این پیشنهاد در حالی مطرح میشود که تهران بارها بر حفظ حقوق هستهای و استقلال خود تأکید کرده و هرگونه پیششرط مغایر با منافع ملی را رد کرده است.
در همین حال و همزمان با ارائه سند آمریکاییها ازطریق بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان به ایران، رسانهآمریکایی نیویورکتایمز به نقل از مقامات آگاه به مذاکرات تهران و واشنگتن، در گزارشی این پیشنهاد را فهرستی از نکات مهم موردنظر آمریکا در توافق احتمالی دانست و بیان کرد که این گزاره نسخه کامل یک توافق نیست.
به گفته این منابع، آمریکا در این سند خواستار توقف کامل غنیسازی اورانیوم در ایران و تشکیل یک کنسرسیوم منطقهای با حضور ایران، عربستان سعودی، برخی کشورهای عرب و آمریکا برای تولید انرژی هستهای خارج از خاک ایران شده است.
همچنین باراک راوید، خبرنگار مجله خبری اینترنتی آکسیوس نیز در گزارشی دیگر به نقل از منابع آمریکایی ضمن تایید ارائه پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم، اعلام کرد که این کنسرسیوم منطقهای با نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی و آمریکا، تنها بخشی از پیشنهادهای واشنگتن در سند ارائه شده است.
به گفته این خبرنگار به نقل از منابع آگاه، ایده دیگر مطرح شده، این است که اگر ایران غنیسازی اورانیوم را کاملا تعلیق کند، آمریکا حق غنیسازی جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت خواهد شناخت! این ادعا اما بسیار متناقض است و حق غنیسازی در خاک ایران را تایید نمیکند.
به ادعای خبرنگار آکسیوس، این پیشنهاد ثمره دور آخر مذاکرات ایران و آمریکا در رم بوده است. هیأت ایرانی پس از آنکه ویتکاف در جریان دور چهارم مذاکرات در مسقط این پیشنهادها را به صورت شفاهی مطرح و در دور پنجم آنها را تشریح کرد، خواستار دریافت موضع مکتوب آمریکا شده است.
غنیسازی؛ خط قرمز قطعی ایران
این نخستین بار از آغاز مذاکرات تهران و واشنگتن از ماه فروردین است که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ پیشنهاد مکتوبی به طرف ایرانی ارائه میکند.
عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان روز شنبه ۱۰ خرداد اعلام کرد که این پیشنهاد را از طریق بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان دریافت کرده است و گفت که جمهوری اسلامی ایران به این پیشنهاد «همراستا با اصول، منافع ملی و حق مردم ایران به طور مقتضی» پاسخ خواهد داد.
در ادامه نیز کاخ سفید، ارسال این پیشنهاد به ایران را تایید کرد. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید گفت: «دونالد ترامپ صراحتا گفته است که ایران نمیتواند سلاح هستهای داشته باشد. استیو ویتکاف، یشنهاد مفصل و قابلقبولی را برای تهران ارسال کرده است و به سود آنهاست که آن را بپذیرند.» لیویت افزود: «دولت به دلیل احترام به روند مذاکرات جاری از اظهارنظر درباره جزئیات این پیشنهاد خودداری میکند.»
پیش از این برخی از رسانههای غربی از جمله نیویورکتایمز مدعی شده بودند که پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم در چهارمین دور مذاکرات در مسقط و از جانب هیأت ایران مطرح شده بود.
بنابر این ادعا، پیشنهاد تهران شامل تشکیل کنسرسیوم سهجانبه هستهای است که طی آن ایران غنیسازی اورانیوم را در داخل کشور با غلظت پایین انجام میدهد و سپس اورانیوم غنیشده را برای مصارف غیر نظامی به کشورهای عربی دیگر میفرستد.
بااینحال مشخص نیست که کنسرسیوم مطرحشده در پیشنهاد آمریکا تا چه حد به مورد مطرحشده در پیشنهاد ایران نزدیک است.
اما نکتهای که بارها از سوی مقامات کشورمان بر آن تأکید شده، این است که به هیچ عنوان اجازه نخواهند داد چرخه غنیسازی در ایران جمعآوری شود.
سیدعباس عراقچی قبلا گفته بود که یکی از اصول ما در بحث هستهای که مبنای حرکت ما در مذاکرات را شکل میدهد، نفی سلطه است و در مذاکرات قبلی و فعلی ما براساس این مبنا حرکت کردیم.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است طرفهای مقابل به صرف نگرانی خود حق ندارند مردم ایران و نسلهای آینده را از حقوق خود محروم کنند و داشتن انرژی صلحآمیز هستهای حق مسلم ایران است.
اهمیت چرخه غنیسازی برای ایران
نکتهای که در لابهلای بحثهای سیاسی این روزها باید به آن اشاره کرد، این است که چرا وجود چرخه کامل غنیسازی اورانیوم برای ایران به این میزان دارای اهمیت و نبود آن برای آمریکاییها تا به این اندازه مهم است. برای ایران غنیسازی اورانیوم فراتر از یک تجهیز هستهای، درواقع وجود چرخه کامل غنیسازی همانند ریلی برای حرکت روان و مستمر علم و صنعت کشور به سمت فناوریهای آینده است.بازخوانی دلایل اهمیت غنیسازی اورانیوم برای ایران میتواند درک درستتر و بهتری از آنچه مقامات مختلف کشور و در رأس آنان مقاممعظم رهبری، وزارت خارجه و سازمان انرژیاتمی تا دیگر دستگاهها میگویند ارائه کند. اهمیت راهبردی و سیاسی این موضوع در تضمین تأمین سوخت رآکتورهای تحقیقاتی و پزشکی که منجر به تولید رادیوداروها، رادیو ایزوتوپها و همچنین آب سنگین که در لبه فناوریهای نوین قرار میگیرد، خود را نمایان میکند. ضمن اینکه غنیسازی اورانیوم میتواند بهعنوان یک اهرم دیپلماتیک در عرصه بینالمللی قدرت چانهزنی کشور را افزایش دهد.بخش دیگری از این اهمیت راهبردی چرخه کامل سوخت هستهای را میتوان در قدرت بازدارندگی استراتژیک آن در مقابل رقبا و تهدید آنها، افزایش هزینه تقابل، تثبیت قدرت ملی در معادلههای منطقهای و تقویت قدرت چانهزنی در مذاکرات که در اختیار کشور قرار میدهد مشاهده کرد. اهمیت علمی و فناورانه غنیسازی اورانیوم نیز قابلتوجه است. رشد علوم راهبردی و بینرشتهای، توسعه فناوری بومی پیشرفته، ارتقای علوم پایه، سرریز فناوریهای پیشرفته به دیگر حوزهها از آن جملهاند. اهمیت غیرقابل کتمان صنعتی و اقتصادی غنیسازی اورانیوم در ایجاد زنجیره صنعتی پیشرفته و کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری اقتصادی خود را نمایان میکند. از این رو تأکید ایران بر حفظ و ارتقای چرخه کامل غنیسازی در کشور نه فقط بهمنظور استفاده آن به منظور اهرم قدرت در مناسبات حوزه بینالملل بلکه اهمیت آن برای پیشرفتهای علمی و صنعتی و برطرف کردن ناترازیهای انرژی در کشور از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است.