ایران جان نهتنها بهدنبال معرفی جاذبههای هر استان است، بلکه قصد دارد با ایجاد همدلی و مشارکت مردمی، گامی مؤثر در مسیر توسعه و پیشرفت کشور بردارد. در گفتوگویی که پیشروی شماست، درباره تجربه یک هفتهای اجرای این رویداد با معاون امور استانها همصحبت شدیم. علیرضا کیخا، معاون امور استانهای سازمان صداوسیما درخصوص حرکت منسجم رسانهملی در مسیر مأموریت قرارگاهی خود و آغاز اجرای رویداد ایران جان از استان خوزستان، نکاتی را بیان کرده که در ادامه میخوانید.
طرح برگزاری رویداد ملی ایران جان به چه صورت شکل گرفت و برای تحقق چه اهدافی طراحی شد؟
رویداد ملی ایران جان یا «هفتههای ایران» ایدهای بود که ابتدا رئیس سازمان صداوسیما آن را مطرح کرد. اطلاع دارم که پیگیری برای تحقق این فکر از مدتها قبل دغدغه دکتر جبلی بوده است. خلاصه طرح این بود که همه شبکههای سراسری، رادیویی، تلویزیونی و برونمرزی، چند روز در هفته روی یک استان خیمه بزنند و ظرفیتها و توانمندیهای آن استان را به تصویر بکشند یا مسائل یک استان را حل کنند و مورد توجه قرار دهند. اجرای این طرح از دورههای قبل مطرح شده بود ولی از بهمن سال ۱۴۰۳ فکر تبدیل آن به طرحی همهجانبه، جدی و مقدمات آن بهتدریج فراهم شد. این طرح باید در میدان اجرا میشد و لازم بود یکی از استانها برای این امر اعلام آمادگی کند. بلافاصله استان خوزستان اعلام آمادگی کرد و در سفر به این استان مشهود بود که از منظر نیروی انسانی، فکری و تولیدات، یکی از مراکز توانمند برای پیادهسازی طرح است. اسفند ۱۴۰۳ طرح اجرایی مصوب و قرار شد در سال ۱۴۰۴ عملیاتی شود.
تحقق رویدادی با این وسعت احتمالا مشکلاتی نیز به همراه داشته است. اصلیترین مسائلی که در این مسیر تجربه کردید، چه بود؟
اصلیترین مشکل این بود که شبکههای ملی بپذیرند این طرح را اجرا کنند. البته استانها درخصوص طرح یا ماهیت آن مسألهای نداشتند. بههرحال، ابهاماتی وجود داشت. ما باید اطمینان پیدا میکردیم که هر استان توانمندی تولید دارد یا امکان فراهم کردن بستر پیادهسازی طرح در هر استان فراهم است و برخی موارد دیگر. در مرحله بعدی، آمادگی میدانی استانها باید بررسی میشد. همچنین دستگاههای اجرایی هر استان ازجمله استانداری و سایر ادارات کل نیز باید آماده پشتیبانی از طرح میشدند و نیاز به بررسی دقیق این مسائل را داشتیم که بههرحال در مسیری که دنبال میکردیم، مشکلاتی پیش میآمد. نکته دیگر اینکه تمام شبکههای برونمرزی و استانی برای یک سال برنامه دارند و جدول پخش خود را از قبل چیدمان میکنند. درواقع، کاملا روشن است که تا پایان هر سال میخواهند چه جهتگیریهایی داشته باشند. ابتدا برخی همکاران پیشنهاد دادند در هر فصل یک هفته این کار را انجام دهیم ولی بهواسطه اهمیت و جذابیت کار نمیتوانستیم با چنین رویکردی حرکت کنیم؛ ضمن اینکه میدانیم سال ۱۴۰۴ توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی سال «سرمایهگذاری در تولید» نامگذاری شده و برگزاری هفتههای ایران و رویداد ملی ایران جان طرحی مناسب برای پیادهسازی شعار امسال بود. درنهایت، با وجود همه مشکلات، اینطور مصوب شد که هر ماه یک هفته به یک استان در رسانهملی پرداخته شود. درخصوص استان خوزستان که از سوم خرداد بهعنوان نخستین استان کشور برای عملیاتی شدن رویداد ملی ایران جان انتخاب شد، چنین استقبالی را تصور نمیکردیم ولی خوشبختانه همه شبکهها با تمام توان به این استان پرداختند.
آیا برای پایان یک هفته تا آغاز هفتههای ایرانی در استانی دیگر، بازه زمانی خاصی تعیین شده است؟ سایر مناسبتهای ملی و مذهبی در برنامههای رویداد ملی ایران جان چه تغییراتی ایجاد خواهد کرد؟
بله، حداقل ۲۲ روز فاصله را معین کردهایم. برای نمونه، نهم خرداد که «خوزستان ایران» به پایان برسد، بهفاصله ۲۲ روز بعد، یعنی ۳۱ خرداد «اصفهان ایران» شروع میشود. همینطور با پایان هفته اصفهان در پنجم تیرماه، از چهارم مرداد هفته ایلام آغاز خواهد شد. ما تلاش کردیم فاصله حداقلی ۲۲ روز میان رویدادها حفظ شود. البته با وجود برخی مناسبتها، بین برخی هفتههای ایرانی فاصله ۳۰، ۳۶ و حتی ۴۲ روز هم خواهیم داشت. ما تلاش کردیم هفتههای ایرانی با مناسبتها تقارن نداشته باشد؛ چراکه در چنین ایامی جداول پخش شبکهها بسیار متراکم و فشرده است. برای نمونه، دهه اول محرم برای همه شبکههای رادیویی و تلویزیونی بسیار مهم است و تولیداتی ویژه دارند و اساسا در این بازه زمانی، پرداختن به برنامههای هفتههای ایرانی در استانها یا ویژهبرنامههای محرم بهصورت همزمان و با هم ممکن نیست. بنابراین در محرم، اربعین، ماه مبارک رمضان، هفته دفاعمقدس، هفته دولت، دهه فجر، ایام شهادت شهید حاج قاسم سلیمانی و... رویداد ملی ایران جان را متوقف میکنیم.
مأموریتهای هرکدام از معاونتهای صداوسیما برای تحقق اهداف رویداد ملی ایرانجان چه بود؟
هر معاونتی بهتناسب مأموریتهایش به طرح واکنش نشان داد. زمانی که همه معاونان صداوسیما در خوزستان حضور پیدا کردند، این واکنش چندبرابر شد. از آنجا که مأموریت شبکههای سراسری سیما هدایت افکارعمومی در داخل کشور است، طبیعتا میخواهند بهواسطه این رویداد، میزان شناخت مردم ایران را از استان هدف افزایش دهند. همچنین انگارههای غلط درخصوص یک استان را اصلاح کنند. ما چند هدف اصلی را در رویداد ملی ایران جان طراحی کردهایم؛ هدف اول افزایش رضایتمندی مردم هر استان از رسانهملی و کشور است. هدف دوم که ذیل هدف نخست قرار دارد، افزایش میزان شناخت مردم ایران از استان هدف است. هدف دیگر، تحقق شعار سال است. حل مشکلات هر استان نیز ذیل این اهداف قرار میگیرد. شبکههای سراسری متناسب با مأموریتشان به یکی از اهداف بیشتر میپردازند. مثلا توقع نداریم شبکه نسیم بر شعار سال متمرکز شود. این شبکه سرگرمیمحور و نشاطآفرین است؛ از اینرو طبیعتا روی هدف ایجاد حس مثبت در مردم متمرکز میشود. همچنین مأموریت معاونت سیاسی در این رویداد طبیعتا توجه به مطالبات مردم و حل مسائل چالشی و تاریخی استانی مانند خوزستان است. شبکههای برونمرزی نیز در این طرح بیشتر معرفی ظرفیتهای ایران به بیرون از مرزهای کشور را دنبال میکنند. در شبکههای برونمرزی پویشی تحتعنوان «ایران را کشف کن» طراحی شد. من بارها گفتهام که نهتنها کشورمان بسیار دوستداشتنی است، بلکه مردمانی مؤمن، صبور، مهماننواز و از هر حیث بینظیر داریم. در شبکههای استانی نیز هر استان باید با استان هدف، نسبتی را مشخص میکرد. برای مثال مرکز خراسانرضوی در هفته خوزستان ایران مستندی از خوزستانیهای ساکن مشهد تهیه کرده بود.
همچنین بیشتر استانها به شهدای شاخص شهر خودشان پرداختند که در دوران دفاعمقدس در خوزستان به شهادت رسیدهاند. ما نیز هویت بصری واحدی را در معاونت طراحی کرده و این بسته را به همه شبکهها و استانها دادیم که شامل آرمآگهی، زیرنویسگرافیکها و نمادی تحتعنوان «ایران جان، خوزستان ایران» برای گوشه شبکهها بود که در طول هفته به نمایش درآمد. در دومین هفته ایرانی که راهی اصفهان میشویم، این نماد تبدیل به «ایران جان، اصفهان ایران» میشود و به همین ترتیب، متناسب با هر استان تغییر خواهد یافت.
صداوسیمای مرکزخوزستان برای پیادهسازی رویداد ملی«ایران جان، خوزستان ایران»چه میزان هزینه صرف کرده است؟
مرکز خوزستان تلاش کرد از برنامههای جدیدی که به همین مناسبت تولید شده بودپشتیبانی کند.همچنین از حدود ۱۰۰مهمانی که در طول یک هفته از همه شبکهها و معاونتها به خوزستان رفتند میزبانی و حمایت کرد.
فکر میکنید درنهایت رویداد ملی ایران جان تا چه اندازه میتواند موجب رشد کیفی تولیدات استانی شود؟
کیفیت تولید امری نسبی است. شاید نمره یک تولید ۱۰۰باشد و با قالبی جدید به ۱۱۰ امتیاز برسد. بنابراین کیفیت تولید نقطه ایست ندارد. با این حال،رویداد ایران جان موجب شروع حرکت جدیدی دراستانها خواهد شد؛ بهخصوص ۹استانی که امسال دراین رویداد میزبانند.تاهمین حالاهم پویایی و تحرکی دراین شبکهها ایجاد شده است وطبیعتا سعی میکنند تولیداتشان از سال قبل و سایر استانها بهتر باشد و این روند موجب افزایش مداوم کیفیت تولیدات خواهد شد. تردید ندارم که تا یکسال آینده شاهد انبوهی از تولیدات فاخر در سبکهای مختلف ازجمله مستند، نمایشی، قالبهای متنوع برنامهسازی و آثار کوتاه خواهیم بود.
سایر شبکههای استانی چه همکاریهایی با خوزستان داشتند؟
همکاری شبکهها واقعا فراتر از تصور بود. پیشبینی میکردم شاید شبکههای دیگر نهایتا مهمانانی مرتبط با خوزستان در برنامههای معمول خود داشته باشند ولی مشاهده کردیم که علاوه بر تغییر جهت برنامههای روزانه شبکههای استانی بهسمت خوزستان، مستندهایی ویژه تولید شد و در خبر همه استانها اشارهای به اتفاقات خوزستان و موضوع خوزستان صورت گرفت. در برخی مراکز استانی گفتوگوهای ویژه خبری طراحی کردند واتاق بازرگانی یک استان با استان خوزستان تعامل برقرار کرد و در قالب یک گفتوگو درباره سرمایهگذاری مشترک صحبت شد. واقعا همه شبکههای استانی اشاراتی به خوزستان داشتند.ما پیش از آغاز هفته خوزستان اثرسنجی و پیشآزمونی داشتیم. مرکز تحقیقات صداوسیما در همه استانها از جمله خوزستان ناظر بر بسته محتواییای که به مراکز دادهایم، نظرسنجیهایی انجام داده است. مثلا در بستهای که برای خوزستان تهیه شد، میخواستیم شبکهها روی شخصیتهایی مانند قیصر امینپور، شهید سیدهادی هاشمی و... یا یادمانهایی مانند ابوهویزه کار کنند. پس شبکهها محتوای خود را ناظر بر این بسته طراحی میکنند.قرار است پسآزمونی نیز داشته باشیم. در پیشآزمون سؤالاتی از مردم پرسیده شده و گفتهایم مثلا شهید هاشمی را چقدر میشناسید.برای مثال اگر مردم گفته باشند ۲۸درصداین شهید رامیشناسند، ما هدفگذاری کردهایم که این میزان شناخت در پایان هفته خوزستان به ۴۰درصد برسد. درپسآزمونی که برگزارمیشود، باپرسش مجدد ازمردم، میتوانیم میزان اثرگذاری رویداد ایران جان را احصا کنیم.
فکر میکنید درنهایت، رویداد ملی ایران جان میتواند در تحقق شعار سال نقش مؤثری ایفا کند؟
هنوز نمیتوانیم میزان اثرگذاری این رویداد بر تحقق شعار «سرمایهگذاری در تولید» را بسنجیم ولی فکر میکنم بتوانیم سنجشی انجام دهیم تا میزان مانعزدایی از جریان تولید بهواسطه رویداد ایران جان را بررسی کنیم.
آیا قبل از برگزاری هفته خوزستان ایران و هنگام طراحی بستههایی که به شبکههای استانی داده شد، با نمایندگان مجلس این استان نیز گفتوگو شد و اصلیترین مشکلات خوزستان را برای طرح در تولیدات رسانهملی احصا کردید؟
بله، تمام اعضای مجمع نمایندگان خوزستان برای شرکت در جلسهای به دفتر دکتر جبلی آمدند و معاونان رسانهملی نیز حضور داشتند. ما طرح رویداد ملی ایران جان را به آنها ارائه دادیم و نمایندگان مردم در این استان نکات خود را بیان کردند. یکی از نکات مورد تأکید نمایندگان این بود که نباید استان خوزستان را آنقدر زیبا نشان داد که مطالبات مردم ذبح شود. اتفاقا در هفته «خوزستانِ ایران» دیدیم که برنامه «ثریا» با صراحت و تیز و تند مطالبات مردم خوزستان را مطرح کرد. همچنین برنامه میز اقتصاد نیز بهشکل خوبی به مسائل مردم پرداخت. حتما در هفتههای آتی و ادامه راه بیشتر به نظرات و نکاتی که نمایندگان مردم بر آنها تأکید دارند توجه خواهیم کرد.
پیشبینیها چقدر محقق شد؟
تا حد زیادی وضعیت مطابق پیشبینیها بود. البته درباره اجرای رویدادهای میدانی توقع بیشتری داشتیم. در نخستین هفته از این رویداد، تمرکز ما بیشتر رسانهای بود درحالیکه میتوانستیم شب شعر یا جشنوارهای ملی و... هم داشته باشیم. از منظر رسانهای، حدود ۸۰ تا ۹۰درصد انتظارات و توقعات برآورده شد. فکر میکنیم هفتههای ایران در رویداد ایران جان نهالی است که تازه شاخ و برگ داده است و با مرور زمان اثربخشتر و سایهاش گستردهتر خواهد شد و میوههای خوشمزهتری بهبار میآورد. بهنظرم میتواند برای دستگاههای دیگر نیز کشش داشته باشد. برای نمونه، حوزه هنری گفته میتواند تقویم برنامههایش را با تقویم ایران جان هماهنگ کند. مواجهه سازمان تبلیغات اسلامی نیز به همین شکل است. ما این برنامهها را دنبال میکنیم تا بتوانیم رویدادهایمان را پررنگتر کنیم.