سبزی گلستان، رنگ زرد به خود می گیرد

بنا به اعلام شرکت آب منطقه ای گلستان، میزان بارندگی در یک دوره 10 ماهه در استان نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است و این گزارش ها تنها مختص به مرکز استان نیست، بلکه تمام شهرستان های گلستان گرفتار معضل دگرگونی آب و هوایی و کمبود آب در سال های آینده و تهدید بیابان زایی شده اند.

کمبود بارش، تغییرات آب و هوایی و توجه نشدن به مصرف بهینه در سال های اخیر استان گلستان را با مشکل تامین آب و معضل خشکسالی روبرو کرده است و برخلاف ظاهر سرسبز گلستان به شدت از کمبود منابع آبی و پدیده خشکسالی در رنج است.

منابع آب زیرزمینی هم که دومین منبع آب شیرین موجود در جهان است و عمدتا نیازهای آبی توسط منابع آب زیرزمینی برطرف می شود و حدود یک سوم جمعیت جهان وابسته به آب زیرزمینی بوده هم در استان گلستان به شدت مورد تهدید قرار دارد.

سطح آب های زیر زمینی در استان کاهش یافته است

یک کارشناس ارشد مهندسی منابع آب گفت: سطح آب های زیر زمینی در استان کاهش یافته است واین مساله باید به عنوان یک زنگ خطر برای ما به حساب بیاید و بهتر است با تغذیه مصنوعی و اقداماتی جهت بالا آمدن سطح آب های زیر زمینی اقداماتی انجام شود.

عبدالرضا یوسفی افزود: همه ما آب را در سطح می بینیم، این در حالی است که با افت آب زیرزمینی از شرق تا غرب استان مواجه هستیم.

یوسفی با اشاره به این که اکنون بالغ بر 40 حلقه چاه آب داریم که با توجه به آن روز به روز بر متقاضیان آن افزوده می شود، گفت: عمق حفاری چاه ها 359 متر است که حدود 200 متر عمق آب های زیرزمینی پایین رفته که در گذشته 19 حلقه چاه داشتیم ولی با توجه به رشد تقاضای افراد، امروز 70 حلقه چاه داریم.

وی افزود: در حال حاضر به طور متوسط نسبت به گذشته 150 متر افت آب سطح زیرزمینی داریم و با توجه به این که اگر در گذشته برای بهره برداری از آن 20 متر لوله گذاری می شد، اکنون باید حدود 80 متر لوله گذاری شود و جهت بالا آمدن سطح آب، تغذیه زیرزمینی و پاسخ به ارباب رجوع باید فکری اساسی کرد.

یوسفی با بیان اینکه قنات شاهکار صنعت آب است که از دو هزار و 500 سال قبل به ایرانیان نسبت داده شده، افزود: در گذشته بیش از 770 رشته قنات داشتیم که اکنون این مقدار به کمتر از 200 قنات رسیده است.

خشکسالی یکی از پدیده های آب و هوایی است که بخش های مختلف محیطی را در طول دوره وقوع خود تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از بخش های متاثر از شرایط بلند مدت خشکسالی، منابع آب های زیرزمینی است که متاسفانه کمتر از سایر بخش ها مورد توجه قرار گرفته است.

یک کارشناس ارشد جنگلداری گفت: امروزه اکوسیستم جنگل ها بیش از پیش مورد توجه است زیرا یکی از ارکان های اصلی توسعه پایدار در هر کشوری به حساب می آید.

مریم رضایی افزود: نگهداری آب یکی از اثرات مهم جنگل ها و مراتع است و اگر جنگل ها و مراتع از پوشش گیاهای خوبی برخوردار باشند آب حاصل از بارندگی در زمین نفوذ کرده و موجب تغذیه آب های زیرزمینی می شود.

وی گفت: تخریب جنگل‌ها و قطع درختان موجب کاهش جدی سطح آب‌های زیرزمینی شده و اگر این روند ادامه پیدا کند در سال های آینده همین ذخیره های آب های زیر زمینی را هم از دست خواهیم داد.

این کارشناس ارشد جنگلداری با اشاره به تاثیر جنگل بر اقلیم منطقه، تامین آب و بحران آب در استان افزود: بحران آب که علت آن کاهش بارندگی ها و در نتیجه تخریب طبیعت و قطع درختان است باعث شده که استان گلستان شرایط خوبی از لحاظ منابع آبی نداشته باشد.

وی به نقش جنگل ها در تامین آب اشاره کرد و گفت: ریشه درختان جنگلی باعث حفظ منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از فرسایش خاک می شود و این نشان از اهمیت بسیار بالای جنگل ها و لزوم حفظ آنها دارد.

رضایی توضیح داد: پوشش گیاهی و خاکبرگ ها نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک بر عهده دارند، گیاهان از برخورد مستقیم قطرات باران با زمین جلوگیری کرده و باران به آرامی به زمین بر خورد می کنند و این نقش هم در جذب آب و هم درجلو گیری از فرسایش خاک موثر است.

وی گفت: جنگلها و مراتع دراثر ریشه دواندن گیاهان و درختان به داخل خاک مناطقی ایجاد می کنند که آب قادر است در آن نفوذ کند. نفوذ یک لیتر آب در جنگل های پهن برگ 7 دقیقه و 40 ثانیه، در زمین کشاورزی 46 دقیقه 26 ثانیه و در خارج از جنگل 40ساعت و40 ثانیه طول می کشد.

