ساختمان پزشکان شوخی‌ها را هدر نداد

نه، این‌طوری نبود که از موضوع به داستان برسیم. پیمان شصت هفتاد خط از داستان را روی کاغذ نوشت. اینها بیشتر پیشنهاد بودند. طرح‌های پنج شش خطی بودند که نیاز به پرداخت داشتند. البته داستان‌هایی هم نوشته شدند که خارج از دایره اینها قرار می‌گرفتند.

سر سریال خودمان یک درگیری به وجود آمد که باعث شد ما درباره انتقادپذیری داستان بنویسیم. این که چقدر به مسائل اجتماعی بپردازیم به سلیقه نویسنده‌ها برمی‌گردد. بعضی‌ها دوست دارند مسائل اجتماعی را مطرح کنند اما برخی‌ها دوست ندارند.

سریال ما یک کمدی شبانه است که باید تولید سریعی داشته باشد. الان در سریال‌های سیتکام (کمدی، موقعیت)‌ خارجی که هفته‌ای یک‌بار پخش می‌شوند از فضای اتاق هم بیرون نمی‌روند.

کل سریال «فرندز» در دو تا اتاق می‌گذرد. بعضی وقت‌ها نماهایی بسته از محل کارشان را می‌بینیم. ما در سریالمان چند بار تا دم در می‌رویم. اما آنها همین‌قدر را هم نمی‌روند. سیتکام‌های آن طرف بیشتر در آپارتمان و محل کار اتفاق می‌افتد. ویژگی این سریال‌ها همین است. رابطه یک سری آدم را در یک فضای کوچک می‌بینیم.

بله، سخت می‌شود. ما باید از برخی اتفاقات پرهیز کنیم. من اگر بخش‌هایی را برای لوکیشن خیابان بنویسم قصه‌ام خیلی راحت‌تر می‌شود. بعضی وقت‌ها قصه لازم دارد بیرون از خانه به یک سرانجامی برسد. بعضی وقت‌ها مشکلات آدم‌ها در بیرون از خانه حل شده و من باید برگشت آنها به خانه را نشان بدهم. ما در این چارچوب داریم می‌نویسیم و باید قواعدش‌ را هم رعایت کنیم. سریال‌های دو مرد و نصفی و همه ریموند را دوست دارند نمونه‌هایی هستند که اتفاقاتشان در محیط بسته رخ می‌دهد.

حتی شما لوکیشن دم در را هم نمی‌بینید. در سریال ما وقتی شخصیتمان بیرون پنجره را نگاه می‌کند شما نمای بیرون را می‌بینید. اما در سریال فرندز شما یک پلان خیابان را هم نمی‌بینید. شما باید از واکنش آن آدم بفهمید دارد به چه چیزی نگاه می‌کند. آن شکل از سریال‌ها دارند اینجا ترجمه می‌شوند.

ما دوست داشتیم مدام این سوال را بپرسد. چون نشان می‌دهد او دائم در حال متعجب شدن است. من به عنوان تکیه‌کلام روی این کلمه فکر نکرده بودم.

خانم شیرزاد چون خنگ است دائما تعجب می‌کند. شقایق در زندگی واقعی‌اش هم این جمله را مدام می‌گوید.

یک وقت‌هایی هست که تکیه‌کلام روی کار می‌نشیند. به شرطی که بازیگر هوشش را داشته باشد و درست و به اندازه از تکیه‌کلام استفاده کند.

یک وقت‌هایی هم بازیگر از اولش نیت می‌کند که من 5 تا تکیه‌کلام با خودم بیاورم و جابیندازم. این بازیگران دوست دارند تکیه‌کلام‌ها را سر زبان مردم بیندازند تا مردم مدام یاد آنها بیفتند. من تکیه‌کلام این شکلی را دوست ندارم. بازیگر در سکانسی که ربطی ندارد از تکیه‌کلام استفاده می‌کند. همه جا به تکیه‌کلام پناه می‌برند. این چیزها به کار لطمه می‌زند.

ما آدمی می‌خواستیم که اصول زیادی داشته باشد و سراصولش پافشاری کند. پیمان قاسم‌خانی به شقایق دهقان می‌گفت موقع بازی تو اگر صدای تلویزیون را قطع کنیم تو باید جدی به نظر برسی.

