شور عاشورا در سریال‌های ماندگار

همین است که در دهه اول محرم سراغ سریال‌های خاطره‌انگیزی رفتیم که در قاب تلویزیون ماندگار شدند و در این سال‌ها بارها روی آنتن رفتند اما همچنان مخاطبان خود را دارند. مخاطبانی که با مختار در کوچه پس‌کوچه‌های کوفه به تعقیب‌و‌گریز می‌پردازند. با ماریای نصرانی باز شیفته کردار امام‌حسین‌(ع) می‌شوند و با حیدر خوش‌مرام در راه تعزیه حسینی جانباز می‌کنند.

دهمین شب تعزیه
حیدر خوش‌مرام، مردی لوطی صفت بود که در دوره پهلوی اول در تهران زندگی می‌کرد. او که به‌واسطه یک بازی و شرط‌بندی پایش به دزدی از خانه شاهزاده‌ای قجری باز می‌شود، دل به دختر این خانه می‌بندد و این می‌شود سرآغاز ماجراهایی که او را به عشق امام حسین‌(ع) می‌رساند. اوابتدا به خاطر بازی که دخترخانه بانام فخرالزمان راه می‌اندازد، می‌پذیرد که برای رسیدن به وصال محبوب ۱۰شب در ملأ‌عام تعزیه اجرا کند. امری که در آن زمان از سوی حکومت ممنوع اعلام شده بود. او با عشق زمینی پا در این میدان می‌گذارداماباعشق روحانی ادامه می‌دهد تا دراین راه جان به محبوب ابدی وازلی می‌سپارد.سریال«شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی ازبهترین آثار نمایشی تلویزیون برای محرم است که ابتدا در نوروز۱۳۸۱روی آنتن رفت.سریال همچنان در بازپخش‌ها بیننده دارد و مخاطبان زیادی به خاطر قصه ناب، بازی‌های هنرمندانه و موسیقی شورانگیز این روایت همراه آن می‌‎شوند.
 
انتقام مختار از اشقیا
کمتر کسی است که سریال «مختارنامه» را ندیده باشد. سریالی که تقریبا هر سال با آغاز محرم راهی آنتن یکی از شبکه‌های سیما می‌شود و همچنان میان مخاطبان بیننده و متقاضی دارد تا جایی که پیامک‌های زیادی به۱۶۲ می‌رسد و مخاطبان نسبت به پخش مجدد این سریال ابراز تمایل کردند. قصه این اثر به کارگردانی داوود میرباقری درباره مختار است که پس از قیام امام حسین(ع) و شهادت ایشان به خونخواهی برمی‌خیزد و سعی دارد انتقام وی و یارانش را از قاتلان آنان بگیرد. این قصه پرفراز و نشیب که تصویرگر بخش‌هایی از واقعه کربلا نیز هست امسال نیزباردیگر روی آنتن رفته.دراین سریال چهره‌های شناخته شده بسیاری حضور دارند که از جمله آنها می‌توان به زنده‌یادان داوود رشیدی، کریم اکبری مبارکه،ابراهیم آبادی،ماه‌چهره خلیلی،انوشیروان ارجمندو...اشاره کرد. 
 
بازگشت مرضیه
د‌استان سریال «مرضیه» درباره یک اختلاس و فساد اقتصادی بزرگ است که خانواده شاد مرضیه (با بازی ماه‌چهره خلیلی) را تحت تأثیر قرار می دهد و او را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که مجبور به انتخاب و تصمیم‌گیری می‌شود. مرضیه در تعارض کار و مذهب مجبور به انتخاب می‌شود وانتخاب این مسیر اتفاقات جدیدی را برایش رقم می‌زند. این سریال برای نخستین بار محرم سال ۱۳۹۸ روی آنتن شبکه دو سیما رفت. کارگردانی سریال را فلورا سام برعهده داشت و زنده‌یاد مجید اوجی نیز به عنوان تهیه‌کننده آخرین اثر خود را با این سریال به جا گذاشت. 
 
