«گلادیاتور» سینما در تلویزیون

این فیلمساز انگلیسی‌تبار سینما، این روزها فعالیت تلویزیونی خود را افزایش داده است و در کنار تلاش برای کارگردانی فیلم‌های تازه، در تدارک ساخت چند مجموعه تلویزیونی هم هست. قرارداد کاری تازه این فیلمساز با شبکه بی‌.بی.‌سی است و براساس آن وی یک مجموعه درام با نام «تابو» را برای آن شبکه تهیه و کارگردانی‌ می‌کند. اسکات تولید این مجموعه را با همکاری تام هاردی، بازیگر سی‌وهفت‌ساله انجام می‌دهد. نویسنده طرح اصلی فیلمنامه این درام دوره‌ای استیون نایت است. تماشاگران تلویزیونی نایت را به خاطر خلق و تولید مجموعه پربیننده و موفق «پیکی بلانیدرز» می‌شناسند. شبکه تلویزیونی، بی.‌بی.‌سی طی اطلاعیه‌ای رسمی، خبر تولید مجموعه تابو را اعلام کرد. براساس این اطلاعیه، تام‌ هاردی در نقش اصلی آن هم ظاهر خواهد شد. کارگردانی اپیزود اول مجموعه را (که به صورت یک فیلم سینمایی 90 دقیقه‌ای تهیه خواهد شد)‌ ریدلی اسکات به عهده دارد. هنوز معلوم نیست او قسمت‌های بعدی تابو را هم کارگردانی خواهد کرد یا خیر. به گفته این فیلمساز، مجموعه در هشت اپیزود و با طول زمانی 60 دقیقه تولید خواهد شد. شرکت فیلمسازی اسکات به نام اسکات فری لندن حدود نیمی از هزینه‌های مجموعه را تامین خواهد کرد. پخش بین‌المللی تابو با شبکه تلویزیونی بی.‌بی.‌سی خواهد بود.

ماجراجوی ضدسرمایه‌داری

قصه مجموعه سال 1813 اتفاق می‌افتد و مردی سی ساله به نام جیمز کزیا دلانی (با بازی تام هاردی)‌ شخصیت اصلی آن است. او یک ماجراجوی چپگراست که از سفر طولانی از آفریقا به خانه‌اش برمی‌گردد. وی همراه خود 14 قطعه الماس کمیاب و گرانقیمت آورده است و در بدو ورود متوجه می‌شود پدرش را به قتل رسانده‌اند. جیمز به خونخواهی پدرش برمی‌خیزد و تصمیم به انتقام می‌گیرد. او که حاضر به فروش تجارت خانوادگی خود به کمپانی هند شرقی نیست، تجارت خاص و شخصی خود را آغاز می‌کند، اما با این کار، او خودش را درگیر یک بازی خطرناک می‌کند. در دو سوی این بازی مرگبار، دو نیروی پرقدرت و جنگ‌طلب هستند که می‌خواهند به‌هر‌شکل ممکن، مانع از موفقیت کسب و کار جیمز کزیا‌دلانی شوند. این دو نیرو، قدرت‌های جنگ‌طلب آمریکایی و انگلیسی هستند. مسئولان شبکه تلویزیونی می‌گویند کلید فیلمبرداری مجموعه هشت قسمتی تابو، ژانویه 2015 زده می‌شود و لوکیشن‌های مختلف انگلستان، مکان‌های اصلی فیلمبرداری آن است. استیون نایت که متخصص نگارش فیلمنامه‌های درام و گنگستری است، در تابو هم به نمایش تفکر گنگستری می‌پردازد و آن را در شکل و شمایل تازه‌ای به نمایش می‌گذارد.

