نکات مغفول مانده برای حفظ منابع آب موجود

درحالیکه منابع آب تجدید پذیرازسوی وزارت نیرو 120 میلیارد متر مکعب اعلام می شود ، برخی کارشناسان این میزان را حدود 100 میلیار مترمکعب می دانند که متاسفانه از این حجم نیزحدود 96 میلیارد مترمکعب آن به مصرف می رسد که اگر رقم 120 میلیارد مترمکعب وزارت نیرو را قبول داشته باشیم ، یعنی حدود 80 درصد از آبهای تجدید پذیر خود را برداشت می کنیم ، این در حالیست که براساس استاندارد های بین المللی نباید این برداشت بیشتراز40 درصد صورت گیرد. بنابراین عامل انسانی دلیل اصلی رسیدن به چنین نقطه هشداری است که در نتیجه آن سفره های آبهای زیر زمینی به شدت کاهش و زمین ها درحال شور شدن است.

بر اساس آمار رسمی اعلام شده حدود290 سفره آبهای زیرزمینی در کشور خشک شده است که ادامه روند موجود می تواند فاجعه ای زیست محیطی و حیاتی برای کشور درپی داشته باشد کما اینکه تا کنون نیزبا تبدیل شدن شهرهای کویری به شهرهای مرده و خالی از سکنه و خشک شدن برخی از تالابها این پدیده بخشی از چهره خود را نشان داده است.

براساس گزارشها بیش از 90 درصد آب استحصالی کشور در بخش کشاورزی استفاده می شود، بخشی که به دلیل سنتی بودن و استفاده از روشهای غرق آبی و حفر چاههای غیر مجاز نفس آب را به شماره انداخته است و متاسفانه در سالهای گذشته نیز با وجود هشدار کارشناسان در مورد وضعیت آینده آب کشور این هشدارها به دلیل ملاحظات اجتماعی و سیاسی جدی گرفته نشد و برای تغییر روشها اقدامی مؤثر صورت نگرفت؛بطوری که برنامه ریزی های اشتباه برخی از مسئولان در دنبال کردن سیاست خودکفایی بدون توجه به ظرفیت ها وفشار برخی نمایندگان برای اجرای برخی طرحهای غیر توجیهی در حوزه انتخابی اشان تیشه به ریشه منابع آب کشور زد.

حال با وجوداین اهمال کاری ها ، خوشبختانه از سال گذشته با درک موضوع جدی بودن بحران آب در بین مسئولان، تصمیماتی برای نجات آب موجود کشور گرفته شده است . اختصاص 10 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی با دستور مقام معظم رهبری و اقداماتی برای تغییر شیوه های آبیاری از سوی دولت از جمله این توجهات است که امید ی تازه رابرای بهبود وضعیت در این بخش دوانده است.

بدون شک توسعه پایدار در بخش آب و حفظ آبهای موجود کشور نیازمند برخی اقدامات است و اولین گام برای موفقیت هرطرحی جدی گرفتن بحث ترویج و آموزش مردم بویژه کشاورزان دراین مسیراست . این اقدام باید با همکاری شوراهای روستایی و جهاد کشاورزی با گذاشتن جلسات آموزشی در باره وضعیت آب کشور و خطرات ناشی از خشکسالی و لزوم تغییر روشهای آبیاری صورت گیرد ، زیرا تنها در این صورت است که کشاورزان بدون مقاومت نسبت به استفاده از شیوه های نوین آبیاری و متوقف کردن برداشت بی رویه از چاههای آب راغب خواهند شد.

همچنین درکنارگسترش استفاده از شیوه های نوین آبیاری ،لازم است اجرای طرحهای آبخیزداری و آبخوان داری برای مهار سیلابها و هدایت آبهای سطحی و ذخیرسازی آن در حفره های طبیعی زمین جدی گرفته شود. تا علاوه بر تقویت منابع آب زیر زمینی از افزایش رسوب در سد های ساخته شده نیز جلوگیری شود.

دست برداشتن از سیاست خودکفایی در محصولات کشاورزی ودامی و تغییر برنامه کشت برخی محصولات با توجه به بحران آبی که درپیش رو داریم ضروری است ،چرا که در صورت خشک و شور شدن زمین های کشاورزی براثر فشار برمنابع آبی محدود ، مجبور به واردات بسیاری از محصولات درآینده خواهیم شد.
تدوین و تصویب قوانین جامع مدیریت آب نیز الزامی است چرا که به گفته صاحبنظران در قوانین مالکیتی آب، مجوزهای توزیع، حفاظت از تالاب‌ها، آب‌های سطحی و زیرزمینی، سرقت آب و انشعاب‌های غیرمجاز بازدارندگی و مجازات‌های مناسبی در نظر گرفته نشده و لازم است سازوکارهای حقوقی، فرهنگی و آموزشی در این زمینه تقویت شود.

گسترش کشت گلخانه ای برای استفاده بهینه از منابع آب و افزایش راندمان و دادن تسهیلات مناسب به کشاورزان واز همه مهمتر ثبات دراجرای برنامه ها و سیاست ها ی تدوین شده حتی با تغییر دولتها و مدیران می تواند برای حفط منابع موجود آبی کشور راهگشا باشد .

سیما رادمنش - جام جم آنلاین