مفاهیم عاشورایی در قصه تاریخی
«پریدخت» یکی از سریال‌های قدیمی محرمی است که قصه آن در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ می‌گذرد که بر این اساس ما داستان دختری به همین نام را در سه مقطع از زندگی اش نظاره گر هستیم. با او و ماجراهایش همراه می‌شویم و بخشی از تاریخ را نیز همراه با او ورق می‌زنیم. دوران رضاشاه، زمان وابستگی آشکار ایران به انگلیس و سپس آمریکا و ایجاد محدودیت در برگزاری مراسم تعزیه و مسأله کشف حجاب است که در این سریال مطرح شده بود. علاوه بر آن در این سریال به قتل عام مردم در مسجد گوهرشاد و پیدایش سرمایه‌داری جدید در ایران نیز پرداخته شده است. البته بخشی از داستان پریدخت در دهه اول محرم اتفاق می‌افتد و به این شکل قصه به مفاهیم عاشورایی گره می‌خورد. داستان با نیم‌نگاهی به موضوع حادثه مشهور مسجد گوهرشاد به زندگی دختری به نام پریدخت می‌پردازد که در اولین روزهای زندگی مشترکش داغدار قتل پدرش می‌شود؛ قتلی که در ظاهر به دست همسرش صورت گرفته است. در کنار قصه، شخصیت‌پردازی‌های خوبی هم دارد. لیلا حاتمی در کنار علی مصفا و کامبیز دیرباز، ایفاگر نقش‌های اصلی این سریال هستند. البته در کنارهم قرار گرفتن حاتمی و مصفا، مخاطب را به یاد زوج «کیف انگلیسی» نیز می‌اندازد. این سریال فضاسازی قابل قبولی نیز دارد و طراحی صحنه و لباس و چهره‌پردازی بازیگرانش، مخاطب را با خود به دهه‌های گذشته می‌برد. مخاطب بخشی از فرهنگ دینی و مذهبی را نیز در کنار تاریخ به تماشا می‌نشیند. در کل سریالی است که هم داستان عاشقانه دارد و هم بی‌ارتباط با تاریخ و مذهب نیست.
 
داستان خزانه دار عاشق
«معصومیت از دست رفته» یکی از آثار به یاد ماندنی داوود میرباقری است که داستان سریال، به سده نخست هجری بازمی گردد و با محوریت شخصیتی به نام شوذب شکل می‌گیرد که زنده‌یاد امین تارخ با بازی درخشانش این شخصیت را ماندگار کرد. «معصومیت از دست رفته» روایت یک شوریدگی دنیایی است که شوذب خزانه‌دار را از همراهی با حضرت علی(ع) به سکوت در حمایت از  امام حسین(ع) می‌رساند. در این میان ماریا نصرانی و حمیرا دو مسیر را مقابل پای او قرار می‌دهند و شوذب، دلداده حمیرا و وسوسه‌هایش شده و گمراه می‌شود.یکی ازویژگی‌های بارز آثار تاریخی و دینی میرباقری این است که همواره واقعه عاشورا را به نوعی با کار‌هایش گره می‌زند و مستقیم و غیرمستقیم همواره به این واقعه می‌پردازد که نشان از ارادتش به اهل بیت(ع) دارد. یکی از ویژگی‌های برجسته این سریال همین است که مخاطب با علاقه در فاصله زمانی دوران امام علی(ع) تا شهادت سیدالشهدا(ع) منتظر می‌ماند تا ببیند بالاخره سرنوشت شوذب چه خواهدشد.ازدیگر سو موسیقی متناسب با فضای کلی سریال، گریم‌های متناسب با شخصیت کاراکترها، دیالوگ‌های گیرا و جذاب، ترانه پر مفهوم محمد اصفهانی در تیتراژ پایانی و به ویژه بهره‌گیری از بازیگران توانمند و حرفه‌ای، همگی دست به دست هم داده تا باکارگردانی بسیارخوب سیدداوود میرباقری، درنهایت«معصومیت از دست رفته» به یکی از آثار ماندگار و درخشان وتاثیرگذار تلویزیون در زمره سریال‌های تاریخی و عاشورایی تبدیل شود که با هر بار بازپخش هم حلاوت و تازگی خود را دارد.

سفر سبز به ریشه‌ها
دهه ۸۰ سریال دیگری نیز با مضمون محرم روی آنتن رفت به نام «سفر سبز» ساخته محمدحسین لطیفی که قصه پسری به نام دنیل را به تصویر می‌کشید که از آلمان به ایران می‌آید تا دنبال ریشه‌های ایرانی خود بگردد. او در این سفر که در ایام محرم می‌گذرد با مفاهیم مذهبی و عاشورایی نیز آشنا می‌شود. 
 
