با سرمازدگی چه کنیم؟

یکی از روش‌های دفاعی بدن انسان در مقابله با سرمای محیط این است که رگ‌های محیطی تنگ می‌شود تا حرارت بدن حفظ شود.

برای جلوگیری از آسیب اندام‌های انتهایی هر چند دقیقه یکبار رگ‌ها باز می‌شود تا خون جریان یابد و دوباره بسته می‌شود.

زمانی که سرمای محیط شدید باشد و اقامت در سرما طولانی شود بدن انسان اندام‌های انتهایی را فدا می‌کند تا بتواند از سرمازدگی و مرگ جلوگیری کند.

به این ترتیب رگ‌های محیطی یکسره منقبض می‌ماند و اندک اندک خون کمی که در این رگ‌ها جاری است در مجاورت هوای سرد شروع به یخ‌زدن می‌کند.

اندام یخ‌زده در ابتدا دردناک می‌شود و سپس بی‌حسی به آن اضافه می‌شود. رنگ اندام معمولا کبود و رنگ پریده است.

نکته‌ای که باید به خاطر سپرد این است که کفش و لباس خیلی تنگ با فشار روی رگ‌ها می‌تواند این روند را تسریع کند.

اولین اقدام درمانی برای این بیماران رساندن سریع آنان به محیط گرم است. اقدام بعدی گرم کردن آرام اندام‌های یخ‌زده است.

در این مرحله آنچه که اهمیت اساسی دارد، این است که هرگز نباید اندام یخ‌زده را در معرض گرمای شدید و مستقیم قرار دهیم، زیرا گرم‌شدن اندام یخ‌زده قبل از برقراری جریان خون باعث مرگ سلول‌های عضو مبتلا می‌شود.

از طرفی به دلیل بی‌حس بودن اندام یخ‌زده ممکن است سوختگی شدیدی بدون این که فرد متوجه شود در اندام مبتلا رخ دهد و آسیب را تشدید کند. نکته دیگر این است که هرگز نباید عضو یخ‌زده را مالش دهیم.

هرگز نباید بدون داشتن امکانات کافی اقدام به گرم‌کردن اندام کرد. به عنوان مثال اگر در یک پناهگاه کوهنوردی با اقدام به گرم‌کردن آب شروع به درمان دست و پای یخ‌زده یک مصدوم کنیم، ولی به دلیل اتمام سوخت نتوانیم درمان را تکمیل کنیم و اندام‌ها دوباره شروع به سردشدن کند در این صورت آسیب بیشتری را به اندام مبتلا وارد ساخته‌ایم.

بعد از مهیاشدن شرایط باید مایعی گرم با دمای 37 تا 40 درجه تهیه کنیم و با افزودن مداوم آب گرم و پایش مداوم با دماسنج دما را در این محدوده حفظ کنیم.

با غوطه‌ور کردن اعضای یخ‌زده در این مایع، اندک‌اندک جریان خون باز خواهد شد و عضو حیات خواهد یافت البته کار به همین راحتی تمام نمی‌شود. جریان یافتن دوباره گردش خون درد شدید و طاقت‌فرسایی را موجب می‌شود که ادامه درمان را غیرممکن می‌سازد و در این شرایط فقط با مسکن‌ هایی قوی مثل آمپول‌های مخدر می‌توان کار را ادامه داد.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد