مصائب میوه ناب ایرانی!

در این میان،برخی محصولات باهزینه نسبتا پایینی تولید می‌شوند که می‌تواندبه صادرکنندگان کمک کند تارقابت‌پذیر بمانند.اما تحریم‌ها ومحدودیت‌های تجاری بافشارآوردن به بازارهای هدف،آنهاراکوچک‌ترکرده ودست‌اندازهایی رادرمسیرصادرات‌محصولات کشاورزی به‌وجودآورده‌اند. همچنین مشکلات درحمل‌ونقل، ترخیص، بسته‌بندی وانبارداری می‌تواند باعث بروز نقص‌هایی در مراحل توزیع و صادرات شود. براساس گزارش‌های وزارت جهادکشاورزی، بیشترین میزان تولید محصولات باغی و گلخانه‌ای برحسب وزن به استان‌های مازندران، فارس، تهران و آذربایجان‌غربی تعلق دارد که با وضع آبی ایران باید مدیریتی در نوع و نحوه کشت محصولات صورت گیرد. به‌خصوص این‌که طی سالیان اخیر برخی محصولات صادراتی به‌خاطر استفاده از بیش از حد سموم و ازجمله سموم غیرمجاز برگشت خورده و به ایران بازگشته‌اند.

براساس آخرین گزارش‌های مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهادکشاورزی، مساحت کل باغات ایران اعم از بارور و غیربارور نزدیک به سه‌میلیون هکتار بوده که از این میزان۸۷درصد آنها آبی و بقیه به‌صورت دیم است.باغات غیربارور در کل ۱۴درصد مساحت کل باغات رادربرگرفته است.بااین سطح از زمین‌های زراعی درسال گذشته مجموعاحدود۲۵میلیون تن محصولات باغی و گلخانه‌ای برداشت شد که ۹۴درصد از این میزان محصول باغات آبی بوده است.تولید و صادرات میوه طی سالیان اخیر با افزایش محسوسی روبه‌رو بوده است، به‌طوری‌که باوجودوقوع خشکسالی درکشور،همچنان تولید میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری از رشد محسوسی برخوردار بوده و انتظار می‌رود در سال‌جاری بیش از۱۰میلیون تن محصول درسراسرکشورتولیدشود که علاوه‌بر تأمین بازار داخلی، بخشی از این محصولات می‌تواند صادر شده و ارزآوری قابل‌توجهی برای کشورمان داشته باشد.
     
افزایش تولید بدون مدیریت آب
آمارهای وزارت جهادکشاورزی نشان می‌دهد میزان تولید میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری از سال ۹۳ تا سال گذشته زراعی با رشد ۴۵درصدی روبه‌رو بوده، به‌طوری‌که تولید آن از شش‌میلیون و ۴۳۲هزار تن در سال ۹۳ به نزدیک ۱۰میلیون تن در سال‌۱۴۰۲ رسیده است. از طرف دیگر طی پنج سال گذشته صادرات محصولات کشاورزی نیز با رشد ۸۲درصدی روبه‌رو شده، به‌طوری‌که این رقم از ۴۱۲هزار تن در سال ۹۶ به ۷۴۸هزار تن در سال گذشته رسید.اما بی‌توجهی به برخی عوامل باعث شده تا طی سال‌های اخیر بخشی از محصولات کشاورزی صادرشده، مهر برگشت بخورند و دوباره به ایران بازگردند.چندی پیش وزارت جهادکشاورزی آماری از ۳۱ استان ایران و میزان تولید محصولات باغی و گلخانه‌ای آنها منتشر کرد.براساس اطلاعات این گزارش، بیشترین میزان تولید برحسب وزن محصولات به استان‌های مازندران، فارس و تهران تعلق دارد.اما حضور استان‌هایی نظیر البرز، زنجان، کردستان، کرمانشاه، اردبیل، لرستان، کهگیلویه‌وبویراحمد، گلستان و چهارمحال‌وبختیاری علی‌رغم دارا بودن منابع آبی و اقلیم متناسب با باغبانی در نیمه پایین جدول از نکات حائز اهمیت است.ازسوی دیگر،این گزارش نشان می‌دهد که ۷۴درصد کل محصول سیب درسال۱۴۰۰در پنج استان آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، فارس، تهران و اصفهان تولید شده است. با توجه به آب‌بری قابل ملاحظه سیب، رتبه این استان‌ها و این محصول در تولیدات کشور قابل ملاحظه است.در تولید پرتقال هم ۹۱درصد کل تولید کشور درپنج استان مازندران، جنوب استان کرمان، فارس، گیلان و هرمزگان صورت پذیرفته است.همچنین حدود ۵۵درصد تولید انگور در پنج استان فارس،همدان، قزوین،خراسان‌رضوی و آذربایجان‌شرقی بوده.اما درحوزه تولید خیار به‌عنوان یک محصول آب‌بر،این نکته جالب‌توجه است که سه استان تهران،جنوب کرمان ویزد با ۷۴درصدازسهم تولید، بیشترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند.پنجمین محصول بخش باغات هم خرماست که۶۳درصد کل این محصول به ترتیب در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، فارس، جنوب استان کرمان و خوزستان تولید شده است.
     
