ایران تا سالهای گذشته، روابط تجاری و اقتصادی کمی با کشورهای این قاره داشت اما در تیرماه سال گذشته با سفر شهیدجمهور به سه کشور این قاره(کنیا، اوگاندا و زیمبابوه) تلاش شد سهمی در بازار بکر آفریقا داشته باشیم و به یک دهه غفلت از این بازار پایان دهیم، بهطوری که میتوان گفت تهاتر محصولات پتروشیمی با کالاهای اساسی، واردات این کالاها در قبال ایجاد خط مونتاژ تراکتور، تهاتر گوشت قرمز با نیسان آبی و توسعه کشت فراسرزمینی از مهمترین دستاوردهای این سفر بود.بد نیست بدانیم کشورمان در وضعیت فعلی میتواند بخشی از واردات کالاهای اساسی را از مبادی آفریقایی انجام دهد. لازم به ذکر است که این سه کشور قاره سیاه به دلیل شرایط آب و هوایی، امکان تولید و صادرات محصولات کشاورزی زیادی از جمله چای، دانههای روغنی، غلات، فرآوردههای دامی و آبزیان را دارند. چنانکه میتوان به راحتی گوشت قرمز را از این کشورها با قیمت بسیار ارزانی وارد کرد، حتی کشورهای حاشیه خلیجفارس از جمله عربستان، امارات، بحرین و کویت نیز گوشت گوسفندی، گاوی و دام زنده را با قیمت یک تا سه دلار از کنیا وارد میکنند، چون گواهینامههای بهداشتی این کشور بسیار سختگیرانه و در سطح اروپاست. در حال حاضر ۶۴درصد واردات کشورمان به نهادههای دامی و محصولات غذایی مرتبط است که قاره آفریقا این محصولات را بهصورت ارزان به دیگر کشورها صادر میکند.
توسعه کشت فراسرزمینی در قاره آفریقا
ایران میتواند بخش زیادی از نیازش به کالاهای اساسی را به وسیله کشت فراسرزمینی تامین کند و این کالاهای اساسی را رایگان به ایران بفرستد، بهطوری که با توجه به وضعیت آب و هوایی، کشاورزان و سرمایهگذاران ایرانی در این سه کشور میتوانند دانههای روغنی، گندم، جو و چای بکارند یا دام و آبزی پرورش داده و این محصولات را روانه ایران کنند.علاوه بر این در سند استراتژی امنیت غذایی قاره آفریقا آمده که کشورهای این قاره تا سال ۲۰۲۵نیازمند واردات۱۱۰ میلیارد دلار غذا هستند. در حالی که ۶۵درصد زمینهای قابل کشت و مستعد در قاره آفریقا رها شده و هیچ استفادهای از آنها نمیشود، به همین دلیل بهشدت از کشت فراسرزمینی دیگر کشورها از جمله ایران استقبال میشود.مسعود برهمن، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و آفریقا در این خصوص میگوید: قاره آفریقا دارای ظرفیتهای مختلفی درحوزه کشاورزی،معدن،ساختمانی، فناوری و... است و یکی از حوزههایی که میتوانیم در آن ورود کنیم، کشت فراسرزمینی است.وی میافزاید: قاره آفریقا به دلیل بارندگیهای فراوان و زمینهای حاصلخیز دارای ظرفیت بسیار بالایی در حوزه کشاورزی است. ۶۵درصد جمعیت قاره آفریقا جوان هستند و بیش از ۸۰درصد آنها در بخش کشاورزی فعالیت دارند. ما با ورود در بخش کشاورزی میتوانیم علاوهبر اشتغالزایی در این کشورها به آنها فناوری و دانش روز صادر کنیم و برای کشورمان ارزآوری داشته باشیم. این یک تجارت برد - برد است.
حضور شرکتهای دانشبنیان ایرانی در قاره سیاه
هماکنون شاهد حضور گسترده شرکتهای دانشبنیان ایرانی در قاره آفریقا هستیم؛ تنها در یک مورد در خانه فناورانه ایران در کنیا بیش از ۳۵شرکت دانشبنیان ایرانی فعالیت دارند و محصولات خود را در حوزههای دارویی، تجهیزات پزشکی، کشاورزی، ساختمانی و معماری تولید میکنند. برخی از این شرکتها موفق شدهاند «پهپاد کشاورزی چندمنظوره پلیکان» و «پهپاد نقشهبرداری درنا» را تجاریسازی کرده و با حجم بالا به کنیا بفروشند.هماکنون نیز با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان غذا و کشاورزی، سازمان توسعه همکاریهای علمی و فناورانه بینالمللی، صندوق توسعه صادرات و تبادل فناوری و خانه نوآوری و فناوری ایران در کنیا، هیاتی با حضور ۱۶ شرکت دانشبنیان و فناور فعال درحوزه غذاو کشاورزی برای شرکت در نهمین نمایشگاه فناوریهای کشاورزی آفریقا، هفتمین نمایشگاه دام شیری و طیور و چهارمین نمایشگاه فناوریهای غلات آفریقا به کشور جمهوری کنیا اعزام شدند. در این نمایشگاهها، ۱۶شرکت در قالب پاویون دانشبنیان جمهوری اسلامی ایران حضور داشته و در حوزههای بذر، کود و سم، صنایعغذایی، پهپاد، ماشینآلات،چای و دامپروری دستاوردهای خود را ارائه کردند. بازدیدکنندگان از نمایشگاه عمدتا از کشورهای آفریقایی، هندوستان وچین بودند که از محصولات دانشبنیان ایرانی استقبال بسیار زیادی داشتند.مواردی از قبیل پهپاد، ماشینآلات کشاورزی، بذر ذرت، فناوری انتقال جنین دام و فرآوری چای، بیشترین استقبال ازجهت تعداد بازدیدکننده را در طول نمایشگاه به خود اختصاص داد.دراین راستا، بیش از۱۰عنوان جلسه باحضورنماینده ستادتوسعه اقتصاددانشبنیان غذا وکشاورزی، شرکتهای ایرانی وطرفهای کنیایی درخارج ازفضای نمایشگاهی باهدف بازدیداز زیرساختهای مرتبط کشور کنیا، بررسی میدانی برای امکانسنجی سرمایهگذاری مشترک یاانتقال فناوری ومذاکرات تجاری برای تدوین نقشهراه همکاری برگزار شد.