ما به این شکل فکر کردیم. پرستو شیرزاد آدمی نیست که بخواهد شوخی کند و بخنداند. یک منشی جدی است. درکش نسبت به موقعیت‌ها خنده‌دار است. خانم شیرزاد آدم خنگی است که نه تنها به خنگی‌اش آگاه نیست، بلکه اعتماد به نفس عجیبی هم دارد.

ما یک آدم محوری می‌خواستیم که همان نیما بود. شغلش می‌توانست چیز دیگری باشد. ما درنهایت به حرفه روان‌شناسی رسیدیم. نیما آدمی است که فرمول کارهای درست و غلط را می‌داند. اگر جواب نمی‌گیرد مشکل اطرافش است. نیما را آدم اصولگرای ایده‌آل فرض نکردیم. نیما هم ضعف‌هایی دارد. او هم برای این که به تلویزیون برود سعی می‌کند پارتی پیدا کند. سعی می‌کند زیرآب رفیقش را بزند. حسادت هم دارد. نیما دوست دارد مثل ناصر زرنگ باشد و به او حسادت می‌کند. نیما مدام به مشکل می‌خورد. دلمان می‌خواست یک موقعیت خانوادگی پیچیده داشته باشد. کار نیما راهنمایی زوج‌هاست. اما خودش طلاق گرفته است. ما جوری نشان دادیم که طلاقش بحق بوده است. کتایون زنی است که نیما نمی‌توانست براحتی با او زندگی کند.

نیما به خاطر روان‌شناس بودنش می‌توانست مشاوره بدهد. برای ما بامزه بود که نیما با یکی از مراجعانش ازدواج کند. خانواده‌اش را برعکس خودش انتخاب کردیم. نیما دوست دارد شیک باشد. می‌گوید من دکتر نیما افشار هستم. اما خانواده‌اش آبرویش را می‌برند. ما در دور و برش افرادی با خصوصیات متضاد نیما چیدیم.

به هر حال این 2 تا با هم تضاد دارند. ناصر در زندگی‌اش درس نخوانده، خلاف کرده، زندان رفته. نیما یک آدم درس خوانده است. کنار بودن این 2 آدم خود به خود تضاد ایجاد می‌کند. این تضاد نشانه چیز خاصی نیست. این دو در روش زندگی‌شان اختلاف دارند.

این 2 تا برادرند و همیشه کنار هم هستند. هر وقت کنار هم باشند این تضاد ایجاد می‌شود. اگر ایجاد نشود بدانید اشتباهی رخ داده. اما می‌خواستیم اینها همدیگر را دوست داشته باشند. اختلاف عقیده دارند. اما با هم دوست هستند.

بله. ما با پیمان زیاد سراغ این‌جور شخصیت‌ها می‌رویم. من و پیمان هیچ‌وقت در کوچه و خیابان بزرگ نشده‌ایم. من خودم یک جاهایی احساس ضعف دارم که اجتماعی نیستم. من در کوچه فوتبال بازی نکرده‌ام. هیچ‌وقت در کوچه دوچرخه‌سواری نکرده‌ام. من یک مجموعه تفریحات را در زندگی‌ام نداشته‌ام. مسافرت مجردی نرفته‌ام. من در دبیرستان و دانشگاه چند تا دوست پیدا کردم، اما پیمان هیچ دوست صمیمی نداشته است.

به همین خاطر شاید نیما به خودمان نزدیک‌تر است. او را می‌شناسیم. آدمی که مثل نیما کم معاشرت می‌کند جامعه را کمتر می‌شناسد. کمتر می‌تواند خودش را در دل جامعه جا کند.

من خیلی بچه درسخوان نبودم. مدل بزرگ شدن من این‌طوری است. پدر و مادر من هنوز نگرانم هستند. از خانه که بیرون می‌آیم پدرم دم در می‌ایستد و می‌گوید مواظب باش. از عرض کوچه که می‌خواهم رد شوم پدرم نگران می‌شود. این قضیه روی من هم اثر گذاشته. بچه خودم هم که از پله پایین می‌رود می‌ترسم.

ناصر در جامعه حل شده است. این چیزها را بلد است. من خودم بلد نیستم. من تا حالا نتوانستم رشوه بدهم. می‌دانم اگر رشوه بدهم کارم راه می‌افتد. اما جراتش را ندارم. رشوه دادن اعتماد به نفس می‌خواهد.

