نگرانی‌های اسرائیل و عربستان از توافق هسته‌ای

آسوشیتدپرس نوشت: موضع اسرائیل و موضع کشورهای عربی  خلیج (فارس)،به رهبری عربستان سعودی،‌ در ارتباط با علامت‌های تاریخ ساز اخیر تهران در نزدیک شدن به واشنگتن  هر روز به هم نزدیک‌تر می شود.

این نزدیکی را در لحن سیاسی مقامات اسرائیلی و مقامات کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس نیز می توان مشاهده کرد. آنها مواضع تندی در قبال احتمال دستیابی به نوعی توافق در مذاکرات هسته ای ژنو اتخاذ کرده اند. آنها خواستار آن هستند که غنی سازی اورانیوم در ایران به طور کامل متوقف شود.

تئودور کاراسیک،  تحلیل گر مسائل امنیتی و سیاسی در «موسسه خاور نزدیک و تحلیل نظامی خلیج (فارس)» می گوید: «در این جا چنین به نظر می رسد ضرب المثل «دشمن دشمن من دوست من است» درباره ایران مصداق دارد.»‌

دان گیلرمان، از سفرای سابق اسرائیل در سازمان ملل متحد،‌ می گوید احتمال این که یک گشایش دیپلماتیک عمده در روابط بین اسرائیل و شیخ نشین های منطقه خلیج (فارس)‌ حادث شود اندک است، اما آنها نگرانی های مشترکی درباره ایران و برنامه های هسته ای این کشور دارند.

 وی می افزاید این امر باعث شده است  که اسرائیل و کشورهای عربی منطقه خلیج فارس تماس های پنهانی  و «روابط نزدیک» در خصوص مسائل دفاعی و دیگر منافع راهبردی از طریق مجاری مختلفی مانند سازمان ملل متحد بر قرار کنند.

تشدید نگرانی های اسرائیل و کشورهای عربی منطقه خلیج فارس در خصوص برنامه ها و فعالیت های هسته ای ایران می تواند همپوشانی جدیدی در منافع اسرائیل و این کشورها به وجود آورد.

امریکا این روزها به علت کنار گذاشتن هم پیمانان قدیمی واشنگتن به قیمت تلاش برای حل و فصل بن بست به وجود آمده درباره مسئله هسته ای ایران مورد انتقادات گسترده قرار گرفته است.

دولت مصر و رهبران این کشور به کمک های مالی که از کشورهای عربی منطقه خلیج فارس دریافت می کنند وابسته هستند. مصر همچنین در صدد احیای روابط خود با اسرائیل است. به یاد داشته باشیم که اخوان المسلمین از معاهده صلحی که دولت مصر در اواخر دهه 1970 با اسرائیل امضا کرد بسیار عصبانی و ناراضی بود.

عربستان سعودی و دیگر کشورهای عرب منطقه خلیج فارس در تامین پول و سلاح برای کمک به شورشیان مخالف دولت سوریه و شکل دهی به جنگی نیابتی با ایران در خاک سوریه نقش مهمی ایفا می کنند. ایران مهمترین حامی بشار اسد،‌ رئیس جمهور سوریه،‌ در منطقه خاورمیانه است.  روز سه شنبه،‌ یک گروه مرتبط با القاعده اعلام کرد دو انفجار را در مقابل سفارت ایران در بیروت ترتیب داده است. این انفجارها به کشته شدن 23 نفر انجامید. در این حادثه یک دیپلمات ایرانی نیز کشته شد.

در چنین شرایطی شاید اسرائیل بتواند امیدواری بیشتری داشته باشد که از کمک و اطلاعات سعودی ها بهره جوید. عربستان سعودی از ابتکار صلح سال 2002 بین اسرائیل و اعراب حمایت مهمی به عمل آورد. ریاض همچنین می تواند نقش مهمی در مذاکرات آتی اسرائیل و فلسطینی ها ایفا کند.

مئیر جاودانفر، تحلیل گر اسرائیلی ایرانی تبار،  می گوید:‌ «یک توافق هسته ای (با ایران)‌ می تواند همکاری های سیاسی پشت صحنه بین اسرائیل و کشورهای (عربی) خلیج فارس را تشدید کند،  به ویژه اگر بحث لابی کردن در واشنگتن و بروکسل مطرح باشد.»

وزیر امور خارجه ایران بعد از انفجارهایی که در مقابل سفارت ایران در بیروت روی داد اسرائیل را در این حادثه مقصر دانست. اما حزب الله لبنان و مقامات سوریه نیز انگشت اتهام را به سوی عربستان سعودی نشانه رفتند. عربستان سعودی یکی از مهمترین حامیان شورشیان مخالف دولت سوریه است. قطر دیگر هم پیمان عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس نیز از دیگر حامیان سرسخت شورشیان مخالف دولت سوریه است.