در جست‌وجوی حسین
«وفا» یکی از سریال‌های موفق تلویزیون بود که عشق یک پسر یهودی به‌نام ژوبین را به دختری لبنانی و مسلمان به نام وفا روایت می‌کرد. وفا سریالی پلیسی جاسوسی بود که در عین حال قصه‌ای عاشقانه هم با خود داشت. اما در قسمت‌های پایانی به نوعی با عاشورا و مراسم عاشورایی گره خورد. گرچه از همان ابتدای داستان، وفا به دنبال برادر گمشده‌اش حسین بود اما پایان‌بندی قصه با این موضوع عجین شد. برخی از منتقدان این سریال را بی‌شباهت به «مسافری از هند» نمی‌دانستند؛ آن هم به دلیل دلدادگی دو جوان از دو دین و دو مسلک و آیین اما وفا تعلیق‌ها و کشش‌های بیشتری داشت. به خصوص این‌که ژوبین در نهایت به خاطر وفا مسلمان شد. این جادوی عشق است که در این سریال به تصویر کشیده می‌شود. وفا در زمان پخش خود به قدری با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شد که تا مدت‌ها داستان و شخصیت‌هایش سر زبان مردم مانده بود. وفا توانست فصل نوینی از سریال‌های تلویزیونی سیما با مضامین امنیتی - سیاسی را در یک بستر عاشقانه به وجود آورد. این موسیقی متن و تیتراژ اثر بود که به واسطه حضور یک هنرمند توانمند و خوش‌ذوق چون علیرضا کهن‌دیری، ترانه پرمحتوای اهورا ایمان و خوانندگی محمد اصفهانی با حنجره‌ای منحصر به‌فرد و قابل اتکا برای هر ملودی و موسیقی توانست طعم شیرین تماشای سریال متفاوتی چون وفا را دو‌چندان کند.
 
اسارت غریبانه
اثر تلویزیونی «طفلان مسلم» به کارگردانی سید‌مجتبی یاسینی با موضوع تاریخی ــ مذهبی در ۱۲قسمت ۳۵ دقیقه‌ای یکی از تولیدات محرمی خاطره‌انگیز است. این سریال بابازی جهانگیر الماسی،محمود جعفری، محمد عمرانی، شهرام عبدلی، منیژه دلدارگلچین، شمسی فضل‌اللهی، آذر سماواتی، امیررضا زادسر، محمد احسان عارف و...پخش شد.داستان طفلان مسلم حکایت غریبانه اسارات دو کودک خردسال مسلم بن‌عقیل پسرعموی سیدالشهدا‌(ع) را در محرم ۶۴ هجری در شهر کوفه به تصویر می‌کشد. 
 
دعوت آخر برای همراهی
«آخرین دعوت» سریالی به کارگردانی حسین سهیلی‌زاده وتهیه‌کنندگی مهران رسام است که زندگی روایتگر زندگی یک نماینده سابق مجلس است. وی طی سفری کاری برای پیدا کردن اسنادی عازم زادگاهش درغرب کشورمی‌شود اما درحادثه‌ای،بیهوش می‌شود وبعد ازبه‌هوش آمدن دربیابان متوجه می‌شود به سال۶۰هجری برگشته وسر ازکوفه درآورده، واقعه عاشورا نیزدرشرف وقوع است.دراین سریال فرامرزقریبیان، حامد بهداد، الهام حمیدی، مرجان شیرمحمدی و شهرام عبدلی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
 
وارث خنجر
سریال «وارث» داستان شخصی به نام آقاجان را دنبال می‌کند که متولی یک تکیه است. آقاجان سال‌های درازی است که از دو امانت مهم یعنی خنجر جواهرنشان و کتاب با‌ارزشی نگهداری می‌کند که از پدر همسرش به وی ارث رسیده‌است. شبی پیرمردی در رویا به سراغش می‌آید و از او می‌خواهد تا آن امانت‌ها را به وارث اصلی آنها بازگرداند. آقاجان تصمیم می‌گیرد خنجر و کتاب را به ناصر، خواهرزاده‌اش بسپارد. این سریال نخستین‌بار محرم سال ۱۳۸۲ از شبکه یک سیما پخش شد. در سریال وارث به کارگردنی کاظم بلوچی، محمود پاک‌نیت، منوچهر آذر و... به ایفای نقش پرداختند. 
 
لب تشنه لب فرات
مجموعه «فرات» دهه اول محرم ۱۳۹۰ از شبکه دوی سیما پخش شد. سریال روایتگر داستان دو دوست قدیمی را به تصویر می‌کشد که بر اثر حادثه‌ای رفاقت دیرینه آنها جای خود را به دشمنی می‌دهد تا آنجا که این دو دوست قدیمی برابر یکدیگر قرار می‌گیرند. حسن پورشیرازی در این سریال در نقشی ظاهر شده است که در حق حاج ابراهیم اشتباه بزرگی را مرتکب شده اما بعد از گذشت مدتی به خطای خود اعتراف کرده و از او درخواست بخشش می‌کند اما واقعیت این است که این بخشش بیش از ظرفیت حاج ابراهیم است. این سریال را با بازی حسن پورشیرازی، اکبر زنجانپور، گوهر خیراندیش و... مازیار میری کارگردانی کرد.