من می‌ترسم. یک بار کارمندی به من گفت می‌توانی جریمه‌ات را نقدی هم حساب کنی. آخرش اینقدر خجالت کشیدم که نتوانستم رشوه بدهم. من چانه زدن بلد نیستم. تا حالا چانه نزدم. یک وقت‌هایی از فروشنده می‌پرسم تخفیف ندارد؟ فروشنده می‌گوید نه. من پولش را دو دستی تقدیمش می‌کنم. بعضا فروشنده خودش منتظر است که من چانه بزنم. اما من بلد نیستم.

بله. در این‌جور کمدی‌ها به شخصیت منفی نیازی نیست. در خیلی از کارهای کمدی سینمایی شخصیت‌های منفی‌ باید جذاب و دوست‌داشتنی باشند. من این‌جور آدم‌های منفی جذاب را خیلی دوست دارم.

من اگر بخواهم متن جدی بنویسم یک آدم منفی می‌نویسم که واقعا منفی باشد. یعنی شخصیت منفی پلید را هم دوست دارم. در این سریال شخصیت‌های خاکستری بیشتر جواب می‌دهند، در عین حال آدم‌ها مهربانند و همدیگر را دوست دارند.

من درباره سیتکام‌ها شنیده‌ام که باید در هر صفحه 7تا شوخی داشته باشند. ما هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم. خیلی کار سختی است. در برخی کارها کارگردان ایرانی ریتم را می‌شناسد. ما شوخی را می‌نویسیم. شوخی‌ها بعضا به آن تعداد نمی‌رسد. مهم این است که بازیگر و کارگردان چقدر این شوخی را بشناسند. آنها نباید شوخی را بیش از حد کش بدهند. یک جاهایی دیالوگ مهم نیست و واکنش مهم است. به نظر من خیلی از سکانس‌های خانم شیرزاد بیشتر به خاطر بیژن بنفشه‌خواه خنده‌دار شده‌اند. او واکنش‌های خیلی بامزه‌ای نشان می‌دهد. خنده بیننده به خاطر واکنش بیژن بنفشه‌خواه است. او عکس‌العملی نشان می‌دهد که بیننده دوست دارد خودش نشان بدهد. فکر می‌کند اگر من هم بودم همین کار را می‌کردم. بیژن آدمی است که همیشه خودش شوخی می‌کند. اما الان دارد شوخی بقیه را پررنگ می‌کند. بیژن جوری رفتار می‌کند که به شوخی بقیه بخندیم. پشت‌سر هم دارد پاس گل می‌دهد. در برخی کارها بازیگر شوخی‌ها را کش می‌دهد. چهار تا هم به اول و آخرش اضافه می‌کند. در نهایت شوخی نابود می‌شود.

کارگردان هم درکی نسبت به آن شوخی ندارد. قرار است روی آن شوخی تاکید شود. اما می‌بینید شوخی رد شد و شما نفهمیدید. همه کارگردان‌ها این توانایی را ندارند. سروش صحت چون خودش نویسنده و بازیگر است این نکته را می‌فهمد. موفقیت مهران مدیری به ریتم کارهایش برمی‌گردد. او سرصحنه مدام از همه می‌خواهد با ریتم تند کار کنند. دوست دارد بازیگران توی حرف هم بپرند. بین حرف‌هایشان مکث نباشد. رضا عطاران ریتم را می‌شناسد. جای شوخی‌هایش درست است. اندازه شوخی‌هایش هم درست است. بین بازیگران بعضی‌ها این کار را بلدند و بعضی‌ها هم بلد نیستند. در سریال ما کارگردان و فیلمنامه‌نویسان نسبت به اندازه شوخی‌ها شناخت داشتند. یک وقت‌هایی بعضی‌ها لطیفه‌ای را بد تعریف می‌کنند. محتوای لطیفه یکی است. من بهترین لطیفه‌ها را هم خراب می‌کنم. مهران مدیری بامزه لطیفه تعریف می‌کند. او بلد است و من بلد نیستم.

در آنجا نکته هوشمندانه‌اش این بود که رضا عطاران یک لطیفه خوب را بد تعریف کرد و جوری بد تعریف کرد که خنده‌دار شد. عطاران مکث‌ها و سکوت‌هایش ایده‌آل است.