کاهش ساعت کاری پرستاران در گیرودار منابع مالی

شورای نگهبان از 3 بند این قانون ایراد گرفت. اشکال عمده‌ای که شورای نگهبان بر این قانون گرفت این بود که 3 بند آن مبنی بر کاهش ساعت کاری پرستاران، شمولیت قانون مشاغل سخت و زیان‌آور برای پرسنل زن شاغل در خدمات بالینی و اعمال ضریب کاری 2/1 در عصر و 5/1 در شب برای این گروه بار مالی دارد و دولت، محل تامین اعتبار آن را مشخص نکرده است.

این ایرادها در حالی مطرح می‌شود که در طول کار کارشناسی و تصویب این لایحه در مجلس قاعدتا بار مالی آن مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی معمولا لوایح چون از سوی دولت به مجلس تقدیم می‌شود، برنامه‌ریزی مالی آن در جلسات هیات دولت مطرح می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد.

محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار با تایید این مطالب در گفتگو با «جام‌جم» ادامه می‌دهد: تصویب لایحه ارتقاء بهره وری کارکنان بالینی نظام سلامت بدون مخالف در صحن مجلس، نشان از موافقت نمایندگان مردم با این لایحه داشت، ضمن این‌که جلسات کارشناسی این لایحه با حضور نمایندگان دولت و وزارت بهداشت برگزار می‌شد و هیچ مخالفی نداشت.

او معتقد است: هیچ کس دقیقا نمی‌داند که چرا این قانون از سوی شورای نگهبان مورد مخالفت قرار گرفت، اما در صورتی که رئیس‌جمهور یا نماینده دولت در مجلس در خصوص چگونگی تامین بار مالی این قانون به شورای نگهبان و مجلس در قالب نامه توضیحاتی دهد، می‌توان به اجرای کامل آن امیدوار بود.

به گفته شریفی‌مقدم، بر اساس قانون جدید، دولت می‌تواند کارکنان زن بیمارستان‌ها در بخش‌های سوختگی و روانی و نیز افراد مشمول ماده 16 سازمان نظام پرستاری را از شمول ماده 75 قانون کار  که زنان را از شمول مشاغل و سخت و زیان آور محروم می‌کند  مستثنا کند. همچنین دولت می‌تواند برای فعالیت پرسنل شاغل در خدمات بالینی در ساعات عصر، ضریب 2/1 و در شب و ایام تعطیل ضریب 5/1 را اعمال کند.

علاوه بر این ساعت کار هفتگی شاغلان مراکز درمانی با توجه به صعوبت کار، سابقه خدمت و کار در نوبت غیر متعارف به تناسب در هفته حداکثر تا 8 ساعت کاهش می‌یابد.

‌بر اساس این قانون همچنین کارکنان رسته‌های بهداشتی و درمانی موضوع بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری علاوه بر مرخصی استحقاقی سالانه، حداکثر تا یک ماه از مرخصی کار در محیط‌های غیرمتعارف برخوردار می‌شوند.

اصلاح یا کاهش مطالبات

با این حال اخباری از مجلس در خصوص اصلاح این قانون به گوش می‌رسد. رئیس سازمان نظام پرستاری کشور نیز در گفتگو با خبرنگاران در این باره اعلام می‌کند: کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با حضور نمایندگان شورای نگهبان و اعمال اصلاحاتی در متن این قانون، ایرادهای شورای نگهبان را برطرف کرد.

ظاهرا در متن اصلاح شده به جای عبارت «دولت باید» ضریب ساعت کاری پرسنل بالینی را در شب و عصر تغییر دهد و ماده 75 قانون مشاغل و سخت و زیان آور برای پرستاران و شاغلان زن گروه بالینی مستثنا می‌شود، عبارت« دولت می‌تواند» جایگزین شد و به این ترتیب، تصمیم‌گیری برای اجرای این مواد قانونی به دولت واگذار شد که در صورت اجرا بار مالی آن را هم تامین می‌کند.هرچند رئیس سازمان نظام پرستاری از این تغییر به عنوان اصلاحیه نام می‌برد، اما شریفی‌مقدم معتقد است: جمله «دولت می‌تواند» که در این اصلاحیه آمده، الزام‌آور نیست به نحوی که مجری می‌تواند آن را انجام ندهد.

