اوباما، توافق هسته‌ای و هراس از تکرار سرنوشت «کنِدی»

با این‌که مذاکرات همچنان در حال انجام است و سوئیس، میزبان دیپلمات‌های کشورهای مختلف در جریان مذاکرات است، اما به ‌نظر می‌رسد سرنوشت گفت‌وگوهای هسته‌ای نه در اتاق مذاکره که در پایتخت سیاسی کشورهای در حال مذاکره رقم خواهد خورد. اظهارات اخیر باراک اوباما درباره برخی جزئیات گفت‌وگو با تهران از جمله محدودیت ده ساله برنامه هسته‌ای کشورمان و نیز موضعگیری‌های حسن روحانی که از لغو یکجای همه تحریم‌ها سخن به میان آورده، نشان می‌دهد که با نزدیک شدن به امضای توافق نهایی، دو طرف برای پر کردن آخرین نقطه‌چین‌ها تلاش می‌کنند. نقطه‌چین‌هایی که مهم‌ترین آنها احتمالا به موضوع غنی‌سازی اورانیوم در ایران و چگونگی لغو تحریم‌ها اختصاص دارد.

با این‌که کم نیستند صاحب‌نظرانی که معتقدند دسترسی دوطرف به یک توافق جامع هسته‌ای نزدیک است، اما تجربه بیش از یک دهه مذاکره بر سر برنامه هسته‌ای کشورمان نشان می‌دهد هنوز برای قضاوت نهایی درباره فرجام مذاکرات، کمی زود است. نگاهی به فرجام مذاکرات سعدآباد، گفت‌وگوهای استانبول و تمدیدهای پیاپی ضرب‌الاجل ژنو نشان می‌دهد که معمولا در روزهای پایانی گفت‌وگوها، فشار تندروهای جنگ‌طلب در غرب یا در خاورمیانه چنان شدت می‌گیرد که دیپلمات‌های اروپایی و البته آمریکایی، جسارت خود را برای پذیرش یک توافق هسته‌ای از دست می‌دهند. با این‌که دولت باراک اوباما تاکنون دست‌کم در مقام سخنوری، در برابر این تندروها ایستاده، اما باراک اوبامایی که این روزها با خط و نشان‌های لابی صهیونیستی روبه‌روست، بخوبی سرنوشت «جان.‌اف.‌کندی» را به‌ یاد می‌آورد. همان رئیس‌جمهوری که پس از پیگیری بازرسی از تاسیسات هسته‌ای اسرائیل به قتل رسید!

اوباما که دیروز خطاب به نتانیاهو گفت: «بین آمریکا و اسرائیل اختلاف‌نظر عمیق وجود دارد»، به یاد دارد که زمانی کندی به گلدا مایر نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی گفته بود: «دوست داریم اسرائیل متوجه باشد که همکاری با آن برای ایالات متحده در خاورمیانه تنش‌زاست.»

اوباما حتما نمی‌خواهد عاقبت زندگی سیاسی‌اش به جان.اف.کندی شبیه باشد. برای همین هم ژست سختگیرانه خود را در قبال پرونده هسته‌ای کشورمان حفظ می‌کند. با وجود این سطح بالای تهدیدات صهیونیست‌ها همچنان این خطر را که مذاکرات در گام آخر به بن‌بست برسد، دوچندان می‌کند. بنابراین شاید این احتمال را نتوان دست‌کم گرفت که دولت اوباما که در آخرین روز مذاکرات وین در پاییز گذشته، فقط پس از سفر ناگهانی وزیر امور خارجه عربستان، گفت‌وگوها را ناتمام گذاشت، اکنون به‌ دنبال سفر نتانیاهو به واشنگتن و تاکید او بر اتحاد با رقبای جمهوریخواه، باز هم از زیر بار مسئولیت تاریخی خود شانه خالی کند.

برای بسیاری از تحلیلگران، سفر نتانیاهو به واشنگتن حکم اتمام حجت با اوبامایی را دارد که دوران ریاست‌جمهوری‌اش برای تل‌آویو پرتنش بود. در روزهای پس از این سخنرانی است که باید منتظر ماند و دید آیا دولت اوباما همچنان بر مواضع خود در قبال امضای توافق هسته‌ای اصرار می‌ورزد یا این‌که باز هم منافع آمریکا قربانی لابی قدرتمندی خواهد شد که به ‌نظر می‌رسد کنترل کاخ سفید را در دست گرفته و بنا ندارد آن را رها کند. همان لابی پنهانی که نتانیاهو نماد بیرونی آن به‌ شمار رفته و راهبردش برای تحمیل خواسته تندروها به کاخ سفید، معمولا استفاده از اهرم ارعاب بوده است.

مصطفی انتظاری‌هروی / گروه سیاسی