هندوانه‌ رنگی نخورید

اما نکته قابل توجه هندوانه‌های تو قرمز خوش رنگی است که اتفاقا طعم شیرین و دلچسبی ندارد و اغلب بر بار وانت‌ها و بیشتر در کنار جاده‌ها با نظم خاصی روی یکدیگر چیده شده‌اند و چند متر جلوتر یک نفر با یک نصفه هندوانه‌ای که لبه‌های آن خلاقانه برش داده شده است و رنگ قرمز آن حکایت از رسیدگی و شیرینی این محصول جالیزی دارد ایستاده و روی تکه مقوایی نوشته هندوانه قند و عسل به شرط چاقو کیلویی فلان تومان.... اما سوال اینجاست این هندوانه‌ها چگونه در این فصل اینقدر قرمز شده‌اند؟ این درست است که می‌گویند با اسپری و مواد رنگی هندوانه‌ها را قرمز می‌کنند؟ آیا هندوانه‌های آناناسی را هم با مواد رنگی، زرد می‌کنند؟

ماجرای هندوانه‌های قرمز

وقتی فروشنده‌های کنار جاده می‌گویند «هندوانه به شرط چاقو» می‌دانند که اگر هندوانه‌شان قرمز نباشد مشتری آن را نمی‌خرد. آنها خیالشان راحت است که هندوانه‌شان تو قرمز است. شاید بگویید لابد پس از چند سال فروش هندوانه می‌دانند که کدام گونه از هندوانه را برای فروش بیاورند که قرمز و شیرین باشد. اما اینقدر ساده نباشید! این هندوانه‌ها نه اصلاح ژنتیکی شده‌ است و نه نیاز به هندوانه شناس دارد. حقیقت این است، برخی افراد سودجو قبل از چیدن هندوانه، در کانال‌های ورودی آبی که به پای بوته هندوانه می‌رسد از مواد غیرمجاز قرمز رنگی که احتمالا از ترکیب نوعی کود رنگی تهیه می‌شود استفاده و به این ترتیب آب را قرمز می‌کنند و سپس آبیاری را قطع می‌‌کنند. در این مدت رنگ‌ به همراه آب وارد ریشه و سپس آوندهای محصول شده و سبب رنگی شدن هندوانه می‌شود.

هندوانه به شرط اسپری

اما حکایت این‌که می‌گویند هندوانه را با اسپری، قرمز می‌کنند چیست؟ همه می‌دانیم که هندوانه خریدن اصولی دارد یعنی اول مشتری باید رنگ و رخ نمونه‌ هندوانه را ببیند و پس از آن دست به جیب شود و پول آن را بپردازد. حال اگر هندوانه فروش‌های کنار جاده بخواهند راننده‌های در حال حرکت با آن سرعت سرسام‌آور را از حرکت بازدارند باید رنگ قرمز هندوانه را که به ظاهر گویای قند و عسل بودن و طعم و کیفیت بالای آن است به رخ سواره‌های در جاده یا خیابان بکشانند. در نتیجه به این فکر می‌افتند که همان هندوانه‌هایی را که یک‌بار سر جالیز رنگی شده‌اند برای بار دوم با اسپری، قرمز کنند. روش کار آنها به این صورت است که یک هندوانه را از وسط دو نیم می‌کنند و می‌گذارند سطح هندوانه زیر آفتاب خشک شود و سپس با اسپری قرمز یا سرخابی تا می‌توانند به سطح گوشتی هندوانه رنگ می‌پاشند تا قرمز شود و جذابیت آن موجب وسوسه مشتری شود. در واقع آنها با این کار راحت‌تر از یک پلیس راهنمایی، رانندگان را متوقف می‌کنند.

خطر رنگ‌های جادویی را دست‌کم نگیرید

لازم است بدانید اغلب کارشناسان و متخصصان علوم غذایی اتفاق نظر دارند، استفاده از رنگ‌های شیمیایی در میوه‌ها و محصولات جالیزی پدیده‌ای ناشناخته، غیرعلمی، غیربهداشتی و مغایر با سلامت انسان است. این رنگ‌ها با ورود به بدن به صورت رادیکال‌های آزاد درآمده و موجب انهدام سلول‌های سالم و تکثیر سلول‌های بیمار و در نهایت بروز تومورهای بدخیم و سرطان می‌شود و اگر همراه این رنگ‌ها، فلزات سنگین هم وارد بدن شود، در استخوان‌ها و بافت‌های بدن انباشته و سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن و ابتلا به انواع عفونت‌ها می‌شود. همچنین این رنگ‌ها علاوه بر بروز انواع آلرژی، مسمومیت‌های شدید و بیش‌فعالی در کودکان، می‌تواند عملکرد سیستم قلب و عروق را مختل کرده و موجب سکته قلبی شود.

معضل دیگر آن‌که همین مواد رنگی محلول در آب می‌تواند بعد از مدتی در خاک نفوذ کرده و سبب تغییرات ساختاری و شیمیایی خاک و بافت گیاهی منطقه شود. خیار، گوجه فرنگی، گرمک، طالبی و خربزه از جمله محصولات جالیزی است که احتمال آسیب پذیری و آسیب زایی آنها زیاد است.

جالب است این را هم بدانید برخی دامداران غیر متعهد با تامین آب شرب گوسفندان خود از طریق همین آب‌های رنگی، خون حیوان را رنگین‌تر و گوشتشان را قرمزتر می‌کنند که چندی پیش بیولوژیست‌ها و متخصصان محیط‌زیست انسانی در برابر این رفتار غیرانسانی و غیراخلاقی کشاورزان و دامداران واکنش نشان داده و به آنان هشدار داده‌اند.

بنابراین سعی کنید گوشت دام را از مراکز معتبر تهیه و انواعی را که بسته بندی و مجوز بهداشت دارد انتخاب کنید و محصولات جالیزی را در فصل آن و از بازارهای روز میوه و تره بار تهیه کنید و بدانید اغلب هندوانه‌هایی که بار وانت‌های گذری هستند و در کنار جاده‌ها و خیابان به فروش می‌رسد و رنگ آنها بخصوص در فصولی که انتظار نداریم، پررنگ‌تر از حد معمول است مشکوک بوده و قابل اعتماد نیست.

هندوانه اصلاح شده بخوریم یا نخوریم؟

اما هندوانه‌هایی که در اثر اصلاح ژنتیکی رنگشان تغییر می‌کند تا چه میزان قابل اعتماد هستند؟ لازم است بدانید هندوانه منبع خوبی از رنگدانه‌هایی طبیعی به نام لیکوپن است. لیکوپن نوعی آنتی اکسیدان قوی است که خاصیت ضدسرطانی بالایی دارد. به همین دلیل گاهی بیولوژیست‌ها با تغییراتی در ژن‌های هندوانه گونه آن را اصلاح کرده و در رنگ و اندازه آن تغییراتی ایجاد می‌کنند به عنوان مثال با اصلاح ژن، برمیزان لیکوپن هندوانه افزوده و در نتیجه محصول قرمزتر و خاصیت ضدسرطانی بیشتری خواهد داشت. البته گاهی هم لیکوپن هندوانه را حذف و رنگ هندوانه را زرد می‌کنند که به آن هندوانه آناناسی می‌گویند. بافت این محصول نرم و طعم شیرینی دارد و از نظر مزه کمی با هندوانه قرمز تفاوت می‌کند، ولی پوستش همچون انواع هندوانه‌هاست. لازم است بدانید همه هندوانه‌های آناناسی با اصلاح ژنتیکی زرد نمی‌شود و ممکن است این تغییر رنگ به دلیل گونه و جنس هندوانه باشد.

این را هم بدانید با وجود آنکه تغییرات و اصلاح در ساختار ژنتیکی گیاهان امری مرسوم و در حال تکامل است، اما احتمال این‌که در هنگام اصلاحات ژنتیکی تغییرات نامطلوب و ناخواسته‌ای رخ دهد و محصول زیانبار شود نیز وجود دارد. پس بهتر آن‌که هر محصولی را با شکل و شمایل و رنگ و طعم اصلی و طبیعی اش مصرف کنید و زیاد به دنبال تنوع نباشید.

فاخره بهبهانی / گروه سلامت