درام انگلیسی معترض

ریدلی اسکات درباره تابو می‌گوید: این مجموعه قصد خلق یک درام انگلیسی اصیل و انقلابی را دارد که به مذاق نسل معاصر خوش بیاید. قصه مجموعه زیبا و هیجان‌انگیز است و شخصیت‌هایی قوی دارد. براساس خط اصلی قصه فیلمنامه، تابو حال و هوایی تلخ و سیاه خواهد داشت. نوع قصه، ما را مجبور می‌کند چنین لحنی را دنبال کنیم. حس شخصی خودم این است که این مجموعه، کاری متفاوت و پروژه‌ای خاص شود. همیشه به دنبال آن بودم که یک درام دوره‌ای تاریخی انگلیسی را برای تلویزیون تهیه و کارگردانی کنم. در این مجموعه هم هدفم نمایش قدرت‌گیری امپراتوری انگلستان و حرکت آن به سمت ویرانگری است. برای خلق این امپراتوری ظلم زیادی به مردم عادی وارد شد. استیون نایت در فیلمنامه‌اش یک دنیای ویژه و فانتزی خلق کرده است و در دل این دنیا، شخصیتی را معرفی می‌کند که به یک شمایل تبدیل می‌شود. جیمز آدمی حساس است که رنج و درد زیادی را تحمل کرده و حالا می‌خواهد در برابر زورگویان قدرتمند بایستد. کمپانی هند شرقی در قرن نوزدهم میلادی، بزرگ‌ترین شرکت تجاری جهان بود و درافتادن با آن، کار بسیار سختی به حساب می‌آمد.

«هالو»ی تلویزیونی

منتقدان تلویزیونی از تابو به عنوان یکی از باشکوه‌ترین پروژه‌های سال میلادی پیش‌رو اسم می‌برند. این در حالی است که ریدلی اسکات، امر تولید یک مجموعه تلویزیونی دیگر را هم به‌عهده دارد. این مجموعه که با کمک فناوری دیجیتالی تهیه خواهد شد، «هالو» نام دارد. مجموعه هالو براساس یک بازی دنباله‌‌دار و موفق‌ کامپیوتری به همین نام ساخته می‌شود. قصه مجموعه هالو در قرن 26 میلادی رخ می‌دهد و دنبال‌کننده ماجراجویی‌های یک ابرسرباز است که با گروهی از موجودات و گروه‌های پرقدرت منفی مبارزه می‌کند. هنوز معلوم نیست ریدلی اسکات به عنوان کارگردان هم با این اکشن‌ ماجراجویانه آینده‌نگرانه همکاری خواهد کرد یا خیر. اکنون گفته می‌شود سرجیو میمیکا گزان (سازنده چند فیلم و مجموعه علمی ـ تخیلی)‌ برای کارگردانی اپیزود اول آن انتخاب شده است. کار نگارش فیلمنامه این مجموعه بزودی شروع می‌شود. پل شورینگ، خالق مجموعه پربیننده فرار از زندان، گزینه اصلی برای کار نوشتن فیلمنامه ‌آن است. کلید فیلمبرداری هالوی تلویزیونی، اواخر سال 2014 زده می‌شود. شرکت کامپیوتری مایکروسافت (خالق بازی کامپیوتری هالو)‌ اعلام کرده است، مجموعه تلویزیونی هالو هیچ ارتباطی با فیلم زنده سینمایی آن ندارد و یک پروژه کاملا متفاوت است. مدتی قبل کمپانی برادران وارنر خبر داد در تدارک تولید نسخه‌ای سینمایی از این بازی پرطرفدار است و به احتمال زیاد‌ آن را تبدیل به یک مجموعه فیلم دنباله‌دار سینمایی خواهد کرد. استیون اسپیلبرگ یکی از تهیه‌کنندگان اصلی این نسخه است.

