تکرار ظرفیت داریم مشکلات را حل نکرده | پیوست اقتصادی در سیاست خارجی نداریم

محمدرضا شجاعیان کارشناس ارشد روابط بین‌الملل و سیاست‌خارجی با حضور در برنامه زنده «بحث روز» به سوالاتی با محوریت بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کارگزاران  مبنی بر توجه مسئولین به معیشت و اقتصاد مردم پرداخت.

در دیدار رهبر معظم انقلاب دو محور اصلی یکی بحث معیشت مطرح شد که هدف نظام سلطه و دشمنان نظام ما تمرکز بر معیشت و اقتصاد کشور هست. چرا این موضوع در دیدار با مسئولان اجرایی کشور خیلی برجسته و در واقع مورد تأکید ایشان قرار گرفت؟ 

شاید لازم باشد یک مفهو انتزاعی از سیاست خارجی داشته باشیم که چرا دول غرب و خاصه ایالات متحده دائماً به بحث مذاکره که یکی از پیوست‌های مهم آن حوزه اقتصادی و معیشتی هست می‌پردازند. 

سیاست خارجی یک مقوله حاکمیتی است و نه صرفا مقوله حکومتی، به این معنا که سیاست خارجی شاکله و بن‌مایه اصلی آن نباید تابعی از فراز و فرودهای دولت‌ها و روسای جمهور در ادوار مختلف باشد. سیاست خارجی می‌تواند تسهیل‌گر و تنظیم کننده عناصر اقتصادی و معیشتی یک جامعه فرض شود و به تناسب آن سیاست داخلی ما هر اندازه قوام داشته باشد به نوعی تمام ارکان اصلی نیروی پیشران اقتصادی کشور خواهد شد.

 اینکه امروز رهبری انقلاب فارغ از همه هیاهوی‌ها و بازی‌های رسانه‌ای پیرامون بهبود وضعیت معیشتی مردم مسئولین را هشدار می‌دهند موضوع جدیدی نیست.

این مبحث مهم سالهاست ذیل فرمایشات ایشان خطاب به مدیران مملکتی تذکر داده می‌شود البته فیش‌های گوناگونی در خصوص وجود دارد.

 ایشان از دهه هفتاد تا امروز همواره به موضوعات معیشتی، مباحث فرهنگی، سیاسی و مسائل اجتماعی تاکید جدی داشته‌اند. وقتی همه این مولفه‌ها در یک سبدی قرار بگیرد وضعیت معیشت مردم را رقم می‌زند. 

توجه داشته باشیم در برهه‌های مختلف دولت‌ها همشون زحماتی کشیدند و آثار و تبعاتی بر جای گذاشتند. اینکه عنوان شود در دولتی کم کاری شده خارج از بوته انصاف هست. ولیکن اقدامات الزاما کافی و در مسیر حل مشکلات اقتصادی نبوده و فراز و فرودهای مختلفی را تجربه کرده‌ایم.

در واقع متاسفانه یکی از حلقه‌های مفقوده کشور، حوزه اقتصادی و معیشت مردم بوده که رهبری هم به درستی به این موضوع تاکید دارند. 

اما یک وقتی یک دولت یا رکن اجرایی اقتصاد را معطل می‌گذارند. واقع بهانه‌هایی مثل مذاکرهو اینکه در دنیا دنیا چه می‌گذرد رام طرح می‌کنند. به نظر می‌رسد منظور رهبر معظم انقلاب بیشتر این معنا است که ما یک ظرفیت‌های درونی اقتصادی داریم. به نظر شما چقدر این مسئله در بدنه اجرایی کشور شنیده شده است؟ 

شاید در آخرین واکنش دیروز رییس محترم مجلس از ظرفیت‌های داخلی اشاره کرد. خب این حرف، حرف درستی است آیا شرط لازم و کافی برای حل مشکلات است؟ ابتدای عرایضم اشاره داشتم، رهبری انقلاب از منظر حاکمیتی به جدیت از ابتدا مسئولین را به ظرفیت‌های فراوان و ذاتی کشور آگاه نموده‌اند. ملت شریف ما از دوره مشروطه تا به امروز به ظرفیتها واقف بوده‌اند. خب این ظرفیتها بالقوه هست، بخشی بالفعل شده ولی بکارگیری این ظرفیت‌ها چقدر مورد اهتمام مسئولین اجرایی قرار گرفته است. اساسا چه میزان در بکارگیری این ظرفیت ها موفقیت حاصل شده است؟
از نگاه آسیب شناسانه باید عرض کنم، المانی‌هایی که امروز با استرس (فشار) دول غربی قلدر به ما تحویل می‌کنند خروجی سیاست داخلی و اقتصادی مردم که نیازمند به رسیدگی جدیست. 

خب دولت‌های ما این همه از ظرفیت داخلی صحبت می‌کنند آن را اجرایی کنند. عملگرایی مهمترین وجه حل مشکلات است چرا مذاکره مستمسک قدرت‌ها شده در عین حال که آنها واقعا پی مذاکره نیستند.

حالا راه کار عملیاتی چیست چه باید کرد؟

رهبر انقلاب معیشت مردم را مهم دانستند و همه مسئولان را به توجه جدی برای حل مشکلات معیشتی مردم سفارش فرمودند. توجه داشته باشیم تهدیدهایی که دشمنان می‌کنند عمدتا متوجه معیشت و موضوعات امنیتی است لذا تنها راه برون رفت رسیدگی جدی به اقتصاد و رفع تاثیر گذار موانع رفاهی و زندگی مردم است تا بهانه‌های امنیتی از دولت‌های قلدر گرفته شود. همان طور که ایشان تاکید نمودند بنظرم اصلاح نظام ارزی، تقویت پول ملی و مهار رشد تورمی پاسخی قاطع به قلدرها و بی چشم و رو ها خواهد بود.

در خصوص مسائل سیاست خارجی نکات بسیار مهمی از طرف رهبر معظم انقلاب مطرح شد. می‌خواستم ببینم مهم ترین نکاتی که در این زمینه مورد توجه شما واقع شد چه بود؟ 

یکی از مهم‌ترین مواردی که ایشان اشاره داشتند در واقع باید گفت پیوند و قوام سیاست خارجی و سیاست داخلی ما خیلی مهم است. 
پیش تر عرض کردم، هر اندازه این هم‌افزایی افزایش داشته باشد، همیت قسمتی ما از داخل به بیرون از مرزها تسر پیدا خواهد کرد. به این معنا که دنیا متوجه می‌شود ایران به یک نُرم و رویه در عرصه بین المللی دست پیدا کرده لاجرم به همان میزان فشارهای حداکثری کاهش پیدا خواهد کرد. 
اینکه دائما آنها دم از مذاکره می زنند، به شما صراحتا عرض کنم واشنگتن به کمتر از برچیده شدن موضوعات و مباحث مرتبط هسته‌ای ما بسنده نخواهد کرد و قطعا تهران هم نخواهد پذیرفت. آنها نمایش مذاکره را اجرا می‌کنند این یک ژست توافق - مذاکره به خودشان می‌گیرند چون آگاهند مقامات جمهوری اسلامی ایران زیر بار این موضوع نخواهند رفت. عرض کردم سیاست خارجی یک بحث حاکمیتی است. سلیقه‌ای نیست عزت و حکمت و مصلحتی در بطن مسائل است.
ایالات متحده بنا دارد با بر هم زدن فضای داخلی که از همه مهمتر موارد معیشتی و اقتصاد مردم است جامعه را به سمت آنارشی اجتماعی ببرند وقتی فروپاشی اقتصادی به وجود بیاید، خیابان‌ها می‌شود عرصه تنش و تظاهرات و جالب است که مهمترین عنصر همین مصائب اقتصادی تحریم‌هایی است که از جانب غربی‌ها بر مردم تحمیل شده است.
این آن چیزی است که شخص آقای ترامپ می‌خواهد وگرنه چرا دائما دم از جنگ می‌زنند. اینکه با تحکم میان می‌گویند مذاکره کنیم طبیعی است هیچ کشوری با دستور جبری نخواهد پذیرفت جمهوری اسلامی ایران جای خود دارد. 