روز دوشنبه، خبرگزاری رسمی عربستان سعودی بیانیه ای را منتشر کرد که در آن مطالب مندرج در شماره روز یکشنبه نشریه انگلیسی ساندی تایمز،‌ چاپ لندن،‌ قویا رد شده بود. این نشریه انگلیسی گزارش داده بود عربستان سعودی و اسرائیل سرگرم تهیه طرح های حمله اضطراری هستند تا در صورت ناتوان ماندن دیپلماسی در حل و فصل مسئله  هسته ای ایران به جمهوری اسلامی حمله شود.

از سوی دیگر، ایران هر گونه تلاش برای دستیابی به بمب هسته ای را رد کرده و اعلام کرده است این کشور تنها به دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است. همچنین، هر گونه توافق هسته ای بین ایران و قدرت های بزرگ جهانی می تواند به کاهش نگرانی ها درباره فعالیت ها و برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی منتهی شود.

روز یکشنبه،  بنیامین نتانیاهو،‌ نخست وزیر اسرائیل،‌ هشدار داد در صورتی که به نظر آید ایران در مسیر ساخت سلاح هسته ای است،  اسرائیل این آمادگی را دارد که از خود دفاع کند.

عربستان سعودی،‌ که به طور معمول لحن سیاسی دیگر کشورهای عربی منطقه خلیج فارس را مشخص می کند، ایران را یک همسایه خطرناک می داند.

عربستان سعودی و هم پیمانان این کشور در منطقه خلیج فارس خریداران پولداری برای سلاح های جنگی و هواپیماهای امریکایی هستند. در عین حال،‌ وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) حضور گسترده ای در کشورهای عربی منطقه خلیج فارس دارد. از جمله این که مقر ناوگان پنجم نیروی دریایی امریکا  در بحرین قرار دارد.

جان کری در سفر ماه میلادی جاری خود به خاورمیانه به شاهزاده سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، اطمینان داد که «روابط عمیق» واشنگتن (با ریاض)‌ بسیار مستحکم و دیرپاست.

عربستان سعودی از صرف نظر کردن  آمریکا از اجرای  تصمیم خود برای حمله به سوریه خشمگین بود. امریکایی ها به دنبال آن بودند که به علت استفاده رژیم سوریه از سلاح شیمیایی به اقدام نظامی علیه دمشق مبادرت ورزند، اما ترجیح دادند طرحی را که روسیه در ارتباط با نابود کردن زرادخانه تسلیحات شیمیایی سوریه تهیه کرده بودند مورد حمایت قرار دهند.

عربستان سعودی مهمترین حامی شورشیان مخالف دولت سوریه است. این کشور کمک های خود را از کانال هایی که گمان می رود نظارت بر آنها بر عهده شاهزاده بندر بن سلطان، رئیس اطلاعات سعودی، است در اختیار شورشیان مخالف بشار اسد قرار می‌دهد.

مدت کوتاهی پیش از سفر جان کری به عربستان سعودی،‌ ریاض از پذیرش کرسی غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد خودداری کرد. این اقدام دولت عربستان سعودی به طور عمده در اعتراض به سیاست های امریکا در خاورمیانه صورت گرفت.

گیلرمان، دیپلمات اسرائیل سابق، می گوید:‌ «ما دشمن مشترکی به نام ایران داریم و مسائل ناامید کننده ای را از ناحیه هم پیمانان خود،‌ به ویژه امریکا، شاهد بوده ایم. این مسئله به شکل گیری نوعی ائتلاف راهبردی عجیب بین اسرائیل و کشورهای عربی منطقه خلیج (فارس)‌ انجامیده است.»

رهبران کشورهای عربی منطقه خلیج فارس در اظهار نظرهای عمومی خود از اسرائیل فاصله می گیرند، اما آنها کاملا جدا از یکدیگر نبوده اند.

جسورانه ترین ارتباطات (با اسرائیل)‌ تا کنون از سوی قطر شکل گرفته است. قطر کشوری است که شبکه تلویزیونی پرطرفدار الجزیره از آنجا برنامه پخش می کند. این کشور به اسرائیل اجازه داد یک دفتر تجاری در قطر ایجاد کند. با این حال، بعد از حملات اسرائیل به غزه در اواخر سال 2008 این دفتر تجاری در قطر تعطیل شد.

کسانی که گذرنامه اسرائیلی داشته باشند عموما اجازه ورود به کشورهای عربی منطقه خلیج فارس را ندارند. علت این امر نبود روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و این کشورهاست. با این حال، کشورهای عربی منطقه خلیج فارس در ارتباط با ورود برخی ورزشکاران و برگزاری برخی همایش های بین المللی استثنایی های قائل شده اند.

ایگال پالمور، سخنگوی وزارت امور خارجه اسرائیل، می گوید اسرائیلی هایی که به دنبال عزیمت به کشورهای عربی منطقه خلیج فارس هستند احتمالا مجبور هستند در صورتی که دارای تابعیت دوگانه باشند، از گذرنامه دوم خود را نیز به همراه داشته باشند.

اوزی دایان، از نظامیان ارشد سابق در اسرائیل و مشاور امنیت ملی در اسرائیل، می گوید اسرائیل به عنوان تنها هشدار دهنده درباره برنامه هسته ای ایران مطرح است(باشگاه خبرنگاران)