بندر 300 ساله گمیشان در کما

گلستان 100 کیلومتر از نوار ساحلی دریای خزر را به خود اختصاص داده است ولی برخلاف دیگر همسایگانش در مازندران و گیلان، بهره ناچیز از صنعت دریانوردی و کشتیرانی برده است.

راه اندازی بندرخصوصی خواجه نفس که از آن به عنوان نخستین بندرخصوصی کشور یاد می شد، می توانست، آرزوی دیرینه گلستانها را در توسعه صنعت کشتیرانی در منطقه برآورده سازد، اما این طرح همچنان با گذشت سالها نیمه کاره مانده است.

مدال اولین بندر خصوصی کشور بر سینه گیلان

اگرچه رضا غلامی معاون سابق برنامه ریزی گلستان دو سال پیش خبر داده بود که تا پایان سال 90 شاهد پهلوگیری کشتی پنج هزار تنی در سواحل بندر «خواجه نفس» خواهیم بود، اما عمر مدیریتی وی نیز برای شنیدن سوت کشتی ها در این بندر کفاف نداده است و اولین بندر خصوصی کشور به استان گیلان و به بندر چندمنظوره آستارا رسید.
 
افسانه خارج شدن اقتصاد ایران از حالت دولتی که سالهاست آرزوی دوستداران اقتصاد در گلستان است، علیرغم شعارها و تلاشهایی برای خصوصی سازی همچنان دست نیافتنی است و خبر تاسیس بندر خصوصی ایران در خزر که نشان از حرکت صنعت دریایی کشور به سوی بهره وری و سود دهی دارد؛ در این میان می‌توانست خبر امیدوار کننده‌ای در گلستان باشد.  
 
بندر خواجه نفس، که در زمینی به وسعت ۱۷۶ هکتار و با سرمایه گذاری اولیه یک هزار میلیارد ریال درمنطقه خواجه نفس گمیشان در حال احداث است قرار است که تنها برای کاربری تجاری مورد استفاده قرار گیرد و سه کشور ایران قزاقستان و روسیه را به هم پیوند دهد.

 
طول موج شکن غربی این بندر به مساحت هزار و ۳۴۰ متر است که هزار و ۱۶۰ متر آن اجرا شده است و ۱۶۰ متر آن باقی مانده است. همچنین موج شکن شرقی نیز هزار و۱۱۰ متر طول دارد که تاکنون ۴۵۰ متر اجرا شده است و عملیات اجرایی ادامه دارد.
 
ساخت یک اسکله، موج شکن غربی و شرقی و انجام عملیات لایروبی با آبخور حداقل پنج متر برای ورود شناورهای حداکثر پنج هزارتن در فاز اول این بندر در حال ساخت، پیش بینی شده است.
 
کاربری بندر خواجه نفس از مراحل اولیه شروع به کار آن تجاری خواهد بود از سال ۸۵ که مجوز تاسیس این بندر صادر گردیده کاربری تجاری برای این بندر تعریف وماهیت بندر مذکور یک بندر تجاری توسط شرکت خصوصی طرح وتوسعه در دست احداث است.
 
این بندر طبق توافقات صورت گرفته در آستاراخان توسط روس‌ها و در سه فاز لایروبی می‌شود که در فاز یک تا عمق چهار ونیم متر وطول کانال ۲. ۵ کیلومتر با حجم لایروبی ۸۸۰ هزار متر مکعب خواهد بود و آوردن کشتی تا تا ظرفیت سه هزارتن را می‌سور می‌سازد و در فاز دوم تا عمق شش متر وطول کانال چهار کیلومتر و حجم لایروبی تا دو میلیون متر مکعب خواهد رسید وآوردن کشتی تا هفت هزارتن را می‌سر می‌کند.
 
طرح توسعه بندر خواجه نفس تا سقف ۱۷ پست اسکله چند منظوره دیده شده است که بعد از اجرای فاز یک با سرمایه گذاری بخش خصوصی امکان اجرا دارد.
 
بندرخواجه نفس در غرب گلستان واقع شده است و امید است با آغاز به فعالیت این بندر شاهد افزایش رونق اقتصادی در این استان کشور پس از اتصال به بازار‌های منطقه‌ای قزاقستان و روسیه باشیم.

کاربری تفریحی بنادر گلستان

علاوه بر بندر خواجه نفس دو بندر در گز و ترکمن گلستان نیز وجود دارد که کاربری بندرگز به صورت گردشگری، توریستی و تفریحی تغییر پیدا کرده و با توجه به شرایط موجود و نوسانات آب دریا، تنها کاربری کاربردی برای بندر گز، گردشگری تفریحی است.
 
کاربری بندرترکمن که در دو دهه گذشته به صورت بندر چند منظوره تعریف شده بود، کاربری جدید و با توجه به شرایط موجود آن هنوز تعریف نشده و در دست بررسی است.
 
