مطالبه‌گری با زبان ساده در «کشیک سلامت»

برنامه «کشیک سلامت» را باید یکی از این برنامه‌های تاثیرگذار دانست که حالا به فصل ششم خود رسیده. این برنامه پنج شب در هفته از دوشنبه تا جمعه ۸ شب روی آنتن شبکه سلامت می‌رود. این برنامه در طول پنج سال گذشته تلاش کرده با یک زبان ساده و قابل فهم، موضوعات علمی را به مخاطب منتقل کند و مطالبه‌گر حقوق آنها باشد. 
   
موج رسانه‌ای کشیک سلامت
سهیل سلیمانی، تهیه‌کننده برنامه کشیک سلامت، در خصوص روند این برنامه در سال‌های گذشته و دستاوردهای آن به جام‌جم می‌گوید: «ما از ابتدای راه‌اندازی برنامه کشیک سلامت، پایش فعالیت‌ها را اصل کار خود قرار دادیم. به همین دلیل، در جلسات اتاق فکر همواره به بررسی موضوعات مطرح‌شده در برنامه می‌پرداختیم و نقاط ضعف و قوت را شناسایی می‌کردیم تا در برنامه‌های آینده، اصلاحات و بهبودهای لازم را انجام دهیم.» یکی از دلایلی هم که کشیک سلامت توانست موفق باشد و کار خود را ادامه دهد،همین بود که باعث شد برنامه پنج سال روی آنتن باشد. الان می‌توانیم بگوییم به برنامه‌ای تبدیل شده‌ایم که می‌تواند مستقیم برتصمیمات نظام سلامت تاثیرگذار باشد.درواقع ماچند اصل رااولویت قراردادیم:صداقت، بی‌طرفی، مطالبه‌گری و دنبال‌کردن مطالبات مردم. یعنی ما در این میان، دنبال نفع شخصی خود نیستیم و نکته اینجاست که هیچ‌کدام از مجریان، اظهارنظر شخصی ندارند، بلکه در جایگاه رسانه، مطالبات مردم را از کارشناسان صاحب‌نظر پیگیری می‌کنیم. به نظرم رمز موفقیت برنامه این بوده و هیچ‌وقت رصد کردن خود را کنار نگذاشتیم. به‌همین‌خاطر هم بین جامعه پزشکی و کادر درمان و اساتید دانشگاهی شناخته شده و به‌عنوان منبع از آن یاد می‌کنند. ما به‌دنبال این بودیم که جای دنبال‌کردن موج رسانه‌های دیگر، در دیگر رسانه‌ها موج ایجاد کنیم.  این تهیه‌کننده درباره بازخوردهای برنامه ادامه می‌دهد: میزان ورودی پیام‌ها را به‌صورت دقیق داریم و بازخوردهایی هم از طریق پیامک ۱۶۲به ما می‌رسد. به‌هرحال مدام پایش می‌شود و از میزان آماری که دریافت می‌کنیم متوجه بازخوردها می‌شویم. برخی ویدئوهای ما گاهی تا پنج‌میلیون بازدید را در شبکه‌های مجازی ثبت کرده. این مسأله نشان از آن دارد که برنامه دیده می‌شود. درعین‌حال، افراد زیادی در نظرسنجی پیامکی ما شرکت می‌کنند. 
   
نحوه رسیدن به زبان ساده در یک برنامه تخصصی 
اما نکته مهم، زبان ساده در عین گفت‌وگوی صریح در برنامه کشیک سلامت است که می‌تواند واکنش برخی افراد را به دنبال داشته باشد. سلیمانی در این زمینه می‌گوید: طبیعی است که با برخی تقابل‌ها روبه‌رو بوده‌ایم. به‌هرحال، وقتی به موضوعات مربوط به تصادفات خودرویی، دارو و دخانیات می‌پردازیم، بدون‌شک با مافیای برخی حوزه‌ها مواجه خواهیم شد. اما مدیریت سازمان و شبکه به‌گونه‌ای عمل کرده است که هم بر موضوعات تخصصی تمرکز و هم آنها را به شیوه‌ای ساده بیان کنیم؛ به‌طوری‌که مخاطب عادی نیز بتواند به‌خوبی آنها را درک کند. کشیک سلامت بیشتر مخاطب خاص خود را دارد اما قطعا در کنارش، مخاطب عمومی برایمان مهم است و تلاش کردیم سادگی بیان را درروایت خودحفظ کنیم.  وی در خصوص موضوعات تاثیرگذاری که در کشیک سلامت مطرح شده، این‌طور بیان می‌کند: موضوعات بسیاری بوده که آن را مطرح کردیم و به نتیجه رسید. اخیرا بحث جوان‌پزشکان و رزیدنت‌ها بوده که با پیگیری برنامه، آن را به نتیجه رساندیم. در مورد بالابردن مالیات مواد دخانی هم صحبت کردیم که در مالیات سال گذشته، تاثیر خود را ــ هرچند اندک ــ گذاشت. درباره کمبودهای دارویی هم کار کردیم. بحث امنیت و سلامت مواد غذایی را هم مطرح کردیم که در حوزه باقیمانده سموم کارهای خوبی انجام شده که به سرانجام رسید. نکته دیگر در کشیک سلامت که حالا به فصل ششم آن رسیده، پیگیری وعده‌هایی است که در برنامه مطرح می‌شود. برایمان مهم است که وقتی مهمانی به برنامه می‌آید، پیگیر وعده او شویم. نگاه‌مان این است که وعده‌های مطرح شده را پیگیری و نتیجه را به مخاطب بیان کنیم. درواقع با این کار، مطالبه‌گری و امیدبخشی را به مردم منتقل می‌کنیم. 
   
