هزاران سرود و سمفونی برای 8 سال دفاع

دسته‌ای از این آثار، موسیقی‌های سمفونیک جنگ هستند که حال و هوایی متناسب با روزگار جنگ داشتند و زنده، روایی و برانگیزاننده بودند. هر چند تعداد این آثار اندک است، اما از آنجا که در یک شرایط حساس تولید شده و کاملا ایرانی هستند، آثاری در خور توجه محسوب می‌شوند.

در این دوره آهنگسازان ایرانی سمفونی‌هایشان را به قول معروف ایرانیزه و می‌توان گفت به نوعی آن را بومی کردند. در این دوره هنرمندان از سازبندی ارکستر سمفونیک یا ارکستر بزرگ که گاهی یک یا دو ساز سنتی ایرانی هم در آن وجود داشته استفاده می‌کردند که از این میان می‌توان به قطعه «خرمشهر عزیز» اثر مجید انتظامی اشاره کرد که با ارکستر سمفونیک اجرا شد.

ساخت این ژانر از موسیقی پس از پایان جنگ هم از سوی هنرمندان ادامه یافت، به طوری که نخستین سمفونی مرتبط با جنگ سمفونی«فلک‌الافلاک» کامبیز روشن‌روان بود. این آهنگساز این اثر را با الهام از موسیقی لرستان ساخت. همچنین نغمه «دایه دایه وقت جنگه» هم در همین اثر سازبندی شد و شکل ارکسترال به خود گرفت. روشن روان این اثر را با الهام از قلعه تاریخی فلک‌الافلاک در لرستان به همین اسم نامگذاری کرد. از دیگر سمفونی‌های مرتبط با جنگ می‌توان به سمفونی خرمشهر، ایثار، صلح و این فصل را با من بخوان به آهنگسازی مجید انتظامی و نیز سمفونی ایثار شاهین فرهت اشاره کرد.

کوچک‌ترین کار برای شهدا

شاهین فرهت، سازنده سمفونی «شهید» است. فرهت درباره این سمفونی می‌گوید: من در دوران جنگ زندگی عادی خودم را کردم، در حالی که جوانان زیادی که آرزوهای فراوان برای زندگی آینده‌شان داشتند به جنگ رفتند و شهید شدند. او می‌افزاید: چنین رشادت‌هایی را من در این سمفونی با فرم سونات نشان دادم، چرا که فرم سونات برای نشان‌دادن آرزوها و تلاش جهت رسیدن به آرمان‌ها، ظرفیت خوبی دارد. این آهنگساز با بیان این که ساخت چنین سمفونی کوچک‌ترین کاری بود که می‌توانستم برای شهدا انجام دهم، اظهار می‌کند: چنین کارهایی در این ژانر در کشور ما بسیار جوان است، اما در عین حال جوانان علاقه زیادی به این قبیل آثار نشان می‌دهند.

یاد سربازان گمنام در سمفونی «سرداران» و «اروندرود»

سمفونی «اروندرود» از ساختاری بین‌المللی و سمفونی «سرداران» از تمی ملی و تا حد فولکلور برخوردار است. این دو از دیگر آثار سمفونیکی است که پس از دوران جنگ به سفارش بنیاد حفظ و آثار ارزش‌های دفاع مقدس توسط محمد سعید شریفیان ساخته شد. شریفیان سمفونی سرداران را به یاد یک سرباز گمنام هشت سال دفاع مقدس ساخته که به گفته او سرباز گمنام در این سمفونی یک نماد جهانی است. او همچنین سمفونی اروند‌رود را نیز با الهام از رود اروند در خوزستان ساخت.

شنونده از مضمون و ریتم این اثر، آماده‌سازی فضای رزمی، تکاپو و حرکت همراه با احساسات عمیق و شور و شعف، آماده‌سازی روحی با مناجات و ظرافت‌های روحی در اعتقادات شخصی، فضای سنگین و خشن حرکات و عملیات جنگی و رزمی، توصیف شهادت و تصویر پیروزی را به کمک سازهای موسیقی کلاسیک دریافت می‌کند.

مرد موسیقی دفاع مقدس در ایران

مجید انتظامی به واسطه ساخت بسیاری از موسیقی‌های فیلم‌های مربوط به جنگ تحمیلی، آهنگساز ویژه دفاع مقدس شناخته می‌شود. وقتی نام این هنرمند به میان آورده می‌شود ناخودآگاه موسیقی فیلم «از کرخه تا راین» در ذهن همه جا خوش می‌کند و موسیقی دلنشین آن در گوش مردم طنین می‌اندازد.

انتظامی با هنرنمایی در موسیقی فیلم بوی پیراهن یوسف، آژانس شیشه‌ای، آخرین پرواز، پوتین، گذرگاه، دوئل، حمله به اچ ۳ و... جایگاه خاصی میان مردم دارد. در کنار مجید انتظامی دیگر آهنگسازانی هم بودند که چند موسیقی فیلم جنگی ساختند که از آن میان می‌توان به فریدون شهبازیان، آریا عظیمی‌نژاد، محمدرضا علیقلی و... اشاره کرد.