مشکل حل نشده آلودگی مواد غذایی

سمی بودن برخی مواد غذایی در کشور، مشکلی دیرینه است که با تغییر مسئولان وزارت بهداشت نیز از حجم مواد غذایی آلوده به سم‌های مختلف کاسته نشده است.

روز گذشته رسول دیناروند، رییس سازمان غذا و دارو و معاون وزیر بهداشت از رویکرد جدید این وزارتخانه برای مقابله با توزیع محصولات غذایی سمی خبر داد و به ایسنا گفت: اگر محصولات مناطقی آلوده به سموم باشد، نشانی آن مناطق را اعلام می‌کنیم. کافی است اطلاع‌رسانی کنیم تا مردم دیگر آن محصولات را خریداری نکنند.

وی در توضیح بیشتر این شیوه از برخورد با تولیدکنندگان متخلف یادآوری می‌کند: به عنوان مثال اگر اعلام کنیم توت‌فرنگی تولید منطقه‌ای آلوده است، ‌کشاورزان آن منطقه ضرر می‌کنند، چون می‌دانیم برخی کشاورزان توت‌فرنگی را در سم می‌زنند تا پایداری‌اش افزایش یابد.

البته این مقام مسئول تاکید می‌کند که اطلاعات ما هنوز دقیق نیست. کافی است اطلاع‌رسانی کنیم تا مردم دیگر آن محصولات را خریداری نکنند. ما در ابتدا تذکر می‌دهیم، اما اگر وضع را اصلاح نکنند، میوه‌ها و سبزی‌های آلوده مناطق را رسما اعلام می‌کنیم.

اگرچه این شیوه برخورد می‌تواند برای تولیدکنندگان متخلف تلنگری جدی باشد اما با توجه به مقاومت چند ساله تولیدکنندگان محصولات غذایی آلوده، بیم آن می‌رود که این تولیدکنندگان در مقابل این رویکرد جدید وزارت بهداشت نیز مقاومت نشان دهند.

در واقع، اگر بتوانیم این شیوه برخورد را در چارچوب تحریم خرید و فروش محصولات غذایی آلوده به سم تعریف کنیم، آنگاه در این شرایط احتمال دارد که تولیدکنندگان متخلف، محصولات آلوده خود را در مناطقی غیراز مناطق آلوده شده توزیع کنند.

به طور مثال، اگر توت فرنگی شهر «الف» به انواع و اقسام سم‌ها آلوده باشد و وزارت بهداشت هم این منطقه را آلوده اعلام کند، در این صورت بیم آن می‌رود که تولیدکنندگان شهر «الف» محصولات آلوده خود را در شهر دیگری توزیع کنند.

به همین دلیل است که کارشناسان نظام سلامت تاکید دارند که مسئولان وزارت بهداشت باید علاوه بر نظارت بر خرید و فروش محصولات کشاورزی، باید در همان محل تولید محصولات کشاورزی هم نظارت بیشتری داشته باشند.

محصولات تولید داخل کنترل نمی‌شود

وزارت بهداشت اعلام کرده است که منبع تمام مواد غذایی بسته‌بندی شده خارجی از سوی وزارت بهداشت چک می‌شود.

رییس سازمان غذا و دارو نیز تصریح کرده است: نمونه‌برداری و بازرسی‌ به طور معمول انجام می‌شود و باقیمانده سموم و فلزات سنگین در محصولاتی چون برنج حتما تست می‌شود. بر اساس آخرین آمار در سال 93، یک درصد برنج‌های وارداتی از لحاظ وجود سموم و فلزات سنگین دچار مشکل بود و پس از بازرسی، به مبدا مرجوع شد.

در حالی که این مقام مسئول می‌گوید مواد غذایی باید از منابع معتبر وارد کشور شود و این سازمان از بازرسی مداوم محصولات غذایی وارداتی سخن می‌گوید، اما جالب است تمام محصولات کشاورزی تولید داخل بدون کنترل سموم وارد بازار می‌شود.

دیناروند نیز با تاکید بر این‌که تمام محصولات کشاورزی تولید داخل بدون کنترل سموم وارد بازار می‌شود، خاطرنشان می‌کند: باید اقداماتی نظیر آزمایش‌های ادواری انجام شود که مردم اطمینان خاطر یابند.