واکنش نهادهای اجرایی ما در مواجه با جنگ روانی آمریکا و ارسال نامه مذاکره از سوی آنها چیست؟

جالب است که در آخرین واکنش مقامات ما، دستگاه دیپلماسی ما امروز عنوان کرد که اصلا نامه‌ای به دست ما نرسیده و این یک بازی و جنگ روانی است. در واقع مواضع وزارت خارجه خیلی ملموس که بحث روز عرصه سیاست خارجی را نه نامه ترامپ بلکه نشست وزرای خارجه در جده در خصوص فلسطین مطرح کردند بعد هم به روز بزرگداشت نظامی شد آن هم با مطلع: همه عالم تن است و ایران دل بحث نامه را به گونه‌ای دیپلماتیک پیش پا افتاده جلوه دادند چون اساسا طبق اعلام نامه‌ای به دست ایران نرسیده است.

چرا بازی رسانه‌ای و جنگ روانی، واقعا مقصود آنها از بازی مذاکره چیست؟

ببینید یک اشتباه استراتژیک است که معضلات اقتصاد را در همه وجوه آن به مباحث مذاکره، برجام و توافق هسته‌ای ... پیوند بزنیم که متاسفانه به انحای مختلف پیوند زده شده است. هدف آمریکا هم همین است که پیوند بخورد. به هر حال بازار معطل می‌ماند و فضای که قرار است چه اتفاقی بی‌افتد در سرمایه در اقتصاد  و ... حاکم می‌شود. 
به هر حال تو فضای رسانه‌ای جهان الان این موضوع مطرحه که یک نامه‌ای نوشته شده طرف مقابل هم با قاطعیت و با استدلال رد کرده، این فرآیند را  شما چگونه تحلیل می‌کنید و ما باید چه بکنیم؟ چون جبهه مقابل هم تلاش می کند تا بهره برداری رسانه‌ای کند.
 غربی‌ها مشخصا ایالات متحده یک پایش روی سیاست خارجی و سیاست داخلی و کلا شرایط حکمرانی کشور انجام دادند به عبارتی آنها دیدند ما در بیش از دو دهه اخیر به توانایی عظیمی در حوزه دفاعی دست پیدا کردیم. 
لذا تلاش دارند با بیان حل بحث اقتصادی، موضوع مذاکره و دفاعی را مطرح کنند. یکی از موارد این که برد موشک ها را باید کاهش داد، از برخی موضوعات منطقه‌ای دست بردارید و... همه اینها به موازاتش می‌گویند مذاکره کنیم.
آیا موضوع هسته ای ایران حقیقت ماجراست؟! چرا ایالات متحده مشخصا سری به شهرک دیمونا نمیزند؟ اسراییل که بزرگترین زرادخانه هسته ای را در اختیار دارد. و فعالیتش ذیل پادمانی هم نیست. همه اقداماتش فرا پادمانی است. رژیم صهیونیستی چرا این کارها را نمی‌کند؟ 

و سوال آخر؛ با این شرایط از منظر شما راه برون رفت و حل مسئله را چه می دانید؟

ما بحث سیاست خارجی را به صورت جزیره‌ای دنبال می‌کنیم به تبع آن رفع تحریم‌ها هم به همین ترتیب. متأسفانه مسئولین طی چند دهه اخیر معیشت و اقتصاد کشور را شرطی کردند به روابط و متغیرهای خارجی. نظام بین‌الملل نخواهد نشست و معطل ما نخواهد ماند. 
ما هم نباید معطل آنها باشیم. اینها متغیرهایی که متأسفانه ضرباتی به اقتصاد کشور و زد. باز ما مسئولین را باید مورد خطاب قرار دهیم
اگر اشتباه نکنم تولید، توزیع، مصرف یکی از ارکان مهم اقتصاد هرکشوری است. خوشبختانه هر سه نوع این‌ها در کشور وجود دارد. شما بازار را نگاه کنید، انباشت زیادی از کالاهای اساسی موجود داریم. چرا به درستی دست مردم نمیرسد؟ چرا با قیمت‌های مضاعف خب این‌ها باعث فروپاشی اقتصادی می‌شود. مستمسکی که دولتهای غربی و قلدر پاشنه آشیل ما قرار می دهند و جامعه را به سمت هرج و مرج و اعتصاب و اعتراض و در نهایت اهداف شوم خود را به منصه ظهور می‌رسانند و باید مدیران و مسئولین اجرایی ما این موارد را در نظر بگیرند.