برای جلوگیری از رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان می توان از تنبیه استفاده کرد

در پی انتشار خبری با عنوان "انتقاد از بروز رفتار تنبیهی در مدارس/ اشد مجازات برای متخلفان در نظر گرفته شود" در خبرگزاری خانه ملت، مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش جوابیه اداره کل امور تربیتی و مشاوره این وزارتخانه را به دفتر خبرگزاری ارسال کرده که متن آن به شرح زیر است:

هدف هر نظام تعلیم و تربیت، آماده‌سازی و ساختن انسان‌ها از ابتدای تولد در پرتو ملاک‌هایی است که دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت برای تعیین ویژگی‌های شخصیت وی طبق روش معینی که با فلسفه آن گروه و تحقق اهداف زندگی آنها سازگار باشد، وضع کرده‌اند. بشر دو نوع شیوه تربیتی می‌شناسد الهی و انسانی. شیوه الهی از جانب خدای سبحان و شیوه انسان ساخته بشر است.

یکی از مسائل بسیار مهم تربیتی در آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان مسئله تشویق و تنبیه است. این موضوع از دیرباز توجه متخصصان تعلیم و تربیت و روان‌شناسان، اولیا و مربیان را به خود جلب کرده است.

در ابتدا لازم است تعریف واضح و شفافی از این واژه داشته باشیم. بنابراین:

در روانشناسی هر نوع محرک بیزارکننده‌ای که در کاهش پیروی یا وقوع رفتاری،‌ اثری فوری اما موقتی داشته باشد تعریف کرده‌اند. تنبیه تحریکی است دردناک که به خاطر انجام رفتاری خاص از طرف ارگانیسم دریافت می‌شود و عاملی است برای متوقف ساختن یا جلوگیری از بروز آن پاسخ.

امروزه معمول شده کلا تنبیه در مدارس محکوم و صرفاً روش‌های تشویقی و تقویت‌های مثبت تبلغ شود و اگر معلمی از روش‌های تنبیهی در مورد بعضی از دانش‌آموزان اقدام کند(که البته هدف از این کار معلم هم اصلاح رفتار ناشایست دانش‌آموز است) حرکت او از نظر همه مردم عادی و کلیه مسئولان و حتی صاحب‌نظران محکوم می‌شود و بدترین کلام‌ها نثار معلمی می‌شود که برای اصلاح رفتار دانش‌آموزان اقدام به تنبیه کرده است و این معلم در هر جا که بخواهد از خود دفاع کند، محکوم است زیرا قانون او را از چنین حرکتی منع کرده است.

درست است که تنبیه توصیه نمی‌شود و مدرسه و معلم باید تا می‌تواند از روش‌های تقویت مثبت استفاده از اصل سر مشق یا نمونه خوب، اصل اشباع و حذف پاداش‌ها و... در تعلیم و تربیت استفاده شود، اما این اصل هم باید مورد قبول مدرسه، خانواده، قانون (پیشنهاد می‌شود در تدوین قوانین تنبیهی توسط نمایندگان محترم خانه ملت طرفین موضوع به یک اندازه مدنظر باشند) و محققین قرار گیرد که با اینکه هیچ یک از روش‌های تنبیهی توصیه نمی‌شود، اما به هر حال برای جلوگیری از بعضی رفتارهای پرخطر و بسیار ناشایست، می‌توان از اصل تنبیه در تعلیم و تربیت استفاده کرد، زیرا ممکن است تنبیه تنها راهی باشد که کودک یا نوجوان را وادار به انجام دادن رفتاری دیگری غیر از رفتار نامطلوب کند، امکان دارد که رفتار نامطلوبی در طول زمان آن قدر تحکیم یافته باشد که جز با تنبیه کردن نتوان نوجوان یا جوان را به انجام دادن رفتار دیگری وادار کرد. (با رد تنبیه، فلسفه وجودی مراکز تادیبی نیز مورد سوال است)

اصولاً آیین‌نامه‌های انضباطی که از طریق وزارت آموزش و پرورش به صورت بخشنامه لازم‌الاجرا به مدارس ابلاغ شده برای همه دانش‌آموزان و با هر فرهنگی یکسان است و این آیین‌نامه‌ها کاملاً دست مدیران مدارس و معلمان را در کنترل دانش‌آموزان گروه سوم بسته است.

مدارس باید در مقابل قانون‌گریزان و خلافکاران فقط به تذکر شفاهی و تذکر کتبی و اطلاع به خانواده و معرفی به هسته مشاوره اداره و حداکثر 3 روز اخراج از مدرسه اکتفا کنند و در نهایت اگر خلاف دانش‌آموزی خیلی آزاردهنده باشد به پیشنهاد مدرسه و تصویب اداره آموزش و پرورش اقدام به تعویض مدرسه دانش‌آموز خلافکار می‌شود. انجام این روال اداری و طولانی بودن زمان تصمیم‌گیری به این نتیجه منتهی می‌شود که دانش‌آموز خلافکار و دوستانش متوجه می‌شوند که همه این قوانین بی‌اثر و طبل توخالی است که هیچ اثری بر رفتار بد دانش‌آموزان نمی‌گذارد بلکه او را در تشدید اعمال خلاف تشوق می‌کند.

در پایان لازم به ذکر است به منظور افزایش سطح مهارت‌های علمی معلمان در این زمینه برنامه‌هایی از جمله برگزاری دوره آموزشی به صورت حضوری و غیرحضوری، نشست‌های علمی- تخصصی، جلسات پرسش و پاسخ و... تدوین و اجرا شده است.(خانه ملت)