چالش‌های یک برنامه زنده 
سلیمانی در خصوص سختی‌های تولید چنین برنامه‌هایی هم می‌گوید: تولید برنامه زنده آن هم پنج روز در هفته کار سختی است؛ به‌خصوص تامین مهمانان برنامه. در اتاق‌فکری که هر هفته در شبکه بررسی می‌شود، مهمانان هر قسمت را مشخص و پیگیری می‌کنیم تا آنها در برنامه حضور داشته باشند. این کار سختی‌های خود را دارد. تلاش کردیم با برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت برنامه را به گونه‌ای انجام دهیم که شبیه به سایر برنامه‌ها نشود و کارشناسانی را دعوت کنیم که استدلال‌ها و نظرات‌شان اعتبار بیشتری داشته باشد. اما نکته مهم در تولید برنامه‌های حوزه سلامت، شکل‌گرفتن فرهنگ مطالبه‌گری برای مخاطبانی است که این برنامه‌ها را تماشا می‌کنند. تهیه‌کننده کشیک سلامت در خصوص تاثیرگذاری تعدد این برنامه‌ها در فضای مطالبه‌گری مخاطبان، تصریح می‌کند: این نکته مهمی است که در شبکه سلامت مورد توجه است و با حضور یک مسئول محتوایی و اشراف به برنامه‌های مختلف، از تکراری‌شدن یا موازی‌کاری جلوگیری می‌شود. مدیریت شبکه به این مسأله تاکید دارد که از طریق گروه‌های برنامه‌ساز، نظارت صورت گیرد تا موازی‌کاری اتفاق نیفتد. برنامه ما کمربند مطالبه‌گر برنامه را دارد و برنامه‌های دیگر، مسائل دیگر را دنبال می‌کنند. این از برنامه‌ریزی و نظارت درست است که به این خروجی رسیده. 

تلویزیون، مرجعیت علمی دارد 
نکته مهم در مطالبه‌گری، قابل فهم شدن برنامه‌های تخصصی حوزه سلامت است که در چند سال اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. سلیمانی در این خصوص می‌گوید: یکی از افتخارات سازمان صداوسیما این است که شبکه تخصصی سلامت دارد. تنها چند کشور هستند که چنین شبکه تخصصی‌ای دارند. این برنامه‌سازی در حوزه سلامت، به تولیدکنندگان یاد می‌دهد که زبان مخاطب را بهتر درک کنند. درعین‌حال، پاندمی کرونا به ما ثابت کرد که چقدر علم و سلامت مهم است. در کرونا مشخص شد که مرجعیت شبکه سلامت و تلویزیون ایران هنوز برای مخاطب وجود دارد و مردم آموزش‌ها و اخبار درست را از رسانه‌ملی می‌گیرند. استفاده از تهیه‌کنندگانی که سال‌هاست در این حوزه کار می‌کنند، در کنار نیروی جوان باعث می‌شود به یک همنوایی درست در شبکه برسیم. با تجربه‌ای که پیدا کردیم، می‌دانیم که هر موضوعی را به چه زبانی باید بیان کنیم تا تاثیرگذار باشد.  وی در خصوص تغییرات فصل جدید هم می‌گوید: بیشتر تغییرات را در روال برنامه ارائه می‌کنیم. قدری دکور را پویاتر و به‌روزتر کردیم. برنامه به لحاظ محتوایی، مسیر درستی را طی کرده و نیازی به این تغییر احساس نمی‌کردیم، بلکه بیشتر به رصد و خوانش مجدد موضوعات پرداختیم و تلاش کردیم وعده‌های مطرح‌شده را به سرانجام برسانیم. تلاش شده برای حفظ سیر گفت‌وگوها و تسلط دو مجری، موضوعات را در اجرا دسته‌بندی کنیم. مثلا در حوزه بحث کشاورزی و امنیت غذایی و محیط زیست، آقای حسن‌زاده و در بحث‌های مرتبط با شبکه بهداشت، مطالبات صنفی متخصصان و دانشجویان آقای مصطفوی اجرا می‌کند. برخی موضوعات روز هم به فراخور حضور مجری در نظر گرفته شد. البته هردو مجری در جلسات اتاق فکر برنامه حضور دارند و ما موضوعات را با جمع کارشناسان، به شکل پخته‌تری جلو می‌بریم.