زنانه :خونریزی غیر طبیعی رحم

این دو هورمون در طول دوره، نوساناتی دارند که با قطع آنها پدیده ای به نام خونریزی ماهانه اتفاق می افتد. گاه مقدار، طول دوره و فواصل بین دو دوره ممکن است دستخوش تغییراتی شود و برای خانم ها نگرانی هایی را پدید آورد.  درباره خونریزی های غیرعادی واژن و تغییرات عادی و غیرعادی آن  با دکتر طاهره فروغی فر، متخصص زنان و نازایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت وگو کردیم.

خونریزی غیرطبیعی در چه سنی ممکن است رخ دهد؟

خونریزی غیرطبیعی در هر سنی، از بدو تولد تا سال ها بعد از یائسگی رخ می دهد. وقتی نوزاد دختر متولد می شود، رحم کوچکی در محوطه لگنی وجود دارد. اگر خونریزی ماهانه را در دختران کوچک نمی بینیم به این دلیل است که برای شروع عادت ماهانه حتما باید تغییر و تحولی در ساختار دستگاه های جنسی و مهم تر از همه تکامل تخمدان ها و فعالیت آنها ایجاد شود که این تکامل چند سال بعد از تولد نوزاد دختر طول می کشد. بنابراین برای شروع خونریزی دو هورمون جنسی استروژن و پروژسترون ضروری است.

اما گاهی شکایتی از مادرانی که بتازگی صاحب فرزند دختر شده اند شنیده می شود که در پوشک نوزاد دخترشان لکه خونی دیده شده است؟

نوزاد دختر وقتی درون رحم است، تحت تاثیر هورمون های استروژن و پروژسترون است. وقتی از محیط رحمی خارج می شود، هورمون ها نیز یکباره قطع می شون و در این زمان ممکن است مادر متوجه لکه خونی در پوشک نوزاد خود شود. البته این موضوع چندان اهمیتی ندارد و خیلی زود برطرف می شود و جای نگرانی هم ندارد. فقط مادران باید دقت کنند که منشا این خون از مجرای ادرار یا مقعد کودک نباشد، زیرا این موارد مهم بوده و نیازمند پیگیری دقیق است .

فرض کنیم کودکی پیش از این دچار خونریزی شده، چه باید کرد؟

خونریزی در کودکان به دلیل بدخیمی ها در سنین قبل از بلوغ بسیار نادر است. بنابراین وقتی در لباس زیر کودک دختر، خون دیده می شود چند احتمال مطرح می شود؛ مورد اول اطمینان از این که کودک مورد سوءاستفاده جنسی قرار نگرفته باشد. در این مواقع حتما کودک را به یک متخصص زنان ارجاع دهید و مورد بعدی وجود جسم خارجی در واژن است. کودکان در سن پایین بسیار کنجکاو هستند و تمام منافذ بدن خود را جستجو می کنند و احتمال دارد شیء کوچکی را وارد واژن کنند که گاهی شیء درون واژن می ماند و ترشحات خون آلود و چرکی ایجاد می کند و مورد دیگر ضربه های وارد شده به ناحیه تناسلی هنگام دوچرخه سواری، افتادن و سر خوردن است که برای والدین مشکلاتی را به وجود می آورد.

در باره بلوغ دختران نیز کمی صحبت کنید .

خونریزی عادت ماهانه، آخرین مرحله بلوغ جنسی است و اغلب نیز بی نظمی هایی در آن دیده می شود. معمولا در ابتدای شروع عادت ماهانه دختران، محورهای مغزی تخمدانی بدرستی عمل نمی کنند، تخمک گذاری وجود ندارد و این مساله باعث می شود بی نظمی در زمان خونریزی و حجم آن مشاهده شود. درمان خاصی برای این مشکل وجود ندارد ولی بعد از گذشت دو سال، بدن نظم طبیعی خود را به دست می آورد.

