هشدار نسبت به تخریب‌های انتخاباتی

چنین اقداماتی از آن جهت مناسب است که می‌تواند شرایط ارتباط با مردم را فراهم آورد و برتری‌ها و برنامه‌های نامزدها را در معرض قضاوت مردم قرار دهد.با وجود این گاهی دیده شده که برخی رسانه‌ها یا طرفداران نامزدها دانسته یا ندانسته برای تقویت و تائید نامزد مورد نظرشان، مسائلی را مطرح می‌کنند که به نحوی آرامش فضای انتخابات را برهم زده و شخصیت متفاوتی از رقبا ارائه می‌دهد و آنها را تخریب می‌کند.

این بداخلاقی‌های انتخاباتی در حالی روی‌می‌دهد که طرح بسیاری از این مسائل بدون سند و مدرک صورت می‌گیرد و اتهاماتی به برخی نامزدها نسبت داده می‌شود که وجود خارجی ندارد.

بداخلاقی‌ها فقط به طرح ادعاهای بدون سند و مدرک نیز محدود نمی‌شود و برخی رسانه‌ها و افراد به تخریب شخصیت رقیبان انتخاباتی می‌پردازند.

کافی است این روزها نگاهی به برخی روزنامه‌ها و سایت‌های اینترنتی بیندازید تا در تیترها و مطالب‌شان ، نمــونه‌هایی از این تخریب شخصیت​ها را مشاهده کنید.

تخریب نامزدها

اهمیت آرامش فضای انتخابات تا آن اندازه است که حتی برخی مراجع تقلید، تخریب نامزدها را حرام دانسته‌اند. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها با تاکید بر پرهیز از این امر فرموده‌اند که نامزدها تنها برنامه‌های مورد نظر خود را برای مردم تبیین کنند و از تخریب دیگران بپرهیزند.

آرامش فضای انتخابات موجب حضور حداکثری مردم در انتخابات است و شرایط تعیین نامزد اصلح را فراهم می‌کند و هر حرکتی که مخل این آرامش باشد، ناصواب به شمار می‌رود.

در عین‌حال توجه به این نکته ضروری است که مصالح سیاسی و امنیتی کشور باید از اصلی‌ترین مسائلی‌ باشد که مدنظر نامزدهای انتخاباتی قرار دارد.

تجربه تلخ انتخابات 88 نشان داد اگر گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی به این نکته توجه نکنند، دشمن از این شرایط به نفع خود بهره می‌برد.

افروغ : فکر را نقد کنیم؛ نه شخص را

تمام فعالان و کارشناسان سیاسی و اجتماعی، نقد منصفانه از برنامه‌های نامزدها را می‌پذیرند و بر این باورند که اگر عملکرد یک چهره را مورد بررسی قرار دهیم و آثار آن اقدام را تبیین کنیم تا نتایج آن مشخص شود به بیراهه نرفته‌ایم.

کارشناسان توصیه می‌کنند که در فضای انتخابات، نامزدها به جای تخریب یکدیگر، مزایای برنامه‌های خود را برای مردم بازگو کنند.

دکتر عماد افروغ، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی و اجتماعی مرز نقد و تخریب را از یکدیگر کاملا شفاف دانسته و با اشاره به این که این امر در مورد رقابت‌های انتخاباتی شفاف‌تر است، گفت: آنگاه که ما با استناد به مدارک و مستندات صحیح و مستدل به نقد یک فکر، الگوی حاکم بر ذهنیت یک فرد و استرات‍ژی‌ها و برنامه‌های فرد مورد نظر می‌پردازیم شخصیت مورد نظر را نقد کرده‌ایم، اما زمانی که به تخریب شخصیت یا صاحب فکر می‌پردازیم و بدون توجه به الگوی حاکم بر ذهن، سابقه و لایه‌های آشکار و پنهان، او را مورد انتقاد قرار می‌دهیم، این امر تخریب است.

وی با ذکر حدیثی منتسب به حضرت علی(ع) مبنی بر این که «به گفته بنگر نه به گوینده آن»، افزود: یکی از معانی این سخن پر مغز این است که بیش از آن‌که به گوینده یک فکر توجه داشته باشی، به خود فکر توجه داشته باش.

