تحول در روایت زن در سیما

مادری در کنار دانشمندی 
دکتر هدی ایزدی با بازی نفیسه روشن در مجموعه «آلا»، یکی از چهره‌هایی بود که می‌توان آن را در زمره زن نمونه قلمداد کرد. زنی که با دو فرزند، هم حضور موثر و به‌اندازه در جامعه داشت و هم برای رشد و ارتقای دانش جامعه خود تلاش می‌کرد؛زنی که دانشمند بودوهمراه تیم خوددنبال روش‌های تازه‌ای برای درمان ناباروری می‌گشت وهم هوای خانواده خود و همسرش را داشت. درست مثل همان چیزی که رهبر انقلاب نیز پیش از این درباره الگوی سوم زن بیان کرده بودند: «زن مسلمان زنی است که هم دین خود را، حجاب خود را، زنانگی خود را، ظرافت‌ها و رقت‌ها و لطافت‌های خود را حفظ می‌کند،هم ازحق خوددفاع می‌کند، هم درمیدان معنویت و علم وتحقیق وتقرب به خدا پیشروی می‌کندو شخصیت‌های برجسته‌ای را نشان می‌دهد.»
   
مادرانگی به شیوه طوبی
مجموعه «طوبی» اگرچه در ابتدا، بیشتر متمرکز بر خانواده شخصیت طوبی و شیطنت‌های او بود اما در ادامه، چهره‌ای از او به مخاطب نشان دادکه مصداق بارزالگوی زن انقلابی بود.طوبی در میانسالی ودرست زمانی که بسیاری از نزدیکانش را از دست داده یا از آنها بی‌خبر بود، تلاش می‌کرد با هر چیزی که می‌توانست مسیر زندگی درست را ادامه دهد. به عهدش پایبند بود و هر سال به بهانه پیدا کردن فرزندش به پیاده‌روی اربعین می‌رفت. مثل یک مادر برای خواهر و خواهرزاده‌اش بود و تلاش می‌کرد در این مسیر بایستد و کم نیاورد. سیر تحول شخصیت طوبی از یک دختر مغرور به زنی محکم که با وجود همه سختی‌ها ایستادگی می‌کرد، او را به یک کاراکتر جذاب برای مخاطب تبدیل کرده بود. نمونه واقعی زن انقلابی که نه از مادر بودن خود کم می‌گذارد و نه فراموش می‌کند که باید با هر سختی‌ای، ادامه دهد. ناگفته نماند که کاراکتر و قصه طوبی، برگرفته از یک شخصیت واقعی بود. خاله بتول درست همان زنی است که قصه طوبی براساس زندگی‌  او ساخته شد. به طور کلی خود قصه سریال، برگرفته از کتابی با عنوان «اربعین طوبی» و روایتگر زندگی زن ایرانی و عزیمت او به بصره بود که درنهایت به‌واسطه اتفاق‌های متعدد، سال‌ها از فرزندش بی‌خبر می‌ماند. طوبی یک زن ایرانی بود که در نوجوانی به عقد تاجری عراقی در‌آمد و از همان ابتدا وارد چالش‌های عمیقی در زندگی ‌شد که رفته‌رفته از او یک انسان آب‌دیده و قوی ساخت.
   
اقتدار یک زن در ناریا 
مجموعه «ناریا» را باید یکی دیگر از روایت‌های ویژه از زن انقلابی دانست. کاراکتر هوژان که مدیر یک کارخانه و دانشمندی جوان بود، با انواع مشکلات ریز و درشت دست و پنجه نرم می‌کرد تا بتواند مسیر ارتقای علمی کشور خود را ادامه دهد. هوژان یک نابغه و دختری اصیل از کردستان بود که مرز خود را با برخی افراد مشخص می‌کرد. محکم قدم برمی‌داشت شکل و شمایل یک زن واقعی را داشت. زارا نادری‌فر بازیگر شخصیت هوژان پیش از این گفته بود: «اقتدار یک دختر ایرانی در برابر حسادت‌ها و چالش‌های متفاوت که در قصه با آن روبه‌رو می‌شود، باعث شد سعی کنم در بازی ام قوی‌تر باشم، قوی‌تر نگاه کنم، قوی‌تر گام بردارم و حتی قوی‌تر دیالوگ بگویم و با وجود تمام چالش‌های زندگی شخصیت هوژان در مقابل شخصیت‌های منفی، قوی‌تر بازی کنم.» 
   
