آغاز سرما؛مرگ خاموش در کنار بخاری‌های روشن‌

فوت 68 نفر از هموطنان بر اثر مسمومیت با این گاز که به مرگ خاموش معروف است در یک هفته و آمار 1024 نفر در طول سال 86 آماری نیست که بتوان ساده از آن عبور کرد، خصوصا که توجه به اصول ساده استفاده درست از وسایل گرمایشی، بهترین و ساده‌ترین راه پیشگیری از مسمومیت و خطر ناشی از این گاز است.

دکتر فرهاد رضوانی، معاون آموزشی اورژانس کشور دراین‌باره به «جام‌جم» می‌گوید: متاسفانه هر‌ساله با شروع فصل سرما، شاهد افزایش مرگ‌های ناشی از مسمومیت با گاز منواکسیدکربن هستیم.

او با اشاره به این‌که احتمال تشکیل این گاز کشنده بر اثر سوختن هرگونه ماده سوختنی بویژه در فضای بسته و فاقد اکسیژن وجود دارد، ادامه می‌دهد: عوامل متعددی در چگونگی بروز و شدت علائم مسمومیت نقش دارند که از آن جمله می‌توان به غلظت این گاز در محیط، سن بیمار، وجود بیماری زمینه‌ای قلبی یا مغزی و تعداد تنفس فرد  اشاره کرد.

به گفته فرهادی، اولین علامت مسمومیت با این گاز، سردرد و سرگیجه است که با پیشرفت مسمومیت، اختلال در تمرکز حواس و تحریک‌پذیری، ضعف، تهوع و اختلال در تشخیص نیز به علائم بالا اضافه می‌شود و چون مسمومیت با گاز منواکسیدکربن تدریجی و پیشرونده است، فرد با از دست دادن قدرت عکس‌العمل خود، دچار مرگ تدریجی می‌شود.

معاون آموزشی اورژانس ادامه می‌دهد: استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد به منظور پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است. کنترل و انسداد منافذ مسیر دودکش قبل از راه‌اندازی بخاری، بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت به شمار می‌رود و دقت و توجه به داغ بودن دودکش نیز بهترین وسیله آزمایش سلامت دودکش است. همچنین داشتن کلاهک مخصوص برای دودکش در پشت‌بام‌ها برای جلوگیری از خاموش شدن بخاری و به دنبال آن انتشار گاز CO اهمیت بالایی دارد.

او در  ادامه می‌گوید: در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و بویژه اتاق خواب مسدود شود. همچنین از نصب آبگرمکن در حمام و روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگه داشتن محیط داخل خانه باید جدا خودداری کرد.

به گفته فرهادی، خارج کردن فرد مسموم از محیط آلوده و بردن او به هوای آزاد از اقدامات اولیه درمان به شمار می‌رود، همچنین باز کردن یقه و کمربند مسمومان، باز نگه داشتن راه‌های هوایی و تماس با اورژانس 115 در مراحل بعدی درمانی باید مورد توجه قرار گیرد.

بخاری بدون دودکش، ممنوع‌

یکی از خطراتی که هم‌اکنون جامعه را تهدید می‌کند، وجود بخاری‌های بدون دودکش است؛ چون این بخاری‌ها نباید به هیچ وجه برای فضای بسته استفاده شود، اما متاسفانه برخی افراد ناآگاهانه آن را برای منازل یا دیگر محیط‌ هایی که فضای بسته دارند، استفاده می‌کنند که موجب مسمومیت یا مرگ می‌شود.

مسمومیت ناشی از منواکسیدکربن در حمام، یکی از مواردی است که زیاد اتفاق می‌افتد، چون گرما و رطوبت موجود در حمام، باعث افزایش مسمومیت با این گاز می‌شود.

امروزه مسمومیت ناشی از منواکسیدکربن به‌علت آپارتمان‌نشینی افزایش یافته است. در گذشته با وجود استفاده از زغال برای گرم کردن که بیشترین خطر را برای مسمومیت دارد، وجود جریان هوا با توجه به نوع ساختمان‌ها، میزان مسمومیت‌ها بر اثر این گاز را  کمتر می‌کرد.

یکی از مواردی که باعث تشدید بیماری بیماران مزمن قلبی می‌شود، گاز منواکسیدکربن نظیر آلودگی هواست، به گونه‌ای که آمارها نشان می‌دهد مرگ‌ومیر این بیماران در روزهای آلوده سال بیشتر است.

