اردی‌بهشت؛ ساختار و فرم در خدمت محتوا

پخش این برنامه نزدیک به ده سال پیش در شبکه چهار با هدف بررسی مسائل زنان آغاز شد و تا امروز نظرات کارشناسان و متخصصان رشته‌های مختلف درباره مسائل مرتبط با زنان را طرح و بررسی می‌کند. پایه و اساس این برنامه بر ارائه نظرات کارشناسی بنا نهاده شده و محور اصلی آن هم همیشه مشخص بوده است؛ از این‌رو با وجود تدارک این برنامه توسط تهیه‌کنندگان مختلف، اردیبهشت همچنان یک برنامه گفت‌وگومحور خوب در تلویزیون است و توانسته مخاطبان را راضی نگه دارد.

صد البته زمانی که این برنامه توسط تهیه‌کنندگان خانم اداره می‌شد، برنامه‌ای برای رسیدگی به مسائل زنان بود و دغدغه‌های صنفی، حقوقی و اجتماعی زنان را نیز طرح و بررسی می‌کرد، اما تهیه‌کنندگان مرد، این برنامه را به سمت برنامه‌ای برای آگاهی بخشی به زنان سوق داده‌اند. اردیبهشت در سال‌های اول مسائلی مانند لایحه حمایت از خانواده را بررسی می‌کرد و در ایجاد جریان رسانه برای تصویب این قانون نقش داشت و امروز این برنامه موضوعاتی مانند اعتیاد خانم‌ها، تغذیه و روانکاوی و تحلیل شخصیت را مورد توجه قرار داده است.

اردیبهشت تاکنون تهیه‌کنندگان متعددی داشته است؛ این برنامه با تلاش فرشته ولی‌مراد متولد شد و بعدها ندا سپانلو، مریم فیروزی، ناصر رنجبر و مسعود محمودخواه تهیه‌ آن را به عهده گرفتند تا امروز که این برنامه را محمد اکبرزاده برای تماشاگران نیمروزی شبکه چهار تدارک می‌بیند.

با همه تغییراتی که در نگاه و رویکرد اردیبهشت طی این سال‌ها رخ داده، این برنامه توانسته به واسطه شناخت درست مخاطبان و ارائه مباحث علمی و کارشناسی، مورد توجه بماند و درصد قابل توجهی از مخاطبان تلویزیون را هر روز پای شبکه چهار بنشاند. صرف‌نظر از رویکرد تعریف شده توسط برنامه‌ساز، مباحثی که در این برنامه مطرح می‌شود، هم می‌تواند جذاب و مفید باشد، زیرا گفت‌وگوهای اردیبهشت نه از جنس خوش و بش‌های دوستانه با ستارگان و چهره‌های سرشناس است نه گپ و گفتی بدون چالش و یک سویه درباره چالش‌ها و مسائل روز جامعه. گفت‌وگوهای برنامه اردیبهشت از نوع گفت‌وگوهای علمی و تخصصی است که به دانش مخاطب می‌افزاید و اگر درباره موضوعی اطلاعات کامل و کافی در اختیارش نگذارد حتما او را به سمت تحقیق، تدقیق و مطالعه بیشتر هدایت می‌کند. به‌عنوان نمونه بحث روان‌شناسی در برنامه اردیبهشت نیز کاملا تخصصی ارائه می‌شود و اطلاعات مفیدی درباره تحلیل رفتار متقابل ارائه می‌کند که جزو دروس رشته روان‌شناسی است.

در این برنامه که هر بار گفت‌وگو با یکی از کارشناسان و متخصصان رشته‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد یا میزبان مسئولان نهادها و سازمان‌های مرتبط با موضوع برنامه است، تنها چیزی که به مخاطب ارائه می‌شود مجموعه‌ای از اطلاعات و دانش تخصصی درباره موضوعات مختلف است و کمتر شاهد بخش‌ دیگری در برنامه هستیم. به عبارتی می‌توان گفت این برنامه، گفت‌وگو‌محور محض است که حتی مجریان آن هم تلاش می‌کنند با سوالات یا اظهارنظرهای بیهوده، مسیر اصلی گفت‌وگو را مخدوش نکنند و در روند ارائه اطلاعات کارشناسان مانعی به وجود نیاورند.

یکی از دلایلی که باعث شده گفت‌وگوهای برنامه اردیبهشت تا امروز نظر جمع قابل توجهی از مخاطبان تلویزیون را به خود جلب کند، تعریفی است که دست‌اندرکاران این برنامه از مخاطبان خود دارند. اردیبهشت از شبکه چهار به نمایش درمی‌آید و افراد تحصیلکرده و فرهیخته را مخاطب قرار می‌دهد. بنابراین هم دست‌اندرکاران برنامه اردیبهشت می‌کوشند موضوعاتی را انتخاب کنند که برای این دسته از مخاطبان مهم باشد و هم کارشناسان و متخصصان مهمان در این برنامه تلاش می‌کنند مباحثی متناسب باسواد و آگاهی این مخاطبان ارائه کنند. با در نظر گرفتن این رویکرد در برنامه اردیبهشت شاید بتوان از میزان مخاطبان این برنامه به این نتیجه رسید که مباحث تخصصی برای بخش قابل توجهی از تماشاگران تلویزیون جذاب است و در واقع میزان فرهیختگی مخاطبان تلویزیون در حد و اندازه‌ای است که در شبکه چهار ارزیابی شده است.

برنامه‌های گفت‌وگو محور به دلیل تامین محتوای آسان و اجرای کم دردسر، از قالب‌های مورد علاقه برنامه‌سازانی است که چندان اشتیاقی به دست و پنجه نرم کردن با مشکلات حرفه خود ندارند، اما اگر این برنامه‌ها نتواند ضمن گفت‌وگو با مهمانانشان، اطلاعات، دانش و دیدگاه‌های تازه و مفید به مخاطب ارائه کند، با بی‌توجهی و بی‌مهری روبه‌رو خواهد شد. اگر اردیبهشت توانسته نزدیک به یک دهه صرفا با نمایش گفت‌وگو مخاطبانش را راضی کند به این دلیل است که حرف‌های ارزشمندی برای گفتن داشته است.

آذر مهاجر / جام جم