امیرحسین قاضی‌زاده، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در این باره به فارس می‌گوید: کمیسیون بهداشت با 2 بار استفاده از کلمه «دولت می‌تواند» به جای «دولت باید» و تغییرات جزئی در متن قانون ارتقای بهره‌وری نیروهای بالینی نظام سلامت، ایرادهای شورای نگهبان را رفع کرد. البته این اصلاحیه باید در صحن علنی مجلس دوباره تصویب و برای تائید نهایی به شورای نگهبان ارسال شود که امیدواریم این روند خیلی سریع تا قبل از روز پرستار طی شود.

بیماری‌های شغلی برای 80 درصد پرستاران

به گفته دبیرکل خانه پرستار بیش از 80 درصد کارکنان پرستاری با متوسط سن کاری 12 سال به بیماری‌های ناشی از شغل مانند بیماری‌های عضلانی،‌ استرس، دیسک‌های کمر و غیره مبتلا می‌شوند.

شریفی‌مقدم می‌گوید: ساعت کار پرستاران از حدود 40 30 سال گذشته در اغلب دانشگاه‌های بزرگ کشور بین 35 تا 36 ساعت در هفته در نظر گرفته می‌شد که بتدریج با توجه به سیاست‌های قبلی، روسای وقت دانشگاه‌های علوم پزشکی و با ایجاد دانشگاه‌های علوم پزشکی جدید،‌این ساعت کاری به 40 ساعت در هفته افزایش یافت. این در حالی است که اکنون مشاهده می‌شود در برخی دانشگاه‌های کشور، ساعت کاری پرستاران به 42 تا 44 ساعت نیز رسیده است.

وی با ابراز نارضایتی از ناهماهنگی در ساعت کار پرستاران در سطح کشور، تعدیل، ساماندهی و یکسان سازی ساعت کار پرستاران را ضروری می‌داند و می‌گوید: کار در روزهای تعطیل و شیفت‌های عصر و شب، مواجهه مکرر با بیماران بدحال، تماس با عوامل بیماریزا و تهدیدکننده مانند ایدز، هپاتیت و سل، فشار سنگین کار و حضور پرستاران در بحران‌ها، حرفه پرستاری را به شکلی منحصر به فرد در آورده است.

کمبود نیروی پرستاری در کشور

در حالی که در برخی کشورهای اروپایی، حداقل استانداردها برای مراقبت از بیماران، 8 تا 9 نفر و در آمریکا 11نفر کادر پرستاری به ازای هر یک هزار نفر جمعیت کشور تعریف شده اما در کشور ما بارها مطرح شده که برای داشتن حداقل مراقبت‌ها از بیماران در مراکز درمانی، به ازای هر یکهزار نفر جمعیت کشور، 3 نفر پرستار نیاز است.

شریفی‌مقدم در این خصوص می‌گوید: متاسفانه ما هنوز با این حداقل‌ها فاصله زیادی داریم و اگر بخواهیم جمعیت ایران را که طبق آخرین سرشماری، بیش از 70 میلیون نفر اعلام شده، در نظر بگیریم، باید 210 هزار پرستار داشته باشیم که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، 100 هزار نفر کادر پرستاری هم نداریم.

او ادامه می‌دهد: نوع دیگر محاسبه، همان تعداد نیروی پرستاری به ازای هر تخت بیمارستانی است که به ازای هر تخت، 2 نفر کادر پرستاری تعریف شده و با توجه به این‌که 120 هزار تخت بیمارستانی در کشور داریم، باید 240 هزار نفر پرستار داشته باشیم که با این اوصاف،140 هزار نفر نیرو کم داریم.