طی روزهای اخیر و پس از تاکید رئیس‌جمهور، وزیر کشور و رئیس سازمان محیط‌زیست هم از ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه کشور به‌دلیل انتشار گوگرد بالا خبردادند. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان این‌که در استان‌های البرز، مرکزی و اصفهان موضوع مازوت‌سوزی را به‌کرات داشتیم، گفت: «بررسی پایش ایستگاه‌های کیفی هوا نیز نشان می‌داد که در شهرهای اراک و شازندمیزان انتشارآلودگی ناشی ازگوگرد بالاست وبراین اساس آنجا تصمیم گرفتیم مازوت‌سوزی در این سه نیروگاه ممنوع شود.» شینا انصاری با اشاره به این‌که در مورد نیروگاه نکا و سایر استان‌ها درباره این‌که منابع آلاینده چه سهمی دارند، تصمیم‌گیری خواهد شد، تصریح کرد: «در نیروگاه نکا باید بررسی شود که در طول سال چند روز از سوخت مازوت استفاده می‌کنند و درحال‌حاضر فعلا تصمیمی مبنی بر ممنوعیت گرفته نشده است.»
هوای پاک آرزوست
چند سالی می‌شود که در هوای آلوده زیستن آن‌قدر عادی شده که دیگر هیچ‌کس از شنیدن برخی آمار و ارقام وحشتناک، حتی تعجب هم نمی‌کند. به‌عنوان‌مثال هوای پایتخت در سال ۱۴۰۲در مجموع فقط ۱۰ روز پاک بود، ۲۳۶ روز قابل‌قبول، ۱۰۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۲روز در شرایط خیلی بحرانی قرار داشت. ناگفته نماند این بازی آلاینده‌ها در تمام دنیا وجود دارد. به‌طوری‌که در سال۲۰۲۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۷ سپتامبر را روز جهانی هوای پاک برای آسمان آبی اعلام کرد تا پیشرو تلاش‌های گسترده‌تر برای مقابله با این چالش بزرگ جهانی باشد؛ اما گویی این نام‌گذاری‌ها برای بسیاری از کشورها صرفا یک کار نمادین بوده و آنها بدون هیچ تغییری در عملکرد خود به کارشان ادامه می‌دهند. آلودگی هوا توانسته با گرفتن چهارمیلیون قربانی در طول سال و اثرات منفی که روی ۹۹درصد جمعیت جهان می‌گذارد اکنون خودش را به‌عنوان یکی از عوامل بحران سلامت بشر و بسیاری از موجودات زنده دیگر مطرح کند. چندی پیش بانک‌جهانی هم گزارشی از عوامل مرگ زودرس در دنیا ارائه کرد که براساس‌آن، آلودگی‌هوا در رتبه چهارم قرار داشت. آن‌طور که گزارش‌های داخلی نشان می‌دهند در ایران هم آلاینده‌ها و ریزگردها حدود ۴۰میلیون نفر از جمعیت را در معرض درجاتی از آلودگی قرار می‌دهند و این موضوع با گرفتن قربانیان بیشتری در فصل پاییز و زمستان به یک بحران تبدیل شده است.