گاهی فاصله  خونریزی ها نانظم می شود ، علت جیست ؟

برخی از خانم ها هر ماه در یک روز خاص عادت ماهانه شان آغاز می شود. برخی نیز هر 28 روز یا 23 روز و تعدادی نیز با چند روز دیرتر یا زودتر پریود می شوند، اما نکته مهمی را که باید مد نظر داشته باشیم، این است که خونریزی ها نباید بیش از 42 روز و کمتر از 21 روز اتفاق بیفتد. همچنین بیش از هفت روز خونریزی نیز غیرعادی تلقی می شود. البته هر خانم باید به شرایط فیزیولوژیک بدن خود واقف بوده و از هر گونه تغییر غیرعادی در بدنش آگاه شود. گاهی بیماران با این شکایت به ما مراجعه می کنند که پریودشان چند روز دچار تاخیر شده است. در این موارد با توجه به شرایط بیمار تصمیم می گیریم.

منظورتان از شرایط بیمار چیست؟

فرض کنیم خانم متاهلی به ما مراجعه می کند. در این موارد حتما احتمال حاملگی را مدنظر می دهیم و تست بارداری درخواست می کنیم. حتی برخی از خونریزی های غیرعادی در یک خانم شوهردار ممکن است به دلیل سقط خودبه خودی بوده و بیمار از حاملگی خود مطلع نباشد. شایع ترین بی نظمی های قاعدگی در سنین باروری صورت می گیرد. یک نفر از هر سه زنی که قرص های ضدبارداری مصرف می کنند، ممکن است دچار خونریزی های غیرعادی در وسط عادت ماهانه شوند. البته این موضوع چندان مهم نیست و با آموزش برطرف می شود. این دسته از خانم ها باید به مصرف قرص ادامه دهند تا بدن کم کم به آن عادت کرده و خود را با هورمون های جدید وارد شده وفق دهد. موارد گفته شده شایع ترین خونریزی های رحمی غیرعادی در زنان بارور محسوب می شود، اما مواردی هست که جدی تر بوده و نیازمند درمان و پیگیری بیشتری است.

این موارد چه چیزهایی را شامل می شود؟

سایر بیماری هایی که به خونریزی های غیرطبیعی رحمی منجر می شود گسترده بوده و فقط به شایع ترین آنها اشاره می کنیم. یکی از علل مهم، مشکلات هورمونی است. افرادی که دچار اختلالات تیروئیدی مانند کم کاری و پرکاری غده تیروئید هستند یا بیماری هایی مربوط به غده هیپوفیز دارند یا مبتلا به دیابت هستند، بیشتر در معرض بی نظمی های قاعدگی قرار دارند .

مورد بعدی به اشکالاتی در ساختار رحم برمی گردد. برخی از بیماران پولیپ یا میوم های رحمی دارند. پولیپ ها و میوم ها، خونریزی های غیرطبیعی و گاه غیرقابل کنترلی به وجود می آورند که جراح ناگزیر از خارج کردنشان است. البته ضایعات و مشکلات دهانه رحم نیز ممکن است باعث خونریزی های غیرعادی شود. مهم ترین موردی که همه پزشکان باید نسبت به آن واقف باشند، وجود بدخیمی های رحمی است. بدخیمی های رحم اغلب با خونریزی های مشکوک آشکار می شود و در هر سنی ممکن است بروز کند، اما برای رفع هر گونه ابهام در این زمینه باید نمونه برداری از دیواره رحم و سایر آزمایش ها انجام شود. بخصوص وقتی بیمار در سن یائسگی قرار دارد، اگر بتازگی داروهای هورمونی استفاده نکرده باشد، خونریزی باید به طور جدی پیگیری شود. در یک زن یائسه هر گونه خونریزی، غیرعادی و خطرناک است.

پیگیری در هر نوع خونریزی غیرعادی چگونه است؟

در همه بیماران با خونریزی های مشکوک و شدید قاعدگی آزمایش خون، تست حاملگی، بررسی مشکلات انعقادی، سونوگرافی رحمی – لگنی و پاپ اسمیر (بررسی دهانه رحم یا سرویکس) را انجام می دهیم. در صورت وجود پولیپ یا میوم، سونوگرافی سریال درخواست می کنیم و در صورت احتمال بدخیمی، حتما از رحم نمونه برداری می شود. ولی در زنان یائسه هر گونه خونریزی رحمی بسیار جدی گرفته می شود و از همان ابتدا تشخیص های تخصصی و نمونه برداری به عمل می آوریم.