عیب‌یابی بخاری خودرو و دلایل کمبود گرما در آن

در هوای معتدل، موتور با اندکی کار به دمای نرمال و عادی می‌رسید، اما در این هوا و در مجموع در هوای سرد، برای رسیدن دمای موتور به حد نرمال و عادی کمی زمان لازم است. بسیاری از موتورها، حتی نمی‌توانند در این شرایط و یا هوای بسیار سرد به دمای نرمال و عادی خود برسند، پس می‌توان گفت با شروع فصل سرما، بسیاری از رانندگان باید با رعایت نکاتی نه چندان مشکل، شرایط را برای استفاده بهینه از خودرو فراهم کنند؛ اما همان‌طور که گفتم یکی از مهمترین پارامترهایی که تحت تاثیر برودت هوا قرار می‌گیرد، دمای موتور است.

شما در این فصل بندرت می‌توانید ببینید که آمپر آب از حد وسط، به بالا یا بیشتر رفته باشد؛ یعنی هیچ‌گاه دمای موتور بالا نمی‌رود. بالا رفتن دمای موتور همیشه مضر و خطرناک نیست. شما در زمستان بیشترین استفاده را از دمای آب موتور می‌کنید. حال تصور کنید این دما هیچ‌گاه بالا نرود. موتور هرگز نمی‌تواند قدرت مفید خود را تولید کند. احتراق کامل انجام نمی‌شود و در نهایت موتور به خوبی کار نمی‌کند.

یکی از مهمترین مکان‌هایی که شما از دمای آب موتور استفاده می‌کنید، بخاری خودرو می‌باشد. وظیفه بخاری ایجاد گرما برای استفاده درون کابین خودرو است. اما عده‌ای بر این باورند که بخاری نیز مثل کولر روی موتور فشار می‌آورد و نیروی موتور را مصرف می‌کند. قصد داریم تا ابتدا نحوه کار بخاری را شرح دهیم، سپس عیوب آن گفته و نحوه رفع عیوب را نیز بیان کنیم.

اصول کاری بخاری تا حدود زیادی با کولر متفاوت است. در این مجموعه شما از گرمای آب موتور استفاده کرده و اتاق خودرو را گرم می‌کنید. گرمایی که نسبتاً تلف شده بوده و اگر از آن استفاده نشود، از بین می‌رود.
در بخاری تمامی خودروها از یک رادیاتور کوچک استفاده شده است. رادیاتوری که مهمترین نقش را بر عهده دارد. آب داغ موتور وارد این رادیاتور شده و درون شبکه‌های آن جریان پیدا می‌کند، در نتیجه تبادل حرارتی آب موتور و هوای عبوری از آن بسیار راحت می‌شود. برای استفاده از این گرما باید یک دمنده، هوا را به سمت رادیاتور بدمد تا با شبکه ریز آن برخورد کرده و گرم شده، سپس وارد اتاق خودرو شود. هوای محیط وارد ورودی بخاری شده و توسط دمنده آن با رادیاتور بخاری برخورد می‌کند، سپس داغ شده و از دریچه‌های تنظیم داخل اتاق، وارد کابین می‌شود.
کلید روشن و خاموش شدن دمنده نیز بستگی به خودرو داشته و در چندین حالت قابل تنظیم است. پس به راحتی مشاهده کردید که در بخاری هیچ انرژی مفیدی از بین نرفته و تنها از نیروی برق باتری که آن هم جایگزین می‌شود، برای پمپاژ هوا استفاده می‌شود. گرمای هوا نیز از گرمای آب موتور تامین می‌شود.
در گذشته بخاری اکثر خودروها زمان می‌برد تا گرم شود و هوای گرم وارد اتاق کند، اما امروزه جنس رادیاتور بخاری‌ها متفاوت شده و تبادل حرارتی آنها در حد بسیار بالایی می‌باشد. در خودروهای نسل قدیم رادیاتورها معمولاً مسی و برنجی ساخته می‌شدند، اما امروزه تمامی رادیاتورها آلومینیومی ساخته شده تا تبادل حرارتی آنها بالا رود. شبکه ورود آب گرم موتور بسیار قوی است و موتور خودروهای جدید بسیار زودتر به حالت نرمال می‌رسند. در نتیجه سریع‌تر گرم شده و خیلی زودتر آب دور خود را گرم می‌کنند.

به طور مثال خودروهای کاربراتوری قدیمی حداقل ۱۵ دقیقه زمان لازم داشتند تا در فصل سرما به گرمای نرمال برسند. اما موتورهای انژکتوری امروزی در کمتر از سه دقیقه گرم شده و به دمای نرمال و عادی خود می‌رسند. این باعث شده تا بخاری در خودروهای جدید، خیلی سریع شروع به کار کرده و گرمای داخل کابین را تامین کند. اما با یکدیگر طرز کار بخاری را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که این سیستم از گرمای تلف شده موتور بهره می‌برد. حال قصد داریم تا عیوب شایع این سیستم را بررسی کرده و علل آن را بیان کنیم.