از افشاگری تا پذیرفتن حقیقت
بیش از یک دهه است که آلاینده‌ها مهمانان ثابت هوای اکثر مناطق ایران هستند. با این فرق که در تابستان‌ها به‌خاطر گرما، کمی بالاتر قرار می‌گیرند و در زمستان به‌دلیل وارونگیهوا در شش‌های شهروندان خانه می‌کنند. تا مدت‌ها مازوت‌سوزی از سمت مسئولان تکذیب و گفته می‌شد که در تهران و کلانشهرها از این سوخت استفاده نمی‌شود، اما قدمت بالای برخی نیروگاه‌های کشور و همچنین ضدونقیض‌گویی‌های مسئولان درباره استفاده یا عدم استفاده از مازوت، نشان می‌داد حتما خبری هست. اگر تا چند سال پیش، خبر استفاده نیروگاه‌ها و برخی صنایع از مازوت یک افشاگری به‌شمار می‌آمد، اما حالا شخص رئیس‌جمهور به همراه دیگر مسئولان کشوری، رسما مهر تایید بر این ادعا می‌زنند. حدوددو سال پیش،نماینده مردم اراک درمورد مازوت‌سوزی اعلام کرده بود: «وزیر نفت استفاده ازسوخت مازوت را به‌جدیت دنبال می‌کند و توجهی به سلامت و محیط‌زیست ندارد. وزارت نفت دائم در حال مازوت‌سوزاندن است و برایشان تابستان و زمستان ندارد.» شاید اگر درآن روز این کار جرم محسوب می‌شد، امروز مجبور نبودیم برای جلوگیری از مازوت‌سوزی‌ها اول چراغ نیروگاه‌ها را خاموش کنیم و بعد از آن خودمان در تاریکی فرو برویم.نباید فراموش کنیم که مازوت‌سوزی رابطه مستقیمی با سلامت مردم و حقوق عامه دارد. زمستان سال گذشته و در بحبوحه درگیری شهرها با آلاینده‌ها، رئیس قوه قضاییه موکدا اعلام کرد: «همین قضیه آلودگی هوا و احیانا استفاده از مازوت در برخی نیروگاه‌ها ازجمله مصادیق حقوق عامه محسوب می‌شود و به آنها اعلام کرده‌ایم چنانچه ترک‌فعل‌هایشان در این قضیه احراز شود، برخوردهای مقتضی با آنها به‌عمل‌خواهد‌آمد.»
نیروگاه‌هایی که مازوت‌سوز هستند
در دهه ۹۰ گزارش‌ها نشان می‌داد به‌خاطر شرایط تحریمی، هرسال مصرف مازوت در کشور افزایش می‌یابد، تا جایی که سال گذشته اعلام شد از ۱۶نیروگاه ایران ۱۴نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند. نیروگاه‌های ایرانشهر، منتظر قائم، شهید رجایی، رامین، شهید سلیمی، منتظری، سهند، تبریز، زرند، بندرعباس، توس، شهید مفتح، شازند و بیستون از نیروگاه‌هایی هستند که در صورت فعالیت، مازوت‌سوزی دارند. هرچند مدیرعامل نیروگاه منتظر قائم نمی‌خواست حقیقت رابپذیرد وهمچنان به پنهانکاری می‌پرداخت، گفته بود این نیروگاه قابلیت سوزاندن مازوت دارد اما تاکنون از این سوخت استفاده نکرده است. ادعایی که خلاف واقعیت بود، چون روز گذشته استاندار البرز اعلام کرد:«برای تحقق مصوبه هیات‌دولت کاهش آلودگی‌هوا و با توجه به ناترازی گاز در کشور و افزایش مصرف آن درفصل زمستان،نیروگاه منتظر قائم که به‌ناچار درگذشته ازمازوت استفاده می‌کرد، با توجه به دستور رئیس‌جمهور، تصمیم بر این شد تا از۲۱ آبان‌ماه مصرف مازوت در این نیروگاه متوقف شود و سوخت اصلی آن گاز باشد.»مجتبی عبداللهی با بیان این‌که وزیرکشور نیز براهمیت این موضوع تأکیدکرده وازاستانداران خواسته‌اندتا برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند، ادامه داد: «در تلاش هستیم تا گاز مورد نیاز نیروگاه را بدون کاهش سوخت بخش‌های دیگر استان تأمین کنیم واین موضوع نیازمندهمکاری وهماهنگی تمامی نهادهای مربوط است تا از بروز محدودیت برای شهرک‌های صنعتی و منازل جلوگیری شود.» دلیل بیزاری از مازوت این است که این سوخت گوگرد بالایی دارد و در احتراق علاوه بر اکسیدهای گوگرد، سولفات‌ها، نیترات‌ها، ذرات معلق ودیگرگازهای سمی رامنتشرمی‌کند. حالا در بسیاری از نقاط کشور صدا و نوع تنفس شهروندان ثابت می‌کند هوا مشکل دارد. عوارض استفاده از مازوت درنیروگاه‌هایی که در کلانشهرها قرار دارند، در کودکان، سالمندان و بیماران قلبی اثرات فوری وبسیار واضح‌تر دارد.همچنین بیماران مبتلا به آسم و آنهایی که دچار مشکلات قلبی و عروقی هستند را به مدت طولانی درگیر و شدت دردهایشان را افزایش می‌دهد.
