارت‌های مداوم، شدنی نیست.

صادق‌نیت گفته که در بازرسی‌های انجام شده در ایام نوروز بیش از 2588 مرکز توزیع مواد غذایی به دلیل تخلف و رعایت نکردن نکات بهداشتی پلمب شدند.

‌جدای از این مراکز توزیع، کنترل مواد غذایی باید در صنایع بزرگ و صنایع کوچک و خانگی هم انجام شود و به همین دلیل هم هست که صادق‌نیت می‌گوید لازم است برای این کار مردم نیز در این بازرسی‌ها همکای لازم را داشته باشند. او می‌گوید مردم هم می‌توانند در صورت مشاهده هرگونه تخلف از سوی مراکز توزیع مواد غذایی در سراسر کشور گزارش دهند تا در کوتاه‌ترین زمان رسیدگی شود.

همه این نظارت‌ها در مدارس و مراکز توزیع مواد غذایی، یک پیام ساده دارد و این پیام این است که برای عرضه مواد غذایی یک‌سری استاندارد‌هایی در نظر گرفته شده و چنانچه این استانداردها از سوی مراکز توزیع رعایت نشود، باید با آنها برخورد ‌شود.

ارائه قلیان در رستوران‌ها غیرقانونی است

اگر سری به رستوران‌های سنتی و غذاخوری‌ها بزنید، احتمالا شما هم با رستوران‌هایی برخورد خواهید کرد که همراه با غذا، قلیان هم به مشتری عرضه می‌کنند، اما رئیس مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور می‌گوید که‌ ارائه قلیان در رستوران‌ها ازجمله رستوران‌های سنتی کاملا غیرقانونی است.

افزایش مصرف قلیان در سطح کشور، واقعیتی است که این مقام مسئول هم آن را قبول دارد. حتی او تاکید دارد که مصرف قلیان در پنج سال گذشته افزایش زیادی داشته که همین موضوع، تهدید بزرگی برای خانواده‌هاست.

گرایش جوانان به مصرف زیاد قلیان، واقعیتی انکارناپذیر است و به گفته صادق‌نیت، نگرانی بیشتر وقتی است که دختران هم درگیر مصرف قلیان شده‌اند و از آن بدتر این‌که در خانواده‌ها نیز مصرف قلیان رواج زیادی یافته است؛ یعنی شرایطی که فرزند خانواده هم بدون هیچ خجالتی مقابل چشم والدینش قلیان می‌کشد.

افزایش مصرف قلیان در بین خانم‌ها و همچنین کاهش سن مصرف قلیان در جوانان خطر بزرگی است که بسیاری از کارشناسان هم به آن تاکید ویژه دارند.

دکتر صادق‌نیت هشدار می‌دهد که مصرف قلیان در خانواده‌ها نه‌تنها سلامت کودکان را به خطر می‌اندازد، بلکه باعث می‌شود بچه‌ها در آینده خیلی سریع به مصرف قلیان یا سیگار گرایش پیدا کنند. مصرف یک بار قلیان معادل مصرف 2 تا 5 بسته سیگار است که این موضوع خودش باعث ابتلای فرد به بیماری‌ها و سرطان می‌شود؛ ‌بی‌تعارف این‌که شیوع سرطان و افزایش مرگ‌ومیر از پیامدهای مهم مصرف قلیان است که تا این موضوع حل نشود، نمی‌توان گفت جوان ایرانی سبک زندگی سالمی را در پیش گرفته است.