شیرآبه یا شیرینی؟

پروژه تصفیه شیرابه در مجتمع پسماند پاکسار، به عنوان یکی از برنامه‌های کلیدی مدیریت پسماند و حفاظت محیط زیست در قزوین، پس از گذشت مدت‌ها با مشکلات جدی قانونی، مالی و اجرایی مواجه شده است. این پروژه که با همکاری شرکت دانش‌بنیان «فن‌آوران زیست کره» اجرا شده، به دلیل نقض قوانین مناقصات و ترک تشریفات، هزینه‌های نامشخص و ابهامات مدیریتی، به یک چالش بزرگ برای مدیریت شهری تبدیل شده است. جام جم آنلاین با ولی چگینی عضو شورای اسلامی شهر قزوین درباره ابهامات اجرای پروژه تصفیه شیرابه در محمدآباد به گفت و گو نشست. ماحصل این گفت و گو را بخوانید؛

اخیراً اجرای پروژه‌ای تحت عنوان «تصفیه شیرابه در سایت محمدآباد» توسط شهرداری قزوین و شرکت خصوصی بنام‌ «فناوران زیست کره» آغاز شده که واکنش‌هایی را به دنبال داشته است. لطفاً بفرمایید موضوع از کجا آغاز شد و چرا این پروژه با حساسیت دنبال می‌شود؟

 بله، ما نیز مانند بسیاری از همکاران شورا و کارشناسان محیط‌زیست از روند این پروژه متعجب هستیم. پروژه‌ی حساسی مثل تصفیه شیرابه که مستقیماً با سلامت عمومی و محیط‌زیست در ارتباط است، باید با دقت، شفافیت و طی روال قانونی اجرا شود. اما متأسفانه شواهد اولیه حاکی از آن است که قرارداد با این شرکت خارج از فرآیند و بدون شفافیت انتخاب پیمانکار انجام شده است.

یعنی قرارداد رسمی با شرکت‌های فناوران زیست کره، بدون مصوبه شورا بوده است؟

شهرداری قزوین ابتدا لایحه‌ای برای اجرای این پروژه به شورا ارسال کرد، اما تا پیش از بررسی و تصویب نهایی، شهردار اقدام به امضای قرارداد با شرکت «فناوران زیست کره» کرد. پس از آن نیز، شورا در پی رفع مغایرت‌های فرمانداری، به شکلی غیرشفاف موافقت ضمنی با موضوع داشته اما هیچ گزارش رسمی از روند واگذاری و مفاد قرارداد از سوی شهرداری ارائه نشد. سؤال اساسی اینجاست: شهرداری بر چه اساس قانونی و با چه مجوزی چنین قراردادی را امضا کرده است؟

 لطفا با جزییات توضیح دهید؟

شهردار قزوین بدون لایحه خرید دستگاه تصفیه شیرابه مجدد بدون رعایت مصوبه شورا و ضوابط قانونی، قرارداد جدیدی به مبلغ حدود 22 میلیارد ریال با شرکت «نوین بویلر» جهت خرید دیگ بخار منعقد کرده است که خارج از سقف مجاز و بدون مجوز شورا بوده است. مبالغی بالغ بر 25 میلیارد ریال و 27 میلیارد ریال دیگر توسط سازمان مدیریت پسماند به پیمانکاران بدون رعایت تشریفات قانونی و خارج از قرارداد اولیه پرداخت شده است. این در صورتی است که در این قرارداد اولیه سازمان مدیریت پسماند به عنوان دستگاه ناظر بوده نه کارفرما، که این هم تخلف آشکار است. از طرفی دیگر شورای اسلامی شهر قزوین در مصوبه شماره 4093/1401/22 قرارداد اولیه (خرید دستگاه تصفیه) شرایط دقیق پرداخت‌ها را منوط به کارکرد دستگاه و تأیید کیفیت پساب خروجی کرده بود، اما شهرداری با عقد قراردادهایی خارج از این چارچوب و پرداخت مبلغی حدود 70 میلیارد ریال، بدون رعایت تشریفات قانونی، موجب بروز ابهامات جدی در شفافیت مالی شده است. یعنی برخلاف قوانین مناقصات و آئین‌نامه مالی شهرداری‌ها، پرداخت‌هایی خارج از مصوبه شورا صورت گرفته که به نظر کارشناسان حقوقی، مصداق تخلف و تضییع بیت‌المال است. همچنین خرد کردن معاملات و عقد قراردادهای جانبی با مبالغ میلیاردی بدون تصویب شورا، نشان از ضعف نظارت و مدیریت دارد.