به عنوان مثال میوه، سبزی، برنج و گوشت به صورت تصادفی تست می‌شود که به آنها مطالعات مراقبتی پس از ورود محصول کشاورزی به بازار یا همان PMS گفته می‌شود، اما PMS در سال‌های اخیر ضعیف و حتی در سه چهار سال اخیر تعطیل شده بود.

وزارت بهداشت: نظارت‌ها را احیا می‌کنیم

در حالی که رییس سازمان غذا و دارو از ضعف مطالعات مراقبتی پس از ورود محصولات کشاورزی به بازار سخن می‌گوید و عمده این مشکل را به مدیریت چهار سال گذشته نسبت می‌دهد، اما حالا دیناروند از عزم این وزارتخانه برای احیای این مطالعات مراقبتی سخن گفته است.

دیناروند خبر می‌دهد: هم‌اکنون مجددا PMS را راه‌اندازی کرده‌ایم و برنامه جدی نظارتی برای سال 93 داریم. بر اساس مطالعات، در برخی میوه‌ها و سبزی‌ها باقیمانده سموم وجود دارد. در برخی فلزات سنگین بالاتر از حد مجاز و در برخی نیترات وجود دارد که سرطان‌زاست.

وی از آغاز مطالعه جامع پیرامون شناسایی ریسک فاکتورهای مربوط به محصولات کشاورزی از سال 93 خبر داده و یادآور می‌شود که بر اساس این مطالعات مشخص خواهد شد که یک محصول کشاورزی در کدام مناطق آلوده‌تر است.

فقط وزارت بهداشت مسئول نیست

رییس سازمان غذا و دارو معتقد است دست کم 90 درصد فرآورده‌های کشاورزی آلودگی سموم ندارد یا آلودگی آنها در حد مجاز است، ولی کمتر از 10 درصد محصولات کشاورزی دچار مشکل است که آلودگی برخی از آنها در حد قابل قبول و آلودگی برخی بیش از حد مجاز است.

اما با توجه به این‌که آمار 10 درصد مواد غذایی آلوده هم کم نیست و اصلا معلوم نیست آن گروه از محصولات کشاورزی که مصرف می‌کنیم، جزو آن 90 درصد سالم است یا در زمره محصولات آلوده قرار دارد، به همین دلیل مقابله با این مواد آلوده می‌تواند سلامت عمومی را هم ارتقا دهد.

البته این کار فقط وظیفه وزارت بهداشت نیست و رییس سازمان غذا و دارو هم در گفت و گو با جام‌جم تاکید می‌کند: برای مقابله اساسی با این مشکل باید همه ارگان‌های مربوط با یکدیگر همکاری کنند.

دیناروند عنوان می‌کند: وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت تولید محصول را بر عهده دارد و باید تمهیداتی بیندیشد که اصلا آلودگی عمدی متوجه محصولات نشود. این وزارتخانه می‌تواند محصولات را کاملا ردیابی کند و با نظارت‌های نامحسوس، مداوم و سختگیرانه، آن را تحویل مسئول بعدی یعنی وزارت بهداشت بدهد.

این مقام مسئول معتقد است اگر موارد ذکر شده از سوی جهاد کشاورزی به معنای تمام و کمال انجام شود و افراد غیر متعهد به نظام سلامت به نسبت جرم مشمول مجازات‌های تعریف شده شوند، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

همچنین بر اساس قانون، بهداری‌های هر منطقه نیز موظفند میوه، سبزی، تره‌بار و خوراکی‌های سمپاشی شده را قبل از عرضه به بازار، معاینه کرده و در صورت موجود بودن بقایای سم، موضوع را به شهرداری یا دیگر مقامات اعلام کنند تا از فروش آن جلوگیری شود.

بنابراین بدیهی است در صورتی که سه ضلع وزارت بهداشت، وزارت کشاورزی و تولیدکنندگان با یکدیگر همکاری داشته باشند، در آن صورت می‌توان امیدوار بود که این عزم ملی به کاهش عرضه محصولات کشاورزی آلوده در بازار منجر شود.

امین جلالوند‌ -‌ گروه جامعه