سنگری: قصه امام حسین(ع) ظرفیتی تمام نشدنی برای ادبیات داستانی است

به گزارش ایسنا، نشست بررسی «ظرفیت‌های داستانی واقعه عاشورا» دوازدهم آذر با حضور محمدرضا سنگری، صادق کرمیار، یاسین حجازی و زهیر توکلی‌ در سرای بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان و با حمایت از لعن صادق هدایت برگزار شد.

در این نشست، محمدرضا سنگری با اشاره به ماجرای قرآن خواندن سر امام حسین (ع) بر نیزه گفت: در این ماجرا نکته‌ای هست و ‌آن نکته دعوت عام امام حسین (ع) است به این‌که به کربلا به عنوان یک داستان نگاه شود، ‌امام حسین (ع) بر نیزه آیه‌ای از سوره کهف را خواند که می‌دانیم شگفت‌انگیزترین سوره قرآن و سرشار از قصه‌های چندگانه است.

این پژوهشگر ادبیات عاشورایی ادامه داد: ‌هم امام حسین(ع) بر نیزه به قصه بودن ماجرای خود اشاره دارد و هم شنوندگان می‌فهمند که قصه حسین(ع) شیرین‌ترین و ظلم ستیزترین قصه عالم است؛ بنابراین قصه امام حسین(ع) قصه‌ای با ظرفیتی تمام‌نشدنی است.

این نویسنده گفت: عاشورا ظرفیت‌ داستانی تمام‌نشدنی دارد. یکی از این ظرفیت‌ها، ظرفیت کل این ماجراست که شروع،‌ متن‌، تداوم و طنین شگفت‌انگیزی دارد و در هر یک از این‌ها، زمینه خلق داستان‌ها و شعرهای گوناگون وجود دارد.

او اضافه کرد: ظرفیت دیگر، ‌ظرفیت یاران عاشورایی است. من مجموعا در مطالعاتم 151 نفر از شهدای کربلا را شناسایی کردم که در مراحل مختلف واقعه عاشورا به شهادت رسیده‌اند. برای هر یک از آنها ظرفیتی در داستان‌نویسی وجود دارد. برخی از این شخصیت‌ها قصه‌های جانبی دیگری هم دارند، تقریبا شبیه قصه‌های میان پیوندی، حتی برخی از آنها که نام‌شان هم شنیده نشده است.

او در تشریح دیگر ظرفیت‌های داستانی عاشورا افزود: ظرفیت دیگر‌، ظرفیت دشمن است، مثلا تکوین شخصیت شمر می‌تواند قصه‌ای جداگانه باشد. به عنوان نمونه شمر سرانجام به ایران پناه آورد و در ایران کشته شد. او جانباز جنگ صفین در کنار امام علی(ع) بود‌، تحول شخصیت او و بسیاری از دیگر جنایتکاران کربلا،‌ ظرفیت داستانی بالایی دارد، حتی می‌توان از زاویه دید این افراد منفی کربلا را ارزیابی کرد.

سنگری افزود: شخصیت‌های خاکستری کربلا ظرفیت دیگری است. بعضی از این شخصیت‌ها تا آخرین لحظه با امام حسین(ع) هستند، اما در آخرین لحظه از کربلا خارج می‌شوند.او با اشاره به نقش زنان در کربلا، گفت: ظرفیت‌های دیگر کربلا که کمتر درباره‌شان صحبت شده، موجوداتی هستند که با کربلا پیوند دارند و حتی برای کار تصویری و انیمیشن، استفاده از داستان‌هایی مثل سپیدبالان،‌ جنیان و فرشتگان که در بسیاری از مقاتل ذکر شده‌اند، بسیار زیباست.

در ادامه این نشست صادق کرمیار، نویسنده و فیلمساز هم گفت: اگر نویسنده‌ای تصمیم بگیرد درباره واقعه‌ای بنویسد ‌تا وقتی تلنگر و تاثیر نباشد، نمی‌تواند اثر خوبی بنویسد. به همین دلیل بسیاری از داستان‌ها درباره‌ عاشورا سطحی است. نمی‌توان قرارداد بست و شروع به داستان نوشتن درباره عاشورا کرد.

این نویسنده گفت: عاشورا ظرفیت‌های فراوانی دارد که دکتر سنگری همه را برشمردند. من فقط یک مورد را اضافه می‌کنم و آن پیدا کردن مضامینی در تاریخ کربلاست که به نوشتن طرح داستانی و تحقیق کمک می‌کند.

در انتهای این نشست زهیر توکلی که اجرای برنامه را به‌عهده داشت،‌ با حمایت از لعنی که علی موسوی گرمارودی چندی پیش در همین بنیاد بر صادق هدایت فرستاده بود‌، گفت: کسانی که به آقای گرمارودی حمله کردند، بهتر است مشخص کنند که خط قرمزشان کجاست. اگر ایشان از نویسنده‌ای اعلام بیزاری کنند که در کتابش (توپ مرواری) نه تنها به امام حسین(ع) بلکه به مولا علی(ع) و حتی حضرت مریم مقدس(س) توهین کرده‌، چرا ما باید ناراحت بشویم؟

توکلی ادامه داد: اگر مشکل تنها با کلمه لعن است،‌ بروید تحقیق کنید و ببینید که آیا کلمه لعن از نظر مفهوم دینی مصداق توهین است یا مصداق عمل آگاهانه و مبتنی بر معرفت و شناخت؟ مترادف فارسی لعن می‌شود نفرین و نفرین یعنی نه آفرین.‌