افروغ‌ تصریح کرد: بیان چنین مرزی درباره انتخابات واضح‌تر است. نامزدها باید به معرفی استرات‍ژی و برنامه خود بپردازند و ضمن آسیب شناسی خود، نقاط قوت و ضعف وضع موجود، نقش مردم و راهکارهایی را که برای حل و برون رفت از مشکلات در کشور وجود دارد، ارائه کنند. این استاد دانشگاه با بیان این‌که در انتخابات، افراد نباید به جای بیان برنامه‌ها و اهداف خود به دیگری بپردازند، درخصوص جایگاه رسانه‌ها در این باره گفت: رسانه‌ها بویژه رسانه ملی نقش سنگینی در این ارتباط دارند و لازم است تا مردم را در این زمینه آگاه کنند.

وی اتخاذ چنین رویکردی از سوی رسانه‌ها را موجب ارتقای توقعات برنامه‌ای و استراتژیک مردم دانست و اضافه کرد: این امر موجب می‌شود تا مردم مراقب و متوجه باشند کسی که بداخلاقی می‌کند فردی نیست که تناسبی با مقام ریاست‌جمهوری در نظام جمهوری اسلامی داشته باشد.

افروغ همچنین عملکرد رسانه‌ها در این زمینه را اکنون مناسب دانست و در مورد شرایط انتقاد رسانه‌ها از کاندیداها گفت: اگر ما توانستیم نشان بدهیم که افکار فرد مورد نظر تناسبی با مبانی انقلاب اسلامی ندارد، صریحا مخالف قانون اساسی است، در گذشته وی سیاست‌ها و رفتارهایی مغایر با شعارهای امروز او وجود دارد و برنامه‌های این شخص منسجم نیست، نمونه‌ها و نشانه‌های یک نقد سالم و بدون تخریب داشته‌ایم.

این کارشناس مسائل سیاسی افزود: در برخی از موارد ما شاهد بوده‌ایم که افراد در گذشته مواضعی متفاوت و مغایر نسبت به امروز داشتند، در چنین شرایطی رسانه‌ها با پرهیز از مواجهه و تقابل رودررو و مستقیم با فرد مورد نظر کافی است که مواضع گذشته او را در معرض دید و ارزیابی قراردهند و مخاطب را عاقل بپندارند. در این صورت مردم در مورد ناهمخوانی‌ها قضاوت خواهند کرد. این امر می‌تواند از مصادیق بارز نقد فکر و نه‌تخریب شخصیت باشد.

چه زمانی می‌توان نقد را به رسمیت شناخت؟

محمدنبی حبیبی، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی معتقد است اگر هر نامزدی بیشتر به بیان نکات مثبت و برنامه خود پرداخته و کمتر رقبا را در نظر داشته باشد تا حد زیادی از بداخلاقی‌های انتخاباتی جلوگیری می‌شود.

وی در گفت‌وگو با جام‌جم در بیان مرز انتقاد و تخریب گفت: تخریب زمانی صورت می‌گیرد که از اهرم دروغ، تهمت و مطالب غیر واقع علیه یک نامزد انتخاباتی بهره‌برداری شود، اما اگر ایرادی به‌کاندیدایی وارد شود که صحیح و به دور از دروغ و افترا باشد، می‌توان این نقد را به رسمیت شناخت.

حبیبی با اشاره به این‌که اگر فردی بخواهد با تبلیغات صلاحیت نداشتن خود را در ذهن‌ها پاک کند، انتقاد بر وی جایز است، افزود: نقد را در شرایطی مجاز می‌دانم که خطری از سوی نامزدی که چهره شناخته شده‌ای برای مردم ندارد، انتخابات را تهدید کند و باعث فریب مردم شود.

دبیرکل حزب موتلفه اسلامی توصیه کرد: بهتر است رسانه‌های طرفدار نامزدها بیشتر با تبلیغاتی سالم از نکات مثبت و برنامه‌های نامزدها سخن به میان آورند و حقیقت را بیان کنند و کمتر به تقابل با دیگران بپردازند.

وجدان و انصاف شخصی

همچنین حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، استاد دانشگاه و عضو پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز بر این نکته تاکید دارد که وجود برنامه می‌تواند فضای تخریبی را از فضای انتقادی جدا کند.