روایتی از اصالت ایران 
مجموعه «سوجان» از دیگر روایت‌های خاص تلویزیون درحوزه بیان قصه زنان ایرانی است. این مجموعه بیانگر زندگی زنان در دوران قبل از انقلاب ومنتهی به این دوره بود که در خلال آن به هویت و اصالت آنهامی‌پرداخت. این سریال گرچه قصه‌ای از دهه ۵۰ را روایت می‌کرد اما با بیان مفاهیم مادر، زن و خانواده و انتقال این اصالت به نسل جدید، توانست توجه مخاطبان رابه خودجلب کند.چه زمانی که مادربزرگ سوجان بابازی ثریا قاسمی ازخاطرات دوران‌جوانی‌خود می‌گفت وچه زمانی که دل به دل دردهای سوجان می‌گذاشت،همه رگ وریشه‌ای درمفهوم خانواده واصالت زن‌ایرانی داشت. 
   
روایت زنی قهرمان در دل انقلاب 
یکی دیگر از مجموعه‌هایی که با این محور روی آنتن رفت، سریالی بود که روایتگر زندگی طاهره دباغ بود. این زن قهرمان که او را با لقب مادربزرگ انقلاب می‌شناسند، چریک مسلح و زندانی سیاسی در حکومت پهلوی بود. طاهره دباغ از جمله بانوان مبارز انقلاب اسلامی بود که فعالیت‌ها و حرکت‌های سیاسی خود را از سال۱۳۴۶ آغاز کرد و این مبارزات را تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داد. یکی از فعالیت‌های جالب توجه دباغ در عرصه سیاست و به‌ویژه سیاست خارجی، سفر او برای رساندن پیام تاریخی امام خمینی (ره) به گورباچف در سال ۱۳۶۷ بود. مجموعه «آتش در گلستان» بخشی از تلاش‌ها و قهرمانی او را به تصویر کشیده بود. مجموعه فوق ابتدا با نام «آتش در گلستان» بود که در زمان پخش با نام «خداحافظ مادر» روی آنتن رفت. 
   
شخصیتی در دل تاریخ 
سریال «رحیل» به‌واسطه کاراکتری که از یک زن جوان در دوران قاجار به نمایش گذاشته بود، توانست در زمره همین آثار قرار گیرد. داستان این سریال با پایان دوره قاجار روایت می‌شد. این مجموعه، قصه‌ای زنانه داشت و روایتگر فردی به اسم محا از دربار قاجار بود که تلاش می‌کرد دیگر زنان اندرونی را با خود متحد و یک تعزیه عاشورایی اجرا کند. این اثر تلویزیونی،به‌تهیه‌کنندگی رامین‌عباسی‌زاده وکارگردانی مسعودآب‌پرورتولیدشد.کاظم‌هژیرآزاد،ریحانه‌رضی،علی عباسی‌زاده، معصومه عربی، ابتسام بغلانی، غزاله اکرمی، محسن امیری، ستاره دهقانی،هانیه غلامی،مهرداد نیکنام، محسن نقیبیان، شاهو رستمی و فتح‌الله طاهری از جمله بازیگران این مجموعه تلویزیونی بودند. بازی حرفه‌ای چهره‌هایی که در این اثر کنار هم قرار گرفته بودند، رحیل را به یک اثر تماشایی بدل کرده بود. 
   
نکته آخر
نباید از نظر دور نگه داشت که توجه به الگوی زن انقلابی در قاب سیما به‌واسطه فرهنگ‌ساز بودن و ایجاد یک الگو، می‌تواند دامنه وسیعی از تاثیرگذاری را در پی داشته باشد. به طور قطع تولیدکنندگان آثار نمایشی و فیلمسازانی که در عرصه قاب سیما فعالیت دارند، می‌توانند با شکل دادن یک الگو، مبارزات و زیست زنان انقلابی در تاریخ معاصر و زمان فعلی را روایت کنند. در هر حال، آن‌طور که بسیاری از کارشناسان بیان می‌کنند، رسانه‌ملی می‌تواند در کنار کارکرد آموزشی آن، آگاهی‌دهنده باشد و روایت‌های درست و به‌موقعی را با این سرخط ارائه کند.