«تیغ‌رو» برمی‌گردد

یکی از پروژه‌های مهم سینمایی ریدلی اسکات، قسمت دوم درام دلهره‌آور و علمی ـ تخیلی «تیغ‌رو» (بلید رانر)‌ است. از سال 1982 که قسمت اول فیلم روی پرده سینماها رفت، این فیلمساز از علاقه‌اش برای ساخت قسمت دوم آن صحبت کرد، اما با وجود گذشت بیش از 30 سال از آن زمان، هنوز خبری از تولید قسمت تازه تیغ‌رو نیست. اما اسکات در گفت‌وگوهای اخیر رسانه‌ای خود با تاکید فراوان گفته است دومین قسمت این فیلم پرسروصدا در دستور کارش قرار دارد و تا یکی دو سال دیگر، کار تولید آن را آغاز خواهد کرد. فیلمنامه قسمت دوم این درام دلهره‌آور را همپسون فانچر براساس قصه کتاب پرخواننده فیلیپ کی‌دیک می‌نویسد. شنیده می‌شود این فیلم برای نمایش عمومی در سال 2016 آماده خواهد شد. قرار است هریسون فورد، بازیگر اصلی قسمت اول، با قسمت تازه‌ آن هم همکاری داشته باشد. در نسخه اصلی (که حالا لقب یک اثر کالت کلاسیک سینمایی را گرفته است)‌ این بازیگر در نقش یک مامور ویژه بین‌فضایی بازی کرد و درگیر مبارزه با گروهی از موجودات شروری شد که دست به چند سرقت بزرگ فضایی زده بودند. نسخه اصلی با هزینه‌ 28 میلیون دلاری تهیه شد و در آمریکای شمالی حدود 33 میلیون دلار فروش کرد. این نسخه خیلی زود طرفداران زیادی پیدا کرد و به صورت یک کار کلاسیک درآمد. گفته می‌شود تهیه‌کنندگان تیغ‌رو برعکس ریدلی اسکات، علاقه‌ زیادی برای تولید قسمت دوم آن نداشتند و به همین دلیل، هنوز قسمت تازه ‌آن جلوی دوربین نرفته است.

دنباله‌‌ای بر «پرومتوس»

درام علمی ـ تخیلی پرومتوس که حال و هوایی شبیه «بیگانه» ریدلی اسکات داشت، در زمان نمایش عمومی خود در فصل تابستان 2012 توقعات و انتظارات را برآورده نکرد. از یک سو منتقدان سینمایی استقبال بالایی از آن نکردند و از سوی دیگر، فروش 130 میلیون دلاری‌‌اش تهیه‌کنندگان خود را راضی نکرد. فیلم با هزینه‌ 127 میلیون دلاری ساخته شد و در همان زمان تولید، اسکات گفت قصد ساخت دومین قسمت آن را هم دارد. اما پس از نمایش عمومی نسخه اصلی،‌ تردید و ابهام برای تولید قسمت دوم آن به وجود آمد. با معرفی نام فیلمنامه‌نویس قسمت دوم فیلم از سوی کمپانی فوکس قرن بیستم، تحلیلگران سینمایی و اهل فن می‌گویند چراغ سبز تولید آن از سوی تهیه‌کنندگانش صادر شده است. چند روز قبل اعلام شد مایکل گرین (نویسنده فیلمنامه اکشن کمیک استریپی «گرین لانتون») برای نگارش فیلمنامه «پرومتوس 2» دعوت شده است. به این ترتیب، مشخص شده است جان اسپایتس و دیمون لیندلوف نویسندگان فیلمنامه نسخه اصلی، با قسمت تازه آن همکاری نخواهند داشت.

قصه فیلمنامه پرومتوس 2 پیش‌درآمدی بر قصه نسخه اصلی است و به این ترتیب، ماجراها و حوادث در دورانی قبل از شروع قصه این نسخه اتفاق می‌افتد. قصه نسخه اصلی در قرن بیست‌ و یکم اتفاق می‌افتاد و ماجراهای گروهی از دانشمندان و کاوشگران را به تصویر می‌کشید که راهی سیاره‌ای بسیار دور از زمین می‌شوند. آنها در این سیاره نشانه‌هایی قوی از حیات و تمدن را پیدا می‌کنند و بزودی با چیزهایی باورنکردنی روبه‌رو می‌شوند. آنچه این افراد در این سیاره بسیار دور می‌بینند، بسیار فراتر از آن چیزهایی است که تصورش را می‌کردند.

