کشاورزان امسال با برنامه کشت می‌کنند

استان هرمزگان یکی از این استان‌هاست که بشدت از کمبود منابع آبی رنج می‌برد، به طوری که به 400 روستای آن هم‌اکنون با تانکر آبرسانی می‌شود. با این حال یکی از محصولاتی که به میزان انبوه در این استان کشت و تولید می‌شود، گوجه فرنگی است که نه فقط محصولی آب‌بر است، بلکه به دلیل نبود بازار مناسب ضرر زیادی به کشاورزان تحمیل کرده است. سال گذشته حتی کشت گوجه فرنگی و پیاز در این استان به‌واسطه نابودی درختان لیمو به دلیل بیماری جاروک و روی آوردن کشاورزان به کشت این دو محصول با افزایش بی‌سابقه‌ای همراه بود، به طوری که سطح کشت این دو محصول هر یک از 2500 تن در سال به ده هزار تن رسید. این افزایش تولید سبب افزایش عرضه و به دنبال آن ارزان شدن این دو محصول شد که البته برای جبران و رفع این مشکل بخشی از محصول گوجه توسط جهاد کشاورزی هرمزگان خریداری و به کارخانه‌های رب گوجه فرنگی در فارس، تهران و مشهد ارسال شد. بخش دیگری از محصول نیز توسط کشاورزان و بدون مشتری در حاشیه جاده‌های استان رها شد.

اما مسئولان جهادکشاورزی این استان درصدد برآمده‌اند تا امسال با ارائه کشت مناسب جایگزین اولا تولید برخی محصولات همچون گوجه فرنگی را نظام‌مند کنند و ثانیا از کشت محصولات کم‌آب بر با توجیه اقتصادی بالا به جای تولید محصولات آب‌بر و بدون انتفاع بهره ببرند.

در همین زمینه رئیس جهادکشاورزی استان هرمزگان به جام‌جم می‌گوید: در این استان برخی محصولات سبزی و صیفی همچون گوجه فرنگی و پیاز به مقدار زیاد و در سطح 14 هزار هکتار تولید می‌شود که چندان بازار ندارد و از سویی سرمایه‌های آب و خاک را نیز هدر می‌دهد، به همین دلیل قرار است این محصولات با دانه‌های روغنی همچون کلزا که کم‌آب‌بر بوده و بازار بهتری برای آنها وجود دارد، جایگزین شود.

ناصر حیدری‌پور با بیان این‌که در مناطقی همچون میناب، روداب و حاجی‌آباد که اکنون سبزی و صیفی به میزان زیاد تولید می‌شود، می‌توان کلزا کشت کرد، می‌افزاید: در منطقه هشت بندی نیز حدود 6000 هکتار گوجه‌فرنگی کشت می‌شود که اگر به کشت گندم و کلزا اختصاص یابد، هم می‌توانیم خرید تضمینی این محصولات را داشته باشیم و هم سرمایه‌های آب و خاک را برای محصولات مهم و استراتژیک کشور اختصاص دهیم.

وی با اشاره به این‌که این برنامه برای سال زراعی 95 ـ 94 و در مناطق مختلف استان اجرایی می‌شود، تصریح می‌کند: آموزش کشاورزان، ارتقای معلومات تولیدکنند‌گان و رعایت موارد فنی از مهم‌ترین برنامه‌های امسال است؛ ضمن این‌که کشاورزان نیز باید محصول خود را با توجه به نیاز بازار تولید کنند و از سویی بتوانند با بازاریابی مناسب، تولیدات خود را به فروش برسانند.

ترویج کشاورزی حفاظتی

علاوه بر برنامه‌هایی که در راستای حفظ منابع آب به صورت پراکنده در برخی استان‌ها اجرایی خواهد شد، معاونت زراعت سازمان جهادکشاورزی نیز از ابتدای سال 93 به ایجاد واحد جدیدی به نام کشاورزی حفاظتی اقدام کرده و قرار است برنامه‌هایی را در راستای پایداری در تولید با حفظ منابع آب و خاک و با شعار تولید به قیمت حفظ این منابع اجرایی کند.

مسئول کشاورزی حفاظتی در حوزه معاونت زراعت سازمان جهاد کشاورزی دراین باره به جام‌جم می‌گوید: برنامه کشاورزی حفاظتی که به نوعی آخرین مدل کشاورزی نوین و عملی در دنیاست به همه چالش‌ها از جمله چالش‌های کم‌آبی و بحث حاصلخیزی خاک و افزایش عملکرد در واحد سطح پاسخ می‌دهد و هزینه‌های تولید را نیز بشدت پایین می‌آورد. بنابراین در همین زمینه برنامه‌ای پنجساله تدوین شده که اکنون مقدمات آن در حال اجراست و جلسات متعددی نیز تاکنون در این زمینه برگزار شده است.

فرزاد زلقی با اشاره به این‌که بحث مدیریت صحیح آب و حفاظت از آن یکی از موضوعات مهم کشور است، می‌افزاید: این امر از طرق مختلف همچون آبیاری نوین و تحت فشار و کشت گلخانه‌ای تا حدی امکان‌پذیر است، اما این روش‌ها بسیار هزینه‌بر و در مواردی ناممکن است، در حالی که کشاورزی حفاظتی با ارزان‌ترین روش به این چالش نیز پاسخ می‌دهد، آن‌هم از طریق حفظ بقایای گیاهان خاکی زراعی در سطح خاک و جلوگیری از شخم زدن و آتش زدن آنها که موجب جلوگیری از تبخیر آب از سطح خاک می‌شود.وی با اشاره به این‌که کشاورزی حفاظتی سه اصل مهم را دنبال و پیگیری می‌کند، یادآور می‌شود: اصل اول؛ کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی است یعنی تا جایی که امکان دارد به خاک دست نزنیم. اصل دوم؛ مدیریت بقایای موجود در سطح خاک و حفظ آنهاست تا رطوبت از خاک خارج نشود و اصل سوم تناوب در کشت و انجام کشت‌های جایگزین است.

زلقی به ذکر مثال‌هایی درمورد اصل سوم یعنی کشت جایگزین اشاره و خاطرنشان می‌کند: براساس این برنامه کشت برنج باید در استان‌های جنوبی ممنوع شود، زیرا به‌صرفه نیست. هندوانه و خربزه نیز که محصولاتی بسیار آب‌بر هستند، تولید و سپس صادر می‌شوند که این یعنی صادرات آب به بهایی اندک و کشت این محصولات نیز باید مدیریت و جایگزین شود. کشت چغندر نیز باید از فصل تابستان به فصل پاییز تغییر پیدا کند.اکنون پنج استان خوزستان، فارس، کرمانشاه، گلستان و آذربایجان غربی به طور آزمایشی برای اجرای برنامه کشاورزی حفاظتی انتخاب شده است.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران