دریاچه ارومیه تشنه عمل است

برای نمونه وزارت نیرو متهم است که منابع آب کشور را بدرستی مدیریت نکرده یا جهاد کشاورزی به هدر دادن منابع آبی کشور متهم است؛ این در حالی است که تاکنون طرح‌ها و وعده‌های زیادی نیز برای نجات دریاچه داده شده است، اما هیچ‌کدام از آنها هنوز گرهی از کار دریاچه ارومیه و بومیانی که در اطراف آن زندگی می‌کنند، باز نکرده و فقط به دغدغه‌های این افراد اضافه کرده تا آنجا که اکنون کشاورزان راهکارهایی را که برای بهبود وضع دریاچه مطرح می‌شود، مغایر با کسب و کار خود می‌بینند.

باید تاکید کرد با مرگ دریاچه ارومیه فقط کشاورزی از بین نمی‌رود، زیرا با خشک شدن این دریاچه توفانی از ریزگردها به راه خواهد افتاد که زندگی شهرنشینی را نیز با مشکل رو به رو می‌کند. با توجه به این شرایط برنامه مناظره برای دومین بار دریاچه ارومیه را موضوع قرار داد و بررسی راهکارهای موجود نجات دریاچه را روی آنتن برد.

«به نظر شما دولت در مواجهه با پدیده خشک شدن دریاچه ارومیه کدام گزینه را باید در اولویت قرار دهد؟» پرسش نظرسنجی برنامه روز گذشته مناظره بود و شرکت‌کنندگان باید به یکی از دو گزینه احیای دریاچه ارومیه یا معیشت کشاورزان به عنوان اولویت دولت رای می‌دادند، در پایان برنامه حدود 81 درصد از شرکت‌کنندگان به احیای دریاچه ارومیه رای دادند.

مسعود تجریشی رئیس گروه عملی و فناوری ستاد احیای دریاچه ارومیه، جواد جهانگیرزاده نماینده مردم ارومیه، حسن حیدری کارشناس‌ارشد ماشین‌های کشاورزی، عیسی کلانتری دبیر ستاد و مجری طرح احیای دریاچه ارومیه و غلامرضا نوری نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی کارشناسان برنامه مناظره را تشکیل می‌دادند.

تلاش برای تثبیت شرایط دریاچه

مسعود تجریشی، رئیس گروه عملی و فناوری ستاد احیای دریاچه ارومیه دراین برنامه گفت: اگر نتوانیم تا سال آینده شرایط دریاچه را تثبیت کنیم، سلامت مردم به خطر می‌افتد، زیرا در برخی مناطق روستایی، افراد دچار مشکلات تنفسی و ریوی شده‌اند.

وی با بیان این‌که به دلیل بارش‌ها، امسال «طرح نکاشت» اجرا نمی‌شود، اظهار کرد: یکی از دلایل خشک‌شدن دریاچه، افزایش سطح کشت آبی است و این‌که کشاورزان بیشتر محصولاتی را پرورش می‌دهند که برای کشت به آب بیشتری نیاز دارد. افزون بر این کاهش بارندگی و محدود شدن آب‌های سطحی که دیگر به این دریاچه نمی‌رسد نیز در این بین تاثیرگذار بوده است.

تجریشی با اشاره به این‌که همه در بروز این مشکل مقصر هستیم، بیان کرد: برای یافتن راهکار 600 متخصص داخلی و 50 متخصص خارجی حدود پنج ماه زمان گذاشته و کارگروه‌های تخصصی برای یافتن راه‌حل تشکیل شده است.

رئیس کارگروه علمی و فناوری ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این‌که از ابتدای سال تاکنون 8300 کنتور هوشمند روی چاه‌های برق‌دار و 800 دستگاه کنترل حجمی روی چاه‌ها نصب شده، بیان کرد: به این شکل کشاورزان از طرح‌های احیای دریاچه ارومیه نفع خواهند برد، افزون بر این بتازگی با دانشگاه‌های تبریز و ارومیه نشست‌های متعددی برگزار شده تا کشاورزان منطقه بتوانند از علم و دانش روز بهره ببرند.

جواد جهانگیرزاده، نماینده مردم ارومیه نیز در این برنامه یادآور شد: واقعیت‌ها را باید در نظر گرفت. اکنون30 درصد شاغلان منطقه دریاچه ارومیه کشاورز هستند، به همین دلیل راه‌حل‌های صفر یا صدی نباید ارائه کرد، زیرا تعدادی از سدها را تعطیل کردند، این در حالی است که خطر کمبود آب آشامیدنی وجود دارد.