منابع نزدیک به پروژه می‌گویند حال و هوای قسمت دوم پرومتوس خیلی شبیه مجموعه فیلم علمی ـ تخیلی «بیگانه» خواهد بود. اولین قسمت بیگانه را اسکات سال‌1979 کارگردانی و ژانر سینمایی علمی ـ تخیلی را وارد مرحله‌ تازه‌ای کرد. قصه فیلم درباره گروهی از فضانوردان بود که در ایستگاه فضایی خود با یک موجود بیگانه فضایی رودررو می‌شوند. این موجود خطرناک، تک‌تک فضانوردان را از بین می‌برد و زمینه را برای تولید قسمت‌های بعدی آن فراهم می‌کند. مایکل فاسبندر و نائومی راپاسه دو بازیگر اصلی قسمت اول در قسمت دوم فیلم دوباره نقش‌های قبلی‌شان را تکرار می‌کنند. نکته جالب این که مایکل گرین، نویسنده فیلمنامه پرومتوس2 در کار نگارش فیلمنامه قسمت دوم تیغ‌رو هم با ریدلی اسکات همکاری دارد.

بازگشت به تاریخ؟

منتقدان سینمایی می‌گویند ریدلی اسکات به دو نمونه سینمایی علاقه بسیار زیادی دارد: ژانر علمی ـ تخیلی و تاریخی. وی کارگردان دو درام پرتنش تاریخی «گلادیاتور» (2000) و «رابین هود» (2010) است. اهل فن می‌گویند او چند پروژه تاریخی جدید دیگر هم دارد، ولی فعلا قصد ندارد هیچ یک از آنها را در دستور کار تولید قرار دهد. نزدیکان فیلمساز می‌گویند موفق نبودن رابین‌هود باعث شد وی برای مدتی ـ که معلوم نیست تا چه زمانی طول خواهد کشید ـ کار روی پروژه‌های تاریخی خود را کنار بگذارد. برعکس گلادیاتور که جوایز اسکار را به‌دست آورد و ضمن تحسین فراوان منتقدان فروش بالایی هم در جدول گیشه نمایش سینماها کرد، رابین‌هود نتوانست انتظارات را برآورده کند. این فیلم با هزینه بالای صد میلیون دلار، فقط صد میلیون دلار در آمریکای شمالی فروش کرد. منتقدان سینمایی هم روایت تازه اسکات از شاهزاده شورشی جنگل‌های شروود را نپسندیدند و آن را اقتباسی ضعیف از یک داستان عالی ارزیابی کردند. ریدلی اسکات که انتظار چنین برخوردهایی را از سوی تماشاگران و منتقدان نداشت، آزرده‌خاطر شد. نتیجه این شد که وی دور فیلمسازی در ژانر تاریخی را خط کشید.

به گفته او: «نمی‌دانم کجای کار غلط از آب در آمد. تلاش زیادی کردم رابین‌هود فیلمی خوب و قابل قبول از کار درآید؛ حتی زحماتی که برای آن انجام دادم، بیشتر از زحمات و کارهایی بود که برای گلادیاتور متحمل شدم. احساس می‌کنم فیلم در زمان مناسبی روی پرده سینماها نرفت و تماشاگران چشم‌انتظار دیدن یک درام تاریخی دوره‌ای نبودند. نوع برخوردهایی که با فیلم شد، ناراحتم کرد؛ به همین دلیل تصمیم گرفتم برای مدتی، دیگر فیلمی در ژانر تاریخی نسازم. کار در این ژانر بسیار سخت است و توان زیادی را از فیلمساز می‌گیرد. اگر برخوردها با فیلم خوب باشد، خستگی از تن فیلمساز درمی‌رود؛ ولی وقتی تماشاگران و منتقدان به آن توجهی نشان نمی‌دهند، خستگی به تن آدم می‌ماند و این نکته باعث آزار فیلمساز می‌شود. راستش را بخواهید، خستگی و کوفتگی کار رابین‌هود هنوز با من است و سایه‌اش بر سر من و کارهایم سنگینی می‌کند.»

ورایتی / مترجم: کیکاووس زیاری