خلط گلو و اثراتش بر سرفه‌های شبانه

مجموعه ترشحات بینی، گلو و راه تنفسی، روزانه حدود نیم لیتر است و ضمن آنکه این ترشحات عامل مرطوب ماندن نواحی مذکور است، با گیر انداختن مهاجمان خارجی مانند باکتری، ویروس و قارچ تا حدودی آن‌ها را از بین می‌برد و قبل از ورود آن‌ها، مانند سدی مقابلشان قرار می‌گیرد.

در حالت عادی، به خاطر مکانیسم‌های متفاوت، فرد متوجه خلط گلو نمی‌شود، ولی در صورتی که ترشحات، بیشتر از حد معمول باشد یا غلیظتر از حالت عادی باشد، متوجه آن خواهد شد و علت آن نیز تحریک گلو به واسطه مواد التهابی است که عامل تحریک و سرفه می‌شود.

عوامل التهابی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا، سینوزیت و آلرژیک، جسم خارجی، برخی از دارو‌ها، انحراف بینی و مشکلات شاخک‌های بینی و تغییرات بیش از حد آب و هوای سرد یا خشک، برخی علل ایجاد خلط گلو است.

هوا، گاز‌ها، مواد شیمیایی، عطر‌ها، مواد شوینده، سیگار و مواد محرک دیگر، بزرگی لوزه‌های کامی و سوم بویژه در اطفال، دیگر علل ایجاد خلط گلو است که گاهی مشکل ترشح زیاد نیست اما مکانسیم دفع خلط دچار مشکل شده است. در برخی از بیماران که مشکل بلع ترشحات حلق دارند، تجمع خلط اذیت کننده است که بیشتر در افراد مسن و برخی بیماران عصبی دیده می‌شود.

گاهی به علت تجمع خلط، مرتب بیمار اقدام به پاک کردن گلوی خود می‌کند، سرفه شبانه تشدید می‌شود، خشونت صدا، درد گلو، درد گوش یا تجمع مایع در پشت گوش، کاهش شنوایی و عفونت گوش به علت انسداد شیپور استاش اتفاق می‌افتد. در صورتی که خلط، مجرای سینوس‌ها را مسدود کند، علایم سینوزیت را تقلید می‌کند و در صورتی که عوامل التهابی باشد علایم عمومی سرماخوردگی دیده می‌شود.

بیدار کردن بیمار در شب، تحریک دیگر اعضای خانواده (به علت سرفه‌های مکرر)، احساس بوی بد دهان توسط بیمار، به هم خوردن خواب بیمار و سیر نشدن از خواب، کسالت روزانه و به دنبال آن ایجاد مشکلات اجتماعی برای بیمار، از دیگر عواقب افزایش خلط گلو است.

اولین نکته در مواجهه با بیمار که بسیار اهمیت دارد، تشخیص علت ایجاد خلط گلو است که اگر علت، عوامل التهابی باشد، درمان آن با آنتی بیوتیک و شست‌وشوی بینی است و اگر علت، رینیت آلرژیک باشد حذف عوامل حساسیت‌زا از محیط بیمار از اهمیت بسزایی برخوردار است و سپس اقدام به درمان طبی شود. اگر جسم خارجی علت این موضوع است، خارج کردن جسم و اگر علت آن بزرگی لوزه‌های کامی و سوم باشد، انجام عمل جراحی کارگشا است.

در صورتی که انحراف بینی یا دیگر تغییرات ساختمانی بینی مشکل‌زا باشند، اصلاح انحراف بینی و مشکلات آن و در صورتی که تغییرات محیط از لحاظ درجه حرارت و مقدار رطوبت هوا عامل آن است، اصلاح آن‌ها لازم است.
برای افراد سیگاری، تشویق بیمار به ترک سیگار و اخطار دادن به آنان درباره ابتلا به سرطان حنجره و همچنین در افرادی که مشکل بلع دارند، مشاوره با پزشک گوارش و اعصاب، توصیه می‌شود.
رقیق کردن خلط با مصرف مایعات بیشتر بویژه مایعات گرم، شست‌وشوی بینی با سرم و مصرف داروهای رقیق کننده خلط، استفاده از بخور در منزل و محل کار و بلند کردن زیر سر در شب از توصیه‌های کلی برای بیماران است.

در منزل، استفاده از بالش و ملحفه تمیز و شست‌وشوی زود به زود آن‌ها و گردگیری منزل و جارو زدن آن نباید فراموش شود. همچنین در صورتی که خلط مداوم و دارای رنگ بود، حتما جدی گرفته شود و خلط خونی، غیرعادی دانسته شود و برای درمانش به پزشک متخصص مراجعه شود. علاوه بر این، در صورتی که همراه خلط، بیمار علایم دیگری مانند پر بودن گوش، درد گوش، تغییرات در سیستم بینایی یا دیگر مشکلات غیرعادی حس کرد، باید برای مداوا به پزشک مراجعه کند. (دکتر نقی رحمانی، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی/ با ویرایش از: ایسنا)