توصیه‌های سازمان آتش‌نشانی‌

سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران هر سال به منظور پیشگیری از خطراتی که از این بابت جان مردم را تهدید می‌کند، موارد ایمنی زیر را به شهروندان توصیه می‌کند:

 حتما از وسایل گرمازای استاندارد استفاده کنید و این وسایل قبل از استفاده، توسط افراد متخصص بازبینی و سرویس شود.

 از به کار بردن وسایل حرارتی بدون دودکش در محیط‌های بسته جدا خود داری کنید.

 بخاری  بدون دودکش اکسیژن محیط را مصرف می‌کنند و باعث تولید گاز سمی و کشنده CO می‌شود. از این وسایل هرگز در محیط‌های بسته بویژه  حمام و اتاق خواب  استفاده نکنید.

 قبل از استفاده وسایل حرارتی، از سلامت فنی آن و سالم بودن دودکش مطمئن شوید.

 از روشن کردن اجاق گاز و پیک‌نیکی و هر وسیله حرارتی شعله روباز بدون دودکش در فضاهای بسته خودداری کنید.

 از استاندارد بودن وسایل گرمایشی پیش از به‌کارگیری آنها اطمینان حاصل کنید.

 نقص فنی در وسایل حرارتی، موجب تولید گازهای سمی و کشنده می‌شود.

 قبل از روشن کردن وسایل حرارتی، دودکش آنها را بازدید کنید و از سلامت و باز بودن مسیر آنها مطمئن شوید، بخصوص در این ایام که ریزش برگ‌های پاییزی گاه باعث مسدود شدن مسیر دودکش‌ها می‌شود. مسیر دودکش، موجب سرایت دود و گازهای سمی آن به داخل ساختمان و مرگ سکنه می‌شود.

 در صورت استفاده از بخاری‌های دستی حتما از سالم بودن فتیله‌ها و... مطمئن شوید و اگر از کرسی استفاده می‌کنید، دقت شود که زغال چوب کاملا گداخته شود و مرتبا به منقل کرسی، هوا رسانده شود.

 تحت هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید. به طور مثال، دریچه‌های باز کولر  محل مناسبی برای تهویه هواست.

 دودکش تاسیسات و وسایل حرارتی ساختمان، علاوه بر سلامت کامل باید از نقاطی عبور کند که امکان نشت و سرایت گازهای مضر به داخل اتاق و دیگر فضای ساختمان وجود نداشته باشد.

 پنجره یا در نیمه‌باز، به تهویه هوا بسیار کمک می‌کند.

 هرگز از بخاری‌های دستی برای گرم کردن هوای حمام استفاده نکنید، چون محیط حمام‌ کوچک است و اکسیژن محیط نیز  بر اثر بخار آب به سطوح بالا رانده می‌شود و در نهایت به دلیل سوختن ناقص و ایجاد گاز منواکسیدکربن مسمومیت ایجاد خواهد شد.

 در صورت استفاده از وسایل گرمازای دودکش‌دار، حتما دود‌کش‌ها را معاینه و بررسی کنید. مسدود بودن دودکش‌های دیواری از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گازگرفتگی محسوب می‌شود.

 دودکش‌های غیرثابت (غیردیواری) را حتما کنترل کنید. این دود‌کش‌ها باید از مواد غیرقابل اشتعال و گالوانیزه (زنگ نزن) باشند و از مقاومت فیزیکی مناسبی برخوردار باشند.

 این نوع دودکش‌ها باید حتی‌الا‌مکان کوتاه و مستقیم و در محل اتصالات نیز کاملا محکم و غیرقابل نفوذ باشند.
 برای جلوگیری از برگشت دود و گازهای سمی به داخل دودکش و در نهایت به داخل محیط  که معمولا بر اثر گرفتگی یا وزش باد به وجود می‌آید  باید دودکش‌ها دارای هواکش مخصوص باشند و کلاهک آنها حداقل 60 سانتی‌متر از بلندترین نقطه ساختمان بالاتر باشد. استفاده مشترک از یک دودکش بسیار خطرناک است. دودکش‌های فلزی باید در مسیر خود با بست‌های مخصوص محکم شده باشند؛ به نحوی که از جداشدن اتصالات جلوگیری شود.

 رنگ شعله آتش در بخاری‌ها و آبگرمکن‌ها باید کاملا آبی باشد، در غیر این صورت در سیستم سوخت‌رسانی یا فتیله دستگاه نقصی وجود دارد و باید سریعا آن را برطرف کرد.

 پس از نصب وسایل گرمازا و اطمینان از عملکرد صحیح آنها، مراقب باشید شیر فلکه گاز مخصوص دستگاه و نیز دودکش‌ها در معرض دستکاری کودکان و آسیب فیزیکی قرار نگیرد.

مستوره برادران‌نصیری