هزاران نفر برای خرید و تماشای مسابقات فوتبال ارتش و نیروی دریایی به شهر میآمدند و ترافیک سنگین و هرجومرج ایجاد میکردند. بعدها این اصطلاح وارد ادبیات اقتصادی شد و معنای تازهای پیدا کرد؛ فروشگاهها پس از این روز از وضعیت مالی قرمز که نشاندهنده زیان بود، به وضعیت سیاه یعنی سوددهی میرسیدند. با گذشت زمان، بار منفی این اصطلاح کاهش یافت و به نمادی از تخفیفهای چشمگیر و رونق اقتصادی بدل شد. فروشگاهها این روز را فرصتی برای جذب مشتریان دیدند و آن را به مهمترین رویداد خرید سالانه بدل کردند. مردم از ساعات اولیه صبح جلوی فروشگاهها صف میکشیدند تا بتوانند کالاهای مورد نظرشان را با قیمتهای پایینتر تهیه کنند. در سالهای اخیر، خرید آنلاین نیز به شدت رشد کرده و بسیاری ترجیح میدهند به جای حضور فیزیکی در فروشگاهها، از طریق اینترنت خرید کنند.
این سنت به مرور از آمریکا فراتر رفت و امروز در کشورهای مختلفی مانند کانادا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، استرالیا، برزیل و حتی ایران برگزار میشود. فروشگاههای اینترنتی بینالمللی مانند آمازون نقش مهمی در جهانیشدن این رویداد داشتند و باعث شدند که بلک فرایدی به یک پدیده جهانی تبدیل شود. با ظهور اینترنت و گسترش فروشگاههای آنلاین، انقلاب خرید دیجیتال رخ داد و بسیاری از برندها تخفیفهای ویژهای را فقط برای خرید آنلاین ارائه کردند. این روند باعث شد ازدحام فیزیکی فروشگاهها کمتر شود اما رقابت در فضای دیجیتال شدت بیشتری پیدا کند.
از نظر اقتصادی، بلک فرایدی برای فروشگاهها حیاتی است، زیرا دو ماه پایانی سال بیشترین سهم فروش را دارند. در سالهای اخیر، آمارها نشان دادهاند که بیش از صدها میلیون نفر در بازه بین روز شکرگزاری تا دوشنبه سایبری خرید کردهاند. این روز بهعنوان شاخصی برای سنجش وضعیت اقتصادی و اعتماد مصرفکنندگان نیز مورد توجه قرار میگیرد. با این حال، منتقدان آن را نماد مصرفگرایی افراطی میدانند و معتقدند که مردم در این روز بیش از نیاز واقعی خود خرید میکنند. در مقابل، طرفداران بر این باورند که بلک فرایدی فرصتی برای خرید ارزانتر و دسترسی به کالاهای مورد نیاز است. حتی جنبشهایی مانند روز «هیچ چیزی نخرید» در واکنش به این سنت شکل گرفتهاند تا مردم را به بازاندیشی در رفتارهای مصرفیشان دعوت کنند.
در ایران نیز طی سالهای اخیر فروشگاههای اینترنتی این سنت را اقتباس کردهاند و تخفیفهای گستردهای در این روز ارائه میدهند. بسیاری از مردم برای خرید آنلاین برنامهریزی میکنند، هرچند انتقادهایی نسبت به کیفیت تخفیفها و واقعی بودن قیمتها مطرح شده است. برخی معتقدند که فروشگاهها قیمت کالاها را پیش از بلک فرایدی افزایش میدهند و سپس با تخفیف ظاهری آن را به قیمت عادی عرضه میکنند. با این حال، استقبال عمومی نشان میدهد که این روز به بخشی از فرهنگ خرید در ایران نیز تبدیل شده است. بلک فرایدی تنها یک رویداد اقتصادی نیست بلکه بازتابی از فرهنگ مصرف در جهان امروز است. در این روز، رسانهها تصاویر صفهای طولانی و ازدحام مردم را منتشر میکنند و این خود به نوعی تبلیغ برای فروشگاهها محسوب میشود. بسیاری از برندها از این فرصت برای معرفی محصولات جدید یا افزایش آگاهی عمومی نسبت به برندشان استفاده میکنند. در عین حال، برخی پژوهشگران معتقدند که بلک فرایدی نشاندهنده تغییرات اجتماعی نیز هست؛ زیرا مردم بیش از گذشته به دنبال خرید آنلاین و تجربههای دیجیتال هستند و این تغییر رفتار مصرفی آینده اقتصاد جهانی را شکل خواهد داد. آینده بلک فرایدی به نظر میرسد بیش از پیش به سمت شخصیسازی تخفیفها و خرید آنلاین حرکت کند. با رشد فناوری و هوش مصنوعی، فروشگاهها قادر خواهند بود پیشنهادهای ویژهای متناسب با نیاز و سلیقه هر مشتری ارائه دهند و رقابت میان برندها برای جلب رضایت مصرفکنندگان افزایش خواهد یافت. همچنین انتظار میرود که بلک فرایدی بهتدریج با رویدادهای مشابه مانند دوشنبه سایبری ادغام شود و یک فصل خرید دیجیتال گستردهتر شکل گیرد. به طور کلی، بلک فرایدی از یک اصطلاح محلی در فیلادلفیا به یکی از بزرگترین رویدادهای تجاری جهان تبدیل شده است. این روز نهتنها اقتصاد آمریکا بلکه اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار میدهد. از ازدحام خیابانهای دهه ۱۹۶۰ تا خریدهای آنلاین قرن بیستویکم، بلک فرایدی مسیری طولانی را طی کرده و امروز به نماد تخفیف، خرید و مصرفگرایی بدل شده است. این رویداد نشان میدهد که چگونه یک سنت محلی میتواند به یک پدیده جهانی تبدیل شود و فرهنگ اقتصادی و اجتماعی جوامع مختلف را تحت تأثیر قرار دهد.