آیا مشخص است که این دو شرکت چگونه انتخاب شده‌اند؟ مناقصه‌ای برگزار شده یا...؟

 نه، اطلاعات موجود حکایت از عدم برگزاری مناقصه دارد و اگر پروژه ترک تشریفات بوده، باید مستندات قانونی و گزارش فنی و مالی مربوطه، جهت بررسی و تأیید، به شورا ارسال می‌شد که این هم انجام نشده است. ما خواهان دریافت این مستندات هستیم تا مشخص شود این اقدام چگونه و بر چه پایه‌ای صورت گرفته است.

در مورد مسائل فنی و زیست‌محیطی پروژه چطور؟ 

در خصوص مسائل فنی و زیست‌محیطی پروژه چند نکته‌ی کلیدی وجود دارد که ما خود به دنبال پاسخ این سوالات هستیم. به طور مثال: آیا این شرکت‌ها مجوزهای قانونی و زیست‌محیطی لازم را دارند؟ چه نوع فناوری برای تصفیه شیرابه به‌کار گرفته‌اند و آیا این فناوری‌ها تأییدیه دارند؟ چه نظارتی از سوی شهرداری بر عملکرد فنی، مالی و زیست‌محیطی آنها در حال انجام است؟ پساب خروجی حاصل از تصفیه، در حال حاضر کجا و چگونه دفع یا استفاده می‌شود؟ و بسیار مهم‌تر: در صورت بروز خسارت زیست‌محیطی یا آسیب به منابع آب و خاک، چه نهادی مسئول خواهد بود؟ 

این طور که معلومه پروژه کارآمد نبوده است؟

پروژه یک کار آزمایشی است و هنوز تجربیات موفق گسترده‌ای در این زمینه در کشور وجود ندارد. داستان کارآمدی این پروژه بسیار غم انگیز است. یعنی برای این پروژه و کارآمدیش باید رمان درامی نوشت. متاسفانه پیمانکار این پروژه برای آزمایش موفق آمیز شیرابه به شهر رشت رفته و دو دستگاه تانکر ده تنی شیرابه وارد قزوین می کند! که خوشبختانه مجموعه محیط زیست وارد عمل شده و این دوستگاه کامیون را توقیف می کند. شرکت مذکور مجبور به آزمایش همان شیرابه های موجود در استخرهای محمدآباد می شود که متاسفانه جواب استانداردی صادر نمی شود!. به همین منظور شهرداری برای دریافت خسارت از این شرکت کارشناس جذب می کند. ولی متاسفانه در قرارداد پروژه مذکور هیچ گونه بندی مربوط به خسارت نیامده است. پیمانکار نیز با عنوان این که این پروژه، سرمایه گذاری بوده؛ درصدد جمع آوری دستگاه های شیرآبه خود شده که با مخالفت شهرداری همراه می شود. از این رو پیمانکار با استناد بر واژه سرمایه گذاری از شهرداری قزوین شکایت می کند. و مع الاسف این موضوع هم چنان در مسیر رسیدگی قضایی قرار دارد.

در نهایت، چه خواسته‌ای از شهرداری و مراجع نظارتی دارید؟

خواسته ما روشن است: شهرداری باید به‌صورت رسمی، شفاف و مستند پاسخگوی تمام مراحل اجرای این پروژه باشد. همچنین مستندات مربوط به نحوه انتخاب شرکت‌ها، مبلغ قرارداد، مدت، محل تأمین بودجه، مجوزها، ضمانت‌ها، نظارت‌ها و نحوه دفع پسابباید به شورا ارائه شود. علاوه بر این در صورت وجود تخلف، شورای شهر و دستگاه‌های نظارتی باید مطابق قانون ورود کرده و پیگیری لازم را انجام دهند. این پروژه به‌هیچ‌وجه موضوعی نیست که بشود بی‌سر و صدا از کنار آن گذشت.

ممنون از وقتی که گذاشتید. امیدواریم با شفاف‌سازی این مسائل، پروژه‌ای به این اهمیت، با رعایت حقوق شهروندان و محیط‌زیست به سرانجام برسد.

 ممنون از شما.