تواناسازی برای تاب‌آوری

بنابراین ضرورت دارد، کودکان برای مقابله با ناملایمات، تهدیدات وسختی‌ها از توانایی و تاب‌آوری بیشتری برخوردار باشند. نظریه‌های متفاوتی راجع به رفتار با کودکان مطرح شده که هر کدام از زاویه و دیدگاهی به ماجرا نگاه می‌کنند. به عنوان مثال برخی تجربه شکست و سرخوردگی را برای کودکان لازم می‌دانند، چرا که دنیای در انتظار کودکان، دنیای بی‌رحمی است. پس باید بیاموزند که سختی بکشند یاحتی مورد آسیب واقع شوند چون ناگزیر از پذیرش سختی‌های دنیا هستند.درمقابل نظریه دیگری وجود دارد که والدین سپر بلای کودک می‌شوند و اجازه حل مشکلات را به کودک نمی‌دهند یا به عبارتی نمی‌گذارند آب در دل کودک تکان بخورد و قبل از بروز چالش و سختی و شکست، موانع را از سر راه کودک برمی‌دارند و اولین پله‌های رسیدن به مهارت تاب‌آوری در کودک را تخریب می‌کنند. اما چگونه باید قدرت تاب‌آوری کودکان را تقویت کنیم؟ 

کودکی، بهترین دوران تقویت تاب‌آوری 
دکتر محمدرضا مقدسی، مدیر و موسس «خانه تاب‌آوری» ومترجم کتاب‌های تاب‌آوری درگفت‌و‌گو با جام‌جم می‌گوید: «تاب‌آوری در ظرفیت و خلقت همه افراد وجود دارد، اما آنچه مورد توجه است این‌که این ویژگی را باید به خوبی در کودک تقویت کرد و همه در این خصوص وظیفه دارند. کسی نمی‌تواند آینده را پیش‌بینی کند و هیچ کسی نمی‌داند فردا برای خود و عزیزانش چگونه خواهد بود و با توجه به این‌که ما نمی‌توانیم دنیا را تحت کنترل و مدیریت خود داشته باشیم اما می‌توانیم توانایی و تاب‌آوری خود و کودک‌مان را تقویت کرده تا در نهایت بهتر از پس مشکلات و ناملایمات برآییم.» گرچه تاب‌آوری از رویین تنی و شکست‌ناپذیری صحبت نمی‌کند اما کمک می‌کند تا زندگی کودکان کمتر دچار تنش و آشفتگی شود. تاب‌آوری موجب می‌شود کودکان تلخی و اضطراب کمتری را پس از شکست تجربه کنند و چه بسا بهتر بتوانند مسیر زندگی را پی بگیرند. بهترین دوران آموزش تاب‌آوری، کودکی است. تاب‌آوری در دوران کودکی به خوبی تمرین و تقویت خواهد شد.
   
اشتباه والدین در محبت بیش از حد به کودک 
آنچه واقعا می‌خواهیم کودکان بیاموزند، آن است که سپری بیابند یا خود سپری بسازند برای مقابله با ناملایمات زندگی. این رادکتر مقدسی می‌گوید و اعتقاد دارد محبت بیش ازحد والدین به معنی وابسته شدن کودک وعدم مهارت تصمیم‌گیری وکاهش اعتمادبه نفس اوست. در حالی که در ذات انسان مراحل رشد تا کسب استقلال نهاده شده و این اشتباه والدین در تاب‌آوری کودکان به شمار می‌رود. با افزایش مهارت تاب‌آوری، کودک یاد می‌گیرد اگر در تلاش اول با شکست مواجه شد، بتواند احساس ترس، ناامیدی، غمگینی و اضطراب خود را مدیریت کند و به تلاش مجدد بپردازد.
     
شکست باعث تاب‌آوری نمی‌شود 
شکست، یک تجربه همگانی و فراگیر است و خواه و ناخواه رخ می‌دهد. تاب‌آوری طرفدار شکست نیست چرا که شکست برای کودکان بخشی از ماجرای ویرانی آنهاست اما به هرحال در زندگی کودکان اتفاق خواهد افتاد،پس چه بهتر آن‌که برای رویارویی موفق با چنین چهره‌ای از زندگی، آموزش دیده و آماده باشیم. دکتر مقدسی می‌گوید:«این باوری بی‌اساس است که شکست سبب تاب‌آوری می‌شود. وقتی کودکان بارها شکست بخورند و حمایتی هم دریافت نکنند تبدیل به آدمی شکست خورده و متلاشی می‌شوند. تاب‌آوری به معنای شکست نخوردن نیست. تاب‌آوری به ما می‌گوید اوضاع، گاهی خوب نیست. پس باید بتوانی خود را جمع و جور کنی و دوباره سعی کنی تا موفق شوی. این امر نیاز به تجربیات موفق و حمایت عاطفی فراوان دارد که بتواند سبب افزایش اعتماد به نفس کودک در مواجهه با مشکلات و شکست شود.» 

وقتی تاب‌آوری تقویت نشود 
ضروری است که والدین تربیت و تقویت تاب‌آوری را از کودکی فرزندان خود شروع کنند.همه فرزندان بزرگ خواهند شد و بدون والدین خود به زندگی ادامه می‌دهند. کیفیت زندگی آنها بستگی به این دارد که به دور از اضطراب و سختگیری‌های بیجا قدرت تاب‌آوری آنها تقویت شود.دکتر مقدسی می‌گوید: «درصورتی که پدر و مادر تا بزرگ شدن کودک، نتوانند به او اعتماد کرده و به او اجازه مقابله با چالش‌های دوران رشدش راندهند، کودک دربزرگسالی پختگی لازم ودربرابر موقعیت‌های استرس‌زا، تاب‌آوری مناسبی را نخواهد داشت وممکن است درصورت‌سپرشدن پدرومادرمقابل کودک وحل‌وفصل کردن تمامی مشکلاتش،کودک دچاروابستگی افراطی‌شده وفرصت‌های رشدش راازدست بدهد.چنین شخصی درآینده، قدرت تصمیم‌گیری وجسارت لازم برای تعاملات اجتماعی را نخواهد داشت.»