کسی سنگِ سنگ‌های تزئینی را به سینه نمی‌زد

ایران با داشتن حداقل چهار میلیارد تن ذخیره و تولید سالیانه 15 میلیون تن سنگ تزئینی ساختمانی جزو سه کشور برتر دنیاست و استان‌های لرستان، مرکزی، اصفهان،‌ فارس،‌ کردستان،‌ همدان،‌ خراسان شمالی،‌ جنوبی،‌ رضوی،‌ زنجان، کرمان و آذربایجان شرقی و غربی تولیدکنندگان عمده این سنگ‌ها هستند.

استان لرستان به لحاظ داشتن یک چهارم ذخایر سنگ ساختمانی، مقام اول کشور را دارد ولی برای صادرات این محصولات با مشکل زیادی روبه‌روست. یکی از راهکارهای حضور سنگ لرستان در بازارهای خارجی، ایجاد پایانه‌های صادراتی است و با گذشت چند سال از تصویب ایجاد دو پایانه صادراتی در شهر‌های خرم‌آباد و دورود، هنوز این مصوبه اجرایی نشده است.

استان مرکزی نیز سومین تولیدکننده سنگ‌های تزئینی ساختمانی کشور است که با صد معدن و تولید سالیانه سه میلیون تن سنگ خام، سهم قابل توجهی از صادرات کشور را به خود اختصاص داده است. مقاومت بالا، برش و صیقل‌پذیری، پایین بودن قیمت تمام شده از جمله مزیت‌های سنگ این استان است که سالانه 12 میلیون مترمربع سنگ را آماده عرضه به بازارهای مصرف می‌کند؛ که البته حدود 60 درصد این سنگ‌ها به صورت خام صادر می‌شود.

علیرضا سلیمی نماینده مردم شهرستان‌های محلات و دلیجان در مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که شهرستان محلات استان مرکزی یکی از قطب‌های اصلی فرآوری صنعت سنگ کشور است می‌گوید: از آنجا که سیستم‌های فرآوری واحد‌های معدنی این شهرستان قدیمی است به همین خاطر صادرات آن بیشتر به صورت خام صورت می‌گیرد.

یکی دیگر از مشکلات این صنعت ورود کشورهایی چون چین وهند به بازار سنگ‌های تزئینی ایران است که همین امر سبب شده برخی از معادن سنگ گرانیت ایران در شهرهایی همچون نطنز، کردستان و مشهد به حالت تعطیل درآید.

عضو هیات رئیسه انجمن سنگ ایران با اشاره به فعالیت 5500 معدن سنگ در کشور می‌گوید: از این تعداد بیش از 1300 معدن مربوط به سنگ تزئینی ساختمانی است که حداقل 30 درصد این معادن تعطیل شده است.

مالک رحمتی، با اشاره به این‌که کشور ما از لحاظ ذخیره سنگ‌های تزئینی پتانسیل بالایی دارد می‌گوید: ما باید برای معادن سنگ تزئینی کشور بازار مناسب پیدا کنیم که این امر نیازمند حمایت دولت است.به گفته رحمتی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی سنگ‌های تزئینی یکی از راه‌های بازاریابی است، اما چون حضور در این نمایشگاه‌ها هزینه بالایی دارد و هیچ نهادی از معدنکاران حمایت نمی‌کند، آنها توان حضور در این نمایشگاه‌ها را ندارند.

نگاه علمی به زنجیره‌های ارزش صنعت سنگ

این عضو هیات رئیسه انجمن سنگ ایران، اکتشاف، استخراج، فرآوری و صادرات را زنجیره‌های ارزش صنعت سنگ بر می‌شمرد و می‌گوید: اگر به این زنجیره، نگاه علمی و درستی نداشته باشیم قطعا نمی‌توانیم نتیجه مثبتی بگیریم.

مالک رحمتی، با بیان این‌که بسیاری از اکتشافات معادن ما متعلق به چندین سال پیش است و باید در حوزه اکتشاف اقدامات جدیدی صورت گیرد می‌افزاید: یکی از مشکلات اصلی صنعت سنگ ایران این است که برنامه مشخصی برای اکتشاف نداریم و چون اکتشاف هزینه زیادی دارد باید دولت حمایت کند.

وی روش سنتی استخراج سنگ با سیم برش را باعث افزایش ضایعات و کاهش بهره‌وری می‌داند و می‌گوید: استفاده از اره زنجیری یکی از روش‌های بالا بردن بازده تولید سنگ است که قیمت بسیار بالایی دارد.

اکنون راندمان تولید بعضی از معادن سنگ تزئینی کشور یک به 40 است و تولید یک تن سنگ، 40 تن ضایعات دارد؛ لذا ابتکار و خلاقیت در استخراج باید اولویت‌کاری ما باشد که انجمن سنگ در این زمینه در حال آموزش کارگران است.

وی با اشاره به چالش‌های صنعت سنگ تزئینی کشور در بخش فرآوری می‌گوید: ما در فرآوری سنگ جایگاه خیلی مناسبی در سطح دنیا نداریم و کیفیت محصولاتی که تولید می‌کنیم با رقیبان اصلی ما که کشور‌های ایتالیا و چین است قابل مقایسه نیست.

امروز در دنیا سنگ‌های نیم میلی‌متری و یک سانتی‌متری می‌برند و کشور ما اگر می‌خواهد در صادرات سنگ‌های تزئینی ساختمانی موفق باشد باید دانش و تکنولوژی فرآوری سنگ و استاندارد‌های تولیدی را بالا ببرد.به گفته وی ما باید در سه حوزه اکتشاف، استخراج و فرآوری سنگ یک نگاه علمی داشته باشیم تا در بازارهای جهانی مطرح باشیم.

همچنین فعالان صنعت سنگ معتقدند که صدور سنگ ایرانی به صورت خام به کشور‌هایی نظیر ایتالیا کاملا به ضرر ایران است زیرا این کشورها پس از فرآوری آن سنگ را به نام خود عرضه می‌کنند.

لزوم نوسازی ناوگان استخراج و فرآوری سنگ

وی به فرسوده بودن ماشین ‌آلات مورد استفاده در معادن نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: قیمت خرید بسیاری از ماشین ‌آلات مورد نیاز این صنعت در حالی افزایش سه برابری داشته است که برخی از این ماشین آلات وارد کشور نمی‌شود و به دلیل مشکلات معدنداران برای خرید این ماشین آلات، دولت باید در بخش تجهیز و نوسازی ناوگان فرآوری و استخراج سنگ وارد شود و از صاحبان معدن حمایت کند.

وی نبود نقدینگی را از دیگر مشکلات فعالان این صنعت عنوان می‌کند که باعث تعطیلی بسیاری از کارخانه‌های بزرگ سنگ کشور شده است.

به گفته مالک رحمتی، برای تامین نقدینگی این کارخانه‌ها به جای تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت، وام بانکی با سود 28 درصد در نظر گرفته شده است که نه‌تنها مشکلات فعالان صنعت سنگ را حل نمی‌کند، بلکه بر مشکلات آنها می‌افزاید. وی به همین خاطر حضور جدی معادن سنگ در بازار سرمایه را ضروری می‌داند است.

حکمت قاسم‌خانی ‌‌/‌‌ جام‌جم