وی با بیان این‌که برای حل این مشکل نباید به کشاورزان آسیب رساند، تاکید کرد: از راه دور نمی‌توان این طرح را مدیریت کرد، زیرا واقعیت اینجاست که کشاورزان توانایی محدودی دارند و نمی‌توان از آنها ایراد گرفت که چرا محصولی که آب بیشتری مصرف می‌کند، کشت کرده‌اند.

جهانگیرزاده با اشاره به این‌که وقتی صنعت در منطقه دریاچه ارومیه وجود ندارد، مردم ناچار متکی به کشاورزی می‌شوند، ابراز کرد: آب رودخانه‌هایی که تا مدتی قبل به دریاچه سرازیر می‌شد، فقط برای آب شرب منتقل نشده، بلکه برای مصرف نیروگاه‌ها اختصاص پیدا کرده است.

وی با اشاره به این‌که از 15 سال گذشته اشتباه‌هایی صورت گرفته که سبب شده وضع دریاچه ارومیه بتدریج بحرانی شود، ادامه داد، نمی‌توانیم تنها دلیل را توسعه کشاورزی بدانیم، زیرا کشاورزی از گذشته وجود داشته است.

حسن حیدری، کارشناس ارشد ماشین‌های کشاورزی نیز در برنامه مناظره عنوان کرد: چرا به جای کشاورزان متولی منابع آب کشور یعنی وزارت نیرو زیر سوال نمی‌رود، چون اکنون بیش از نیمی از شبکه‌های آبرسانی احداث نشده و بیش از نیمی از آنها نیز مدرن نیست در نتیجه حجم آب زیادی در شبکه‌های آبرسانی هدر می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: مدتی به کشاورزان گفتند جهاد کنند، اما به آنها ابزارهای لازم داده نشد و مورد حمایت نیز قرار نگرفتند، این در حالی است که اکنون می‌خواهیم آنها را متوقف کنیم.

کشاورزی محدود نمی‌شود

عیسی کلانتری، وزیر سابق کشاورزی و دبیر ستاد و مجری طرح احیای دریاچه ارومیه نیز در برنامه مناظره درباره محدود کردن کشاورزان برای نجات دریاچه ابراز کرد: شخصی به دنبال تعطیل کردن کشاورزی نیست، دولت کشاورزی را تعطیل نکرده و دریاچه را نیز رها نمی‌کند.

وی افزود: بیش از پنج میلیون نفر در شعاع کمتر از 70 کیلومتری دریاچه زندگی می‌کنند و جایگزینی این افراد در مناطق دیگر کار آسانی نیست.

کلانتری یادآور شد: 88 هزار حلقه چاه در اطراف دریاچه ارومیه وجود دارد که 41 هزار حلقه آنها غیرقانونی است، اما مجلس تصویب کرد به این چاه‌ها پروانه فعالیت داده شود.

وی ابراز کرد: برای بهبود وضع دریاچه پرداخت حقآبه به‌کشاورز در دستور کار قرار دارد و علاوه برآن سیستم آبیاری نیز اصلاح می‌شود، مجلس نیز 1300 میلیارد تومان برای این طرح تصویب کرده است.

دبیر ستاد و مجری طرح احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: از سوی دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه ارومیه و تبریز انجمنی تاسیس خواهد شد که مسئولیت پایش و نظارت عملیات اجرایی احیای دریاچه ارومیه را برعهده خواهد گرفت.

کلانتری درباره برنامه‌های آموزشی خاطرنشان کرد: انجام کارهای فرهنگی و آموزشی برعهده استانداری‌ها قرار گرفته است؛ برای نمونه سه میلیارد تومان برای برنامه‌های آموزشی در اختیار استانداری آذربایجان غربی قرار گرفته است.

وی با بیان این‌که امسال دولت 1404 میلیارد تومان برای احیای دریاچه اختصاص داده، ادامه داد: این اعتبار برای سال 94، 2567 میلیارد تومان خواهد بود، به همین دلیل از سازمان مدیریت می‌خواهیم برای تخصیص این اعتبارات ما را با بروکراسی اداری روبه‌رو نکند.

غلامرضا نوری، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی نیز در برنامه مناظره بیان کرد: در طرح‌های ارائه شده برای نجات دریاچه، مطالعات اجتماعی کافی صورت نگرفته است؛ برای نمونه تاثیرگذاران محلی گلایه دارند که همه ذی‌نفعان در طرح‌ها مشارکت داده نشده‌اند.

وی تصریح کرد: چنانچه کشاورزی محدود شود و به سیاست واردات بپردازیم، این طرح به الگویی برای دیگر نقاط کشور تبدیل می‌شود و به این شکل امنیت غذایی به خطر می‌افتد.

نوری با بیان این‌که اگر اکنون دنبال مقصر بگردیم، گمراه خواهیم شد و دریاچه از بین خواهد رفت، بیان کرد: بیش از 30 دستگاه کشور در بروز این معضل نقش دارند.