استان فارس پای ثابت آمار‌های زمین‌خواری

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از فارس از شیراز، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در ابتدای گزارشی که آذرماه سال جاری درباره موضوع زمین‌خواری منتشر کرد در یک تعریف کلی، پدیده زمین‌خواری را مجموعه تعرضات انجام شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به اراضی ملی و دولتی از یکسو و تغییر کاربری وسیع و سازمان یافته اراضی کشاورزی خصوصی از سوی دیگر دانست که در نهایت منجر به تضعیف امنیت غذایی، تولید و معیشت جوامع محلی، تشدید شکاف طبقاتی و آسیب به محیط زیست می‌گردد.

آمار‌های ذکر شده در گزارش این کمیسیون نشان می‌دهد در یک بازۀ زمانی ۱۰ ساله (۱۴۰۱-۱۳۹۲)، به میزان ۱۵۳۹۵۱ فقره زمین‌خواری به مساحتی معادل ۴۶۶ هزار و ۲۰۲ هکتار تصرف در منابع طبیعی (جنگل‌ها و مراتع) شناسایی و برای آن‌ها پرونده قضائی تشکیل شده است که از حدود ۱۹۸ هزار هکتار آن با حکم مرجع قضائی، خلع ید شده است. 

به عبارتی در طی این بازه زمانی، روزانه حدود ۱۲۷ هکتار از سطح جنگل‌ها و مراتع مورد زمین‌خواری قرار گرفته است و مطابق آمار‌هایی که هر ساله سازمان ملی زمین و مسکن ارائه می‌دهد مدتهاست استان فارس در سه رتبه اول مبتلا به این پدیده شوم قرار دارد.

آمار‌های شهریور ۱۴۰۰ استان‌های آذربایجان غربی با ۷۴ مورد، فارس ۴۶، مرکزی ۴۵، خوزستان ۳۱ و تهران ۲۸ مورد را در رتبه‌های اول تا پنجم زمین‌خواری قرار می‌دهد.

از نظر مساحت، استان تهران با ۱۱۹ هزار و ۱۱۰ متر مربع رفع تصرف، بالاترین میزان مساحت زمین‌خواری را در کل کشور طی شهریورماه ۱۴۰۰ به خود اختصاص داد. رتبه چهارم درخصوص مساحت نیز به استان فارس تعلق گرفت.

در هشت ماهه ابتدای سال گذشته (۱۴۰۲) ۲۹۰۸ مورد تعرض به مساحت یک هزار و ۲۲۵ هکتار در کشور رخ داد که بیشترین وقوع تعرض در استان فارس به میزان ۴۷۶ فقره و مساحت ۲۱۰ هکتار بوده است.

مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن در آخرین گزارش خود از ۱۹۸ مورد تعرض به اراضی دولتی طی دیماه سال جاری خبر داد و در حالی که استان‌های خراسان شمالی، زنجان، گلستان، مازندران و همدان هیچگونه گزارشی مبنی بر تعرض را به اراضی دولتی نداشته اند، متاسفانه همچنان استان فارس پای ثابت زمین خواری است و بیشترین وقوع تعرض به اراضی دولتی به ترتیب در استان‌های خوزستان، فارس و جنوب سیستان و بلوچستان (ایرانشهر) روی داده است.

شرایط نامناسب استان فارس در ناتوانی حراست از اراضی دولتی سبب شد که ایمانیه، استاندار سابق فارس با همراهی مرجع قضایی اقدام به تشکیل قرارگاه مبارزه با زمین خواری نماید. 

علی فاتحی، معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس، سال گذشته در دومین جلسه این قرارگاه اذعان کرد که استان فارس به یکی از استان‌های فسادپذیر در حوزه زمین تبدیل شده و همچنان مورد طمع زمین‌خواران و کوه خواران قرار دارد و بخش عمده‌ای از پرونده‌های حقوقی در مرکز استان و سایر حوزه‌های قضایی را پرونده‌های مرتبط با زمین و اراضی تشکیل داده است.

با این وجود گزارشی از اقدامات این قرارگاه منتشر نشد و پس از گذشت بیش از یکسال و با تغییر مدیران عالی اجرایی و قضایی استان فارس از ادامه حیات آن خبری در دسترس نیست.

زمین برای خوردن وجود دارد

محمود رضایی کوچی، معاون استاندار فارس در پاسخ به خبرگزاری فارس در خصوص آمار‌های زمین خواری در استان گفت: فارس سومین استان از حیث رفع تصرفات از زمین‌های دولتی است و از زاویه مثبت موضوع رتبه بالایی داریم.