اداره بنادر و کشتیرانی گلستان در سال 86 رسما فعالیت خود را آغاز کرد و وظایف این اداره از وظایف 25 گانه قانونی سازمان بنادر و دریانوردی تبعیت می کند.

خواجه نفس انقلابی در اشتغال گلستان ایجاد می کند

دکتر محمد جواد نظری مهر نماینده مردم کردکوی و بندرگز ، بندرترکمن و گمیشان در مجلس شورای اسلامی نیز درباره بندر خواجه نفس می گوید:  بهره‌ برداری از این طرح موجب انقلابی در اقتصاد و اشتغال استان گلستان می‌شود.
 
وی با بیان این که بندر خواجه نفس شهرستان گمیشان از حدود ۳۰۰ سال قبل در امر تجارت مشغول بوده است، افزود: بیشتر مردم این حوزه انتخابیه به ‌وسیله این بندر امرار معاش و زندگی می‌کردند.

روند کند ساخت بندر

نماینده مردم غرب استان در مجلس شورای اسلامی با بیان این که حدود ۱۵ سال است که مدیریت و ساخت بندر خواجه نفس به بخش خصوصی واگذار شده است، گفت: متأسفانه به‌علت کمبود اعتبار ساخت طرح بندر خواجه نفس به کندی پیش می‌رود.
 
وی با بیان این که بهره‌برداری از طرح ساخت بندر خواجه نفس موجب انقلابی در اقتصاد و اشتغال منطقه می‌شود، افزود: بهره‌برداری از این طرح توسعه بخش کشتیرانی و صیادی استان گلستان را در پی دارد لذا دولت باید برای پیشبرد طرح‌هایی که بخش خصوصی عهده‌دار آن است نظارت خود را بیش از پیش افزایش دهد.
 
به تاکید کارشناسان توسعه اقتصادی گلستان، اشتغالزایی در مناطق محروم، استفاده از توانایی‌های بالقوه استان، تقویت زیرساخت‌های ارتباطی کشورهای حاشیه دریای خزر و توسعه صادرات غیرنفتی و ترانزیت کالا از روسیه، قزاقستان و چین از اهداف احداث بندراختصاصی خواجه است.
 
بنادر و اسکله های استان گلستان شامل بنادر گز، ترکمن و خواجه نفس می باشد که تحت نظارت اداره کل بنادر و دریانوردی استان گلستان مستقر در بندر گز فعالیت می‌کنند.

 
استان گلستان، در بخش تجارت و بازرگانی که عامل شتاب بیشتر قطار توسعه استان است قابلیت و توانمندی قابل توجهی دارد که وجود بنادر ترکمن، گز و نیز بندر خواجه نفس به رونق هرچه بیشتر این بخش کمک شایان توجهی خواهد کرد.
 
ناحیه خواجه نفس در سواحل دریای خزر استان گلستان و در شمال  بندر ترکمن ولی خارج از محدوده خلیج آشوراده و غرب ناحیه استان گلستان واقع شده است و به همین دلیل تحت تاثیر شرایط محدود کننده خلیج آشوراده از لحاظ عمق و بهره برداری شناور نیست که امتیاز مهمی بشمار می رود و بندر در حال احداث خواجه نفس دارای بزرگترین حوضچه آرام و بعنوان بزرگترین بندر چند منظوره دریای خزر در حال ساخت است.
 
شرکت طرح و توسعه بندر خواجه نفس در این ارتباط و در راستای تحقق طرح، اقدامات مورد لزوم را انجام که خلاصه آن بدین قرار  است، اخذ موافقت اصولی نامه شماره 4675 مورخ 25 اردیبهشت 1383 از سازمان بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، تمدید موافقت اصولی طی نامه شماره 16713 /ص مورخ 18 مهر 1384 از سازمان بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، انتخاب مهندسین مشاور مادر دریایی و مهندسین مشاور  سواحل و بنادر  و انعقاد قرار داد با آنها به منظور انجام مطالعات مورد لزوم و تهیه گزارش از جمله اقدامات است.
 
مطالعات طرح توجیهی، فنی و اقتصادی، مطالعات امکان سنجی، مطالعات آزمایش فنی و مکانیک خاک (ژنوتکنیک)، تهیه گزارش طراحی پایه (بیسیک) طرح، تهیه نقشه جانمای بندر، تهیه طرح جامعه و نقشه های اجرایی اسکله و موج شکن ها و تاسیسات بندری، تهیه تراز آب بر اساس رقوم محلی، تهیه  محدوده هیدرو گرافی، توپوگرافی، آب نگاری، مطالعات هیدرو دینامیک و رسوب، تهیه نقشه لایروبی حوضچه بر اساس کشتی طرح، برآورد حجم عملیات لایروبی و هم چنین مطالح مورد نیاز موج شکن ها و اسکله ها از دیگر اقدامات است.(مهر)