رضایی افزود: لاشبرگ ها در جنگل همانند اسفنجی نزولات جوی را جذب می کنند به همین دلیل است که محیط جنگل قادر است تا 40 برابر بیشتر از محیط غیر جنگلی آب را جذب کند.

این کارشناس ارشد جنگلداری خواستار توجه بیشتر در راستای نظارت و جلوگیری از تخریب طبیعت منطقه از سوی مردم شد و اظهار کرد: متاسفانه افزایش تغییر کاربری جنگل ها به اراضی کشاورزی موجب کاهش وسعت جنگل ها و تبعات ناشی از آن شده است.

آمار های ارایه شده از کمبود بارش در گلستان تکان دهنده است

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان در این خصوص آمار های تکان دهنده ایی را ارایه داده و گفت: میانگین بارندگی ها در استان طی اسفند سال1392 در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن افزون بر 5.5 درصد کاهش و نسبت به دوره شاخص درازمدت 3.5درصد کاهش داشته است.

ایرج حیدریان افزود: میزان بارش های استان گلستان از ابتدای مهر 1392 تا پایان اسفند این سال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 40.5 درصد کاهش و نسبت به دوره درازمدت بیش از 17 درصد کاهش یافته است.

وی گفت: بیشترین میانگین بارندگی اسفند در محدوده شهرستان گالیکش حدود 109 میلی متر و کم ترین میانگین بارندگی در محدوده شهرستان گمیشان در حدود 38.5 میلی متر گزارش شده است.

حیدریان هم چنین میانگین بارندگی درمحدوده گرگان دراین ماه را بیش از 55 میلی متر اعلام کرد و افزود: بارندگی ها در محدوده این شهرستان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 19 درصد کاهش داشته است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان گفت: جریان رودخانه ها در مدت مهر لغایت پایان اسفند 92، نسبت به دوره شاخص در حوضه قره سو افزون بر81 درصد و در حوضه گرگانرود حدود 60 درصد کاهش نشان می دهد.

حیدریان افزود: ذخیره آبخوان های آزاد زیرزمینی استان گلستان نیز در اسفند 92 در مقایسه با اسفند 91 بالغ بر 111میلیون متر مکعب کاهش داشته است.

اعداد و ارقام نشان می دهد زنگ خطر وضعیت منابع آبی در گلستان زده شده است و با توجه به هم جواری با کشور ترکمنستان و قرار گرفتن گلستان رو به روی صحرای ترکمنستان و نیمه شمالی استان بخش نیمه ‌خشک و خشک به شمار می رود از کم‌ ترین بارندگی بهره‌مند است و به دلیل تبخیر زیاد آب، زمین ‌های شور و کم‌ بازده بسیار ی دارد که این منطقه را بسیار شکننده کرده است.

نظارت بیشتر برمنابع آبی با وجود کم آبی ضروری است

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان در خصوص مدیریت و مقابله با این مساله گفت: با توجه به کمبود بارش ها و وقوع پدیده خشکسالی در سال آبی جاری نظارت و حفاظت بیشتر از منابع آبی ضروری است.

سید محسن حسینی با تشریح وضعیت جوی استان، کمبود بارش و معضل خشکسالی، افزود: نظارت و بازرسی گروه های گشت و بازرسی منابع آب برای حفظ و حراست هر چه بیشتر از منابع آب زیر زمینی ضروری است و این اقدامات با توجه به وقوع خشکسالی باید بیشتر شود.

وی، همکاری و تبادل اطلاعات با گروه های نظارت و بازرسی حوزه های مجاور را از دیگر وظایف این گروه ها برشمرد و گفت: منابع آب یک سرمایه ملی و محدود است که به همه نسل ها تعلق دارد و باید در حفظ و نگهداری از آن تلاش بیشتری شود.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان افزود: تمامی اشخاصی که برای این کار انتخاب شده اند، باید نهایت تلاش و حساسیت را در اجرای این مهم داشته باشند.

وی با تاکید بر اهمیت گشت و بازرسی از اماکن و منابع آبی مختلف استان، جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و سو استفاده از منابع آب های سطحی و زیرزمینی استان در ایام تعطیل، را دارای اهمیت بیان کرد.

در حال حاضر در مقطعی از زمان و در مرحله ای از توسعه پایدار قرار داریم که تحت هر شرایطی پرداختن به موضوع کم آبی را باید جدی گرفت و بدون حفظ و بهره برداری عقلانی و مدیریت شده از آن ها، رسیدن به یک توسعه پایدار و تولید مطمین میسر نخواهد شد.

با توجه به اهمیت بیش از حد منابع آبی و کاهش شدید این منابع، نقش مردم اهمیت دو چندانی دارد و آن ها می توانند با آن چه که در طی قرن ها و زمان های گذشته آموخته اند طوری از منابع محدود آبی بهره برداری کنند که این بهره برداری مستمر و پایدار باشد.

فنون و مهارت های ویژه ای که در حفر قنات، شیوه های آبیاری، نوع نباتات و گیاهان و سایر کار ها مشاهده می شود بیانگر این مساله است که مردم به خوبی موضوع کم آبی را درک کرده اند و در جهت مصرف درست قدم بر می دارند.(مهر)