امکان دارد زمین خواری زیاد بوده باشد، اما فعالیت جبهه مقابله با آن هم زیاد بوده و آمار‌ها برخورد با زمین خواری را نشان می‌دهند.

وی افزود: زمین خواری مسائل خاص خود را دارد و به شرایط هر استان برمی‌گردد. برخی استان‌ها مستعد زمین خواری هستند و زمین برای خوردن وجود دارد که این اتفاق رخ می‌دهد، اما در برخی استان‌ها زمین وجود ندارد.

ناصر رضایی، مدیرکل راه و شهرسازی استان فارس، در خصوص وضعیت زمین خواری استان به خبرگزاری فارس گفت:با در نظر گرفتن مساحت استان فارس در مقایسه با دیگر استان ها، اینکه پدیده زمین خواری در فارس زیاد باشد طبیعی است، اما در کنار آن مقابله با زمین‌خواری نیز بیش از سایر استانهاست.

رضایی افزود: همچنین باید ارزش زمین را در استان‌ها با هم مقایسه کرد و سپس نرخ زمین خواری را با متناسب با قیمت زمین سنجید.

وی موضوع دیگر را عدم تناسب تعداد نیرو‌های حفاظت از اراضی با وسعتی زمین‌هایی که در دست هر استان است عنوان کرد و آن را یکی دیگر از دلایل پدیده زمین خواری دانست.

رضایی تصریح کرد: از چند دهه گذشته برخی افراد زمین‌های دولتی را تصرف کرده اند، اما برای ان‌ها پرونده قضایی تشکیل شده، برخی رفع تصرف شده اند و پرونده سایرین هم در حال رسیدگی است.

مدیرکل راه و شهرسازی استان فارس افزود: در فارس چیزی به این عنوان که فردی زمین دولتی را تصرف کرده و در حال استفاده از آن باشد، به طوری که زمین از مالکیت دولت خارج شده باشد، نداریم. تصرف وجود دارد، اما در کنار آن رفع تصرفات هم وجود دارد.

آمار‌های ارائه شده توسط این اداره کل به خبرگزاری فارس از عملکرد یگان حفاظت از اراضی استان فارس نشان می‌دهد ۴میلیون و ۵۶ هزار و ۷۰۴ هزار متر مربع تعرض و رفع تصرف فوری به اراضی عمومی در ده ماهه نخست سال جاری رخ داده است. همچنین در این مدت ۱۵ مورد حکم رفع تصرف در ۴۷۵ هزار و ۶۹۵ متر مربع زمین به اجرا درآمده است.

فارس پنجمین استان در تغییر کاربری اراضی 

تغییر کاربری اراضی کشاورزی شکل دیگری از زمین خواری است که سبب می‌شود اراضی زراعی ماهیت خود را از دست داده و از یک بستر تولید و سرمایه مولد برای کل کشور به سرمایه راکد و شخصی تبدیل شود و در درازمدت بر تولیدات استراتژیک و حیاتی کشاورزی اثرات سوء و جبران ناپذیر بگذارد.

متاسفانه استان فارس در این مورد نیز در پنج رتبه نخست تغییر کاربری اراضی کشاورزی در سطح کشور قرار دارد.
طبق آمار‌های ارائه شده از سوی سازمان امور اراضی کشور، در سال ۱۴۰۱، ۱۴۳۷ هکتار و سال گذشته ۷۵۱ هکتار تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی در استان فارس شناسایی شده است که این کاهش ارقام نه به دلیل کاهشی شدن میزان تغییر کاربری بلکه به نظر می‌رسد به دلیل ضعف در شناسایی این پدیده است.

در استان فارس ۳۵۸ هزار هکتار اراضی باغی و ۶۵۰ هزار هکتار اراضی زراعی وجود دارد و طبق آخرین آمار ارائه شده به سازمان ثبت اسناد در مجموع یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی وجود دارد که با تعرضات مداوم و خشکسالی هر روز از وسعت آن می‌کاهد. 

همچنین ارزش افزوده ملک اراضی دولتی و انفال را با دستبرد مداوم روبرو کرده است که حتی اگر به تصرف کامل هم در نیاید، ماهیت و توان اولیه خود را از دست می‌دهد و حقوق عمومی مردم را در چندین نسل از بین می‌برد. حفظ این سرمایه راهبردی نیازمند عزمی جدی‌تر و برنامه‌ریزی است.