وی در گفت‌وگو با جام‌جم، ضمن اشاره به این‌که نامزدهایی که برنامه‌ای را برای اثبات خود پیش رو ندارند و سابقه و پیشینه کارآمدی ارائه نکرده‌اند عملا به دنبال تخریب دیگران هستند، گفت: شناخت این افراد و جریانات آنها چندان دشوار نیست.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان این‌که نامزد‌هایی که برنامه‌ای منظم ارائه کرده‌اند، می‌توانند در فضایی کارشناسانه به نقد برنامه‌های موجود و ارائه راهکارهایی برای آینده بپردازند، افزود: در این زمینه مردم بسیار تعیین‌کننده هستند و باید توجه خود را معطوف افرادی سازند که برنامه مشخص و مدونی ارائه کرده‌اند و در صدد اثبات خود هستند.

فلاحت‌پیشه اظهار کرد: تجربه انتخابات 88 به ما ثابت کرد تخریب می‌تواند چه آثار زیانبخشی هم در انتخابات و هم در شرایط بعد از آن داشته باشد و مدیریت اجرایی و مردم باید از آن پرهیز کنند و نباید به نخبگان تخریبچی میدان داد.

وی قانون را از جمله راهکارهای مشخص‌کننده فاصله نقد و تخریب دانست و افزود: قانون مشخصا برای مجریان، ناظران، نامزدها و مردم در این زمینه تعیین تکلیف کرده و لازم است تا نص صریح قانون در این زمینه اجرا شود.

این استاد دانشگاه، وجدان و انصاف شخصی را نیز در این زمینه موثر دانست و تصریح کرد: در نظام جمهوری اسلامی ایران که زیربنای آن توسعه فرهنگی و اخلاقی است، مردم باید به فاصله نقد و تخریب توجه کنند و به افراد و رسانه‌هایی که راهبرد تخریبی دارند، واکنش نشان دهند.

نقد آگاهانه؛ تبیین برنامه

جواد جهانگیرزاده، عضو هیات رئیسه مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم، ضمن اشاره به این‌که اکنون در فضای انتخاباتی کشور تخریبی مشاهده نمی‌شود، گفت: طبیعی است اگر دو نامزد روبه‌روی یکدیگر قرار بگیرند، درباره برنامه‌ای که برای کشور دارند، صحبت کرده و جوانب مختلف آن را توضیح می‌دهند؛ بنابراین لازم است که نامزدها در نقدهای خود از یکدیگر به سمت برنامه‌ها و جهتگیری‌های اجرایی بروند تا این نقد برای کشور سودمند باشد.

وی درخصوص فرق نقد و تخریب نامزدها گفت: تخریب، تیره و تار دیدن همه چیز است که جنبه منفی دارد و طبیعی است که در تمامی امور از جمله شخصیت افراد دخالت دارد، اما نقد، تردید در مورد نامزدی است که ادعا می‌کند توانایی اداره کشور را دارد که در این صورت می‌توان در قالب عملکرد و برنامه‌های وی پرسش‌هایی را مطرح کرد.

نماینده مردم ارومیه با بیان این‌که نامزدها بجز مواردی که در مناظره‌ها شرکت می‌کنند، حق ندارند که یکدیگر را نقد کنند، افزود: نامزدها نباید شخصیت یکدیگر را نقد کنند؛ بلکه آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد، برنامه‌های نامزدهاست که باید بررسی شود.

جهانگیرزاده تاکید کرد: نباید تجربه تلخی که در سال‌های گذشته در این باره داشتیم تکرار شود. نامزد‌ها می‌توانند در بررسی برنامه‌های رقبای خود به این نکته توجه داشته باشند که اگر نامزدی برنامه قابل تحققی نداشت، آن را نقد کنند.

وظیفه رسانه‌ها

در این میان رسانه‌ها که چشم بینا و گوش شنوای مردم و جامعه هستند، نقش مهمی در آرام نگه‌داشتن فضای انتخابات و برگزاری انتخاباتی سالم دارند.

رسانه‌ها می‌توانند با ایجاد فضای مطلوب انتخاباتی، اقشار جامعه بویژه جوانان را نسبت به شناخت بیشتر نامزدها آگاه کرده و با بیان واقعیت‌ها از جوسازی‌های دشمنان جلوگیری کنند.

کتایون مافی - گروه سیاسی