برگشت سریالی محصولات کشاورزی
در ایران بسیاری از استان‌ها بخشی از محصولات‌شان را برای صادرات آماده می‌کنند که اگر جهادکشاورزی روی نحوه کاشت و داشت انواع صیفی‌جات و میوه‌ها نظارت نداشته باشد حتما بعد از برداشت، کشاورزان با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهند شد.هر کشوری در بحث واردات محصولات تولیدی به‌ویژه در حوزه موادغذایی و کشاورزی استانداردهایی دارد، اگر پس از ورود محصول و انجام آزمایش‌های اولیه مشخص شود آن محصول طبق استانداردها و قوانین آن کشور نیست، به کشور مبدا برگشت داده خواهد شد.داستان برگشت سریالی محصولات کشاورزی ایران از کشورهایی مانند روسیه، ازبکستان، ترکمنستان و هند نیز این ذهنیت را در بین مردم ایجادکرده که این محصولات طبق استانداردها تولید نشده واستفاده بیش ازحد ازسموم امکان دارد سلامت آنها را به خطر بیندازد.پرورش و صادرات میوه در ایران به دلیل آب‌وهوای مساعد درچهار فصل سال، تجارتی پرسود به‌شمار می‌آید اما در سال‌های اخیر، رعایت‌نکردن قرنطینه، نگرفتن‌گواهینامه و تبعیت‌نکردن ازشیوه‌نامه‌های بهداشتی، صادرات این محصولات را با مشکل مواجه کرده است.عودت محصولات کشاورزی ایران که اوج آن درسال۱۴۰۰ بود به ازبکستان و ترکمنستان محدود نشده و امارات، قطر، هند و روسیه هم اجازه ورود برخی میوه‌ها و سبزیجات ایران را ندادند.با برگشت‌خوردن محصولات کشاورزی ایران از کشورهای خارجی، روسای اصناف ازخسارت سنگین کشاورزان خبرمی‌دهندوکارشناسان می‌گویندسلامت مصرف‌کنندگان علاوه‌بر خارج کشور در داخل هم در خطر است.این اتفاقات در شرایطی رقم می‌خورد که گفته می‌شود پاکستان ودیگر کشورهای همسایه در حال تصاحب این بازارها هستند.درکنار مواردفوق، باید گفت مهم‌ترین مشکل ومانعی که برسر صادرات میوه ایرانی به کشورهای سودده مثل حاشیه خلیج‌فارس، کشورهای اروپایی و روسیه وجود دارد، بسته‌بندی نامناسب و کیفیت محصولات است.