کمبود گرمای بخاری

یکی از شایع‌ترین عیوبی که برای انواع خودروها رخ می‌دهد، کمبود گرمای بخاری است. به نحوی که فرد می‌گوید: گرمای بخاری کم است و یا اصلاً گرمایی ندارد. این عیب ممکن است دلایل زیادی داشته باشد.
اولین علت می‌تواند گرفتگی و یا خرابی رادیاتور بخاری باشد. وقتی رادیاتور بخاری نتواند بخوبی تبادل حرارتی داشته و گرما را از آب به هوا منتقل کند، بخاری گرمای لازم را نداشته و خوب گرم نمی‌کند. در اکثر موارد، رادیاتور عوض می‌شود، اما اگر مجاری آن تمیز شود، می‌توان به رفع عیوب اقدام کرد.

گاهی شیلنگ آبی که وارد بخاری شده و به رادیاتور متصل است، گرفتگی دارد. آب داغ موتور نمی‌تواند وارد شبکه گرمایی (رادیاتور) شده و به درستی حرارت خود را به هوا بدهد. در این گونه موارد نیز گرفتگی برطرف شده و آب و گردش آن باید به حالت عادی بازگردد.

عیبی دیگر که بسیار شایع است، خرابی فن و یا دمنده بخاری است. در این حالت رادیاتور بخوبی گرم می‌شود، آب داغ موتور نیز وارد سیستم می‌شود، ولی در نهایت هوای محیط به درستی وارد نشده و با شبکه گرمایی برخورد نمی‌کند. عیب این حالت، فن یا همان دمنده بخاری است. برای رفع این عیب باید فن بخاری را باز کرده و آن را در بیرون تست کرد، سپس عیب آن را برطرف کرده و دوباره روی سیستم نصب کرد.

گاهی آب موتور کافی نیست و سطح آن پایین است در نتیجه شبکه گرمایی بخاری نیز نمی‌تواند به درستی تبادل حرارتی داشته باشد، در این حالت باید به سیستم خنک‌کاری موتور آب اضافه کنیم. سپس سیستم را هواگیری کرده و آن را نشت‌یابی می‌کنیم.

یکی دیگر از عواملی که در کارکرد بخاری نقش بسیار مهمی دارد ترموستات خودرو می‌باشد. ترموستات وظیفه دارد تا مسیر آب موتور را تغییر دهد. زمانی که نیاز به خنک‌کردن آب نیست آب همچنان داخل موتور و اطراف آن گردش کند و وارد رادیاتور نشود. هر زمان که دمای آن به حدی بالا رفت که نیاز به خنک‌کاری و کاهش دما بود، ترموستات خود به خود باز شده و اجازه عبور آب را می‌دهد.

گاهی در فصل زمستان ترموستات برداشته می‌شود و آب در تمامی مواقع خنک می‌شود. این حالت فقط مناسب هوای گرم است و در فصل سرما باعث می‌شود تا بخاری، گرمای موردنیاز را تولید نکند.

گاهی ترموستات خراب است و همیشه در حالت باز قرار دارد. در این شرایط هم باز بخاری گرمای موردنیاز را تولید نمی‌کند برای رفع عیب باید ترموستات تعویض شده و سیستم نشت‌یابی شود.

ایجاد بوی نامطبوع بخاری

یکی دیگر از عیوب شایع انواع بخاری، ایجاد بوی نامطبوع است. این عیب ممکن است دو علت داشته باشد:

۱- عدم درزبندی مناسب پوسته فن
۲- نشت آب از رادیاتور بخاری

وقتی پوسته فن درزبندی درستی نداشته باشد، هوای اطراف آن وارد کابین شده و مطمئناً بوی نامطبوعی ایجاد می‌کند. برای رفع عیب باید تمامی واشرها و درزها را را وارسی کنید، سپس تمامی پیچ‌ها را دوباره سفت کرده و از درز هوا مطمئن شوید.

برای جلوگیری از نشت آب از شبکه گرمایی، باید شیلنگ‌های ورودی به سیستم را بررسی کنیم، سپس رادیاتور را جداگانه تست کرده تا از عدم سوراخ‌شدن آن مطلع شویم.
در گذشته نقطه سوراخ شده با لحیم کاری ترمیم می‌شد، ولی امروزه تمام تعمیرکاران شبکه گرمایی یا همان رادیات را تعویض می‌کنند.

شاید عیوب دیگری نیز برای بخاری انواع خودروها به وجود بیاید، ولی شایع‌ترین عیوب، مواردی بود که ذکر شد. پس می‌توان گفت برای رفع عیب حتماً باید تجربه کافی داشته باشید. در فصل زمستان مهمترین عاملی که از یک خودرو مدنظر قرار می‌گیرد، نحوه کار بخاری آن است. در خودروهایی مثل پژو ۴۰۵، ۲۰۶، روآ، سمند و مانند آنها، برای رفع عیوب بخاری باید داشبورد باز شود؛ ولی عده‌ای از تعمیرکاران ماهر، بدون باز کردن داشبورد و متعلقات آن بخاری را سرویس و راه‌اندازی می‌کنند. (وبلاگ آموزش